Live τώρα    
25°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
22.8°C26.3°C
3 BF 32%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.6°C26.2°C
3 BF 34%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
19.0°C24.8°C
2 BF 50%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.8°C
2 BF 65%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.9°C24.5°C
2 BF 33%
Θέμελης Γλυνάτσης: Η πολιτεία έχει μετατρέψει τον καλλιτέχνη σε παρία
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Θέμελης Γλυνάτσης: Η πολιτεία έχει μετατρέψει τον καλλιτέχνη σε παρία

Έχοντας πίσω του τη σημαντική εμπειρία της ΚΝΟΤ Gallery, ενός χώρου πολιτισμού που αναγκάστηκε να κλείσει λόγω οικονομικών προβλημάτων αλλά και αδυναμίας αδειοδότησης, ο τριανταπεντάχρονος σκηνοθέτης Θέμελης Γλυνάτσης στρέφεται σε ένα κείμενο των αρχών της σύγχρονης δραματουργίας, τους Δανειστές του Αύγουστου Στρίντμπεργκ, που παρουσιάζονται στο Θέατρο του Νότου. Μαχητικός, θεωρεί ότι η στάση του υπουργείου Πολιτισμού απέναντι στο θέατρο και τους καλλιτέχνες δημιουργεί μια αδιέξοδη κατάσταση που σπρώχνει τους δημιουργούς στο περιθώριο...

Συνέντευξη στον Σπύρο Κακουριώτη

* Τι σας ώθησε να στραφείτε σε ένα κλασικό κείμενο του τέλους του 19ου αιώνα;

Το τελευταίο διάστημα έχουμε μια εμμονή με το επίκαιρο θεατρικό έργο, κάτι που μπορεί να αποβεί πολύ παραπλανητικό. Δεν θεωρώ ότι το θέατρο πρέπει, αναγκαστικά, να μιλάει ευθέως και με γραμμικό τρόπο για συγκεκριμένα πολιτικά ή κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Αντίθετα, πιστεύω ότι τα κλασικά κείμενα πρέπει να συνεχίσουν να ανεβαίνουν γιατί το κοινό, οι σκηνοθέτες και οι ηθοποιοί έχουν αρχίσει να ξεχνούν κλασικές φόρμες, τρόπο ομιλίας και γραφής. Μέσα από τους Δανειστές προσπάθησα να προσδιορίσω κάτι που με απασχολεί, τη βραδύτητα. Το συγκεκριμένο κείμενο μου έδωσε αυτή τη δυνατότητα, επειδή οι τρεις χαρακτήρες του φλυαρούν ακατάσχετα, κάτι που αναγκάζει τους θεατές να αφουγκραστούν προσεκτικά όχι τόσο τον λόγο όσο το τι κρύβεται πίσω από αυτόν, γιατί αυτοί οι τρεις χαρακτήρες λένε ακατάσχετα ψέματα.

* Η προσέγγισή σας στηρίζεται πάρα πολύ στους ηθοποιούς και το κείμενο, χωρίς ιδιαίτερα σκηνοθετικά «ευρήματα»...

Όσες φορές προσπάθησα, κατά τη διάρκεια των προβών, να το κάνω πιο ακραίο, σε επίπεδο εικόνας ή φωνής, μετά από λίγο φάνταζε γελοίο, γιατί το κείμενο είναι αύταρκες και με συγκεκριμένους εσωτερικούς κώδικες.

* Όμως το ερώτημα τι έχει να μας πει σήμερα ένα τέτοιο κείμενο παραμένει. Πώς μπορούμε, π.χ., να προσλάβουμε τον περίφημο μισογυνισμό του Στριντμπεργκ;

Δεν είμαι βέβαιος αν πρόκειται περί μισογυνισμού ή μάλλον μισανθρωπισμού. Και οι δύο αντρικοί χαρακτήρες κρίνονται πάρα πολύ αυστηρά, ο συγγραφέας δεν τους αφήνει ανέπαφους. Κατά τη γνώμη μου, η κριτική του Στρίντμπεργκ είναι ταξική. Απέναντι στη Θέκλα είναι κριτικός όχι γιατί είναι γυναίκα αλλά επειδή είναι μια διανοούμενη η οποία δεν έχει τι να κάνει και νεάζει. Σε αυτούς τους τρεις χαρακτήρες υπάρχει μια απίστευτη πλήξη, δεν έχουν τι να κάνουν και συζητούν ατέλειωτα.

* Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτό που χαρακτηρίζει τις σχέσεις τους είναι μια κυνική και απογυμνωμένη συναλλαγή...

Πράγματι. Είναι αλήθεια πως στην αρχή της διαδικασίας των προβών αυτό δεν το είχα συνειδητοποιήσει, όμως από ένα σημείο και μετά ήθελα μια παράσταση τελείως απογυμνωμένη, κυνική, τοξική. Αυτοί οι τρεις χαρακτήρες δεν έχουν πραγματικά συναισθήματα, ανταλλάσσουν αναμνήσεις και λόγο, με τεχνικές ρητορικής που είναι τελείως κούφιες.

* Πρόκειται για σχέσεις εξουσίας;

Ασφαλώς, οι οποίες πλάθονται με τελείως οικονομικούς όρους. Δεν υπάρχει η έννοια του συναισθήματος, όλα είναι ένα δούναι και λαβείν. Ήταν άλλωστε εμμονή και του ίδιου του συγγραφέα ότι οι σχέσεις ανδρών και γυναικών αποτελούν, κατά βάση, μια συναλλαγή, η οποία οδηγεί σχεδόν πάντα στην καταστροφή.

* Γενικότερα στη δουλειά σας παρατηρεί κανείς μια κειμενοκεντρική εμμονή...

Μολονότι έχω ασχοληθεί ιδιαίτερα με το σωματικό θέατρο, με ενδιαφέρουν πάρα πολύ τα κείμενα, το πώς μεταδίδεται στο κοινό ένας λόγος που είναι εξ ορισμού ανοίκειος, όπως ο θεατρικός... Με ενδιαφέρει επίσης πάρα πολύ η γλώσσα ως ήχος. Στις αρχές της πρόβας προτρέπω συχνά τους ηθοποιούς να μην καταλαβαίνουν τι λένε αλλά να το ακούνε. Στους Δανειστές δεν επιτίθενται ο ένας στον άλλον μόνο μέσω του λόγου, αλλά και μέσω των παύσεων, του νεκρού ρυθμού κ.λπ.

* Συμμετείχατε από την αρχή στην κίνηση των χώρων πολιτισμού, που είχε ως αποτέλεσμα την ψήφιση του νόμου για τις άδειες θεατρικών χώρων. Πώς κρίνετε το αποτέλεσμα;

Λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων συμμετείχα μόνο στην αρχή ενεργά στην κίνηση. Πιστεύω ειλικρινά ότι ο νόμος είναι μια πολύ καλή αρχή, αλλά αν δεν επικρατήσει σοβαρότητα σε σχέση με την πολιτιστική πολιτική, μπορεί να έχουμε εξαιρετικούς νόμους και να μην γίνεται τίποτε. Η ιστορία με τα λουκέτα δείχνει μια αστάθεια του πολιτικού χώρου σε σχέση με τον πολιτισμό. Είναι σαν ένα αγκάθι που πρέπει περιστασιακά να το αντιμετωπίζουν. Γενικότερα υπάρχει μεγάλη αμφιθυμία για το τι σημαίνει πολιτισμός και ποιες πρέπει να είναι οι υποχρεώσεις της πολιτείας απέναντί του. Στην Ελλάδα, επιπλέον, έχουμε να αντιμετωπίσουμε οξυμμένα πρακτικά προβλήματα σε σχέση με επιχορηγήσεις οι οποίες δεν εκταμιεύονται, ανθρώπους που χρωστάνε δεξιά κι αριστερά γιατί είχαν βασιστεί σε αυτές, ηθοποιούς οι οποίοι παίρνουν πενιχρές αμοιβές...

* Αυτή η αντιμετώπιση δεν καθιστά τον καλλιτέχνη ένα είδος μάνατζερ που είναι σε συνεχή αναζήτηση χορηγών;

...οι οποίοι δεν υπάρχουν πλέον, καθώς έχουν καταργηθεί οι σχετικές φοροαπαλλαγές. Δεν υπάρχει πλέον κανένα κίνητρο για κάποιον επιχειρηματία να δώσει χρήματα ακόμη και στο μεγαλύτερο θέατρο της χώρας. Όλο αυτό μετατρέπει τον εκάστοτε καλλιτέχνη σε παρία στην ίδια του την κοινωνία. Πασχίζει να κάνει τη δουλειά του μέσα σε ένα πλαίσιο όπου η πολιτεία δεν τον αναγνωρίζει, που τον θεωρεί περιθωριακό, ερασιτέχνη, μια γραφική φιγούρα...

* Πιστεύετε ότι η κατάσταση είναι αδιέξοδη;

Εάν συνεχιστεί έτσι ασφαλώς. Στο υπουργείο Πολιτισμού τοποθετούν υπουργούς που, αφενός, δεν έχουν ιδέα από πολιτισμό και, αφετέρου, αισθάνονται τη θέση αυτή σαν τιμωρία. Δεν υπάρχει υπουργός Πολιτισμού ο οποίος να έχει άποψη για τον πολιτισμό και κάποια συγκεκριμένη δέσμη μέτρων. Έχω την αίσθηση ότι δεν μπαίνουν καν στον κόπο να αυτοσχεδιάσουν.

* Παρ' όλα αυτά, ο κόσμος επιστρέφει στο θέατρο...

Ο κόσμος αναζητά κάτι από το θέατρο, αλλά και από τον κινηματογράφο, τη μουσική, τις τέχνες και αυτό είναι μια υγιής αντίδραση. Αυτό το κύμα όμως, και σε επίπεδο δημιουργίας και σε επίπεδο προσέλευσης κοινού, πρέπει να το δει και η πολιτεία. Γιατί δεν επενδύει σε αυτό η πολιτεία; Γιατί το αγνοεί; Και δεν αγνοεί μόνο τους δημιουργούς αλλά και το κοινό, αγνοεί δηλαδή την πραγματική κοινωνική συνθήκη της τέχνης.

* Αυτά απηχούν την εμπειρία σας με τον χώρο της ΚΝΟΤ Gallery;

Ασφαλώς. Από ένα σημείο και μετά μας έζωναν πολύ έντονα προβλήματα, οικονομικής φύσης, που ήταν πια βασανιστικά, χωρίς καμία βοήθεια. Στο φεστιβάλ Γκριμ που κάναμε πέρσι, είχαμε καταφέρει να βρούμε χορηγούς, κανένας όμως δεν ήταν Έλληνας.

* Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

Αυτή τη στιγμή είμαι 100% αφοσιωμένος στους Δανειστές. Αν ρωτάτε αν σκέφτομαι να επαναλάβω στο μέλλον το εγχείρημα της ΚΝΟΤ, δεν το βλέπω στο άμεσο μέλλον. Είναι πολύ δύσκολο άνοιγμα και το περιβάλλον είναι ασταθές. Μπορεί να προσκρούσουμε σε κάποιον άλλο νόμο ή ο κόσμος να μην έχει πια λεφτά να έρθει στο θέατρο. Έτσι αυτή τη στιγμή είμαστε, δυστυχώς, πολύ συντηρητικοί. Είμαστε σώφρονες με την κακή έννοια.

info:

ΟΙ ΔΑΝΕΙΣΤΕΣ του August Strindberg. Μετάφραση: Μαργαρίτα Μέλμπεργκ. Σκηνοθεσία: Θέμελης Γλυνάτσης. Σκηνικά - ηχητικό περιβάλλον: Αδριανός Ζαχαριάς. Κοστούμια: Μαργαρίτα Δοσούλα. Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα. Ερμηνεύουν: Συμεών Τσακίρης, Σοφία Μαραθάκη, Νέστορας Κοψιδάς, Αλεξάνδρα Ντεληθέου. ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΟΣΜΟΥ.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL