Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.0°C25.9°C
3 BF 34%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
25 °C
23.4°C26.5°C
2 BF 33%
ΠΑΤΡΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.0°C24.4°C
2 BF 51%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.7°C21.0°C
2 BF 71%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
24.0°C24.0°C
1 BF 40%
Οι "Τρωάδες" από τον Τερζόπουλο στους Δελφούς (3)
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Οι "Τρωάδες" από τον Τερζόπουλο στους Δελφούς (3)

Του Λέανδρου Πολενάκη

Δεν είναι μόνο δική μου άποψη, ότι πολλά από τα δράματα του Ευριπίδη σχολιάζουν ή αναπλάθουν αντίστοιχες τραγωδίες του μεγάλου προδρόμου του, Αισχύλου. Πολλοί σπουδαίοι μελετητές, Έλληνες ή ξένοι, το επισήμαναν πριν από εμένα. Έγραφα, έτσι, στο προηγούμενο σημείωμα, ότι, στις “Τρωάδες”, ο Ευριπίδης μεγεθύνει αποφασιστικά την κουκίδα “άνθρωπος” μέσα στην αισχυλική θεολογία. Προσθέτω επίσης ότι έχουμε εδώ την πιο “θουκυδίδεια” τραγωδία του ποιητή, επικεντρωμένη στο “συναμφότερο” της φύσης του ανθρώπου, ικανού την ίδια στιγμή για το καλύτερο και για το χειρότερο.

Οι “Τρωάδες” διαβάζονται συνήθως σαν ένα δράμα που καταγγέλλει την προσφυγιά, τον ξενιτεμό, την απώλεια και την άκρα ανθρώπινη δυστυχία που φέρνει ο πόλεμος. Το έργο είναι όντως αυτό, συγχρόνως, όμως, κάτι πολύ περισσότερο. Απηχεί ένα ολόκληρο κεφάλαιο “παθολογίας του εμφύλιου”, κατά τον Θουκυδίδη, όπου καταγράφει με δεινότητα έμπειρου ψυχολόγου τις αλλαγές στη συμπεριφορά του ατόμου, την ανεπανόρθωτη φθορά και αλλοίωση των κοινόχρηστων αξιών, ακόμα και της σημασίας των λέξεων που επιφέρουν η παρατεταμένη κατάσταση πολέμου και ο εγκλεισμός πίσω από τείχη. Πρωταγωνιστούν τα συνήθη θύματα πολέμου, οι γυναίκες. Δεν παρατηρούμε, όμως, εδώ το συνηθισμένο παράδειγμα αυταπάρνησης και ηρωισμού των γυναικών που προβάλλεται ως παράδειγμα στα επικά έργα και στα δράματα. Ή τουλάχιστον δεν το παρατηρούμε ως καθολικό φαινόμενο. Έχουμε εδώ δύο χωριστές ομάδες αιχμαλώτων γυναικών, τη μια από τις οποίες αποτελούν ανώνυμες Τρωαδίτισσες (ο χορός) που μοιάζει να τρέφουν ακόμη ελπίδες στην “καλοσύνη” των νέων κυρίων τους. Την άλλη ομάδα αποτελούν επώνυμες γυναίκες που διαθέτουν πλήρη συνείδηση της δυστυχίας τους, δίχως ψευδαισθήσεις. Το όνομά τους είναι η ψυχή τους και δεν πρόκειται εδώ για προσχώρηση του ποιητή σε θύραθεν ρεαλισμό, ούτε για κάποια αριστοκρατική διάκριση από μέρους του. Επειδή δεν είναι το όνομα που κάνει τη διαφορά, αλλά, αντίθετα, η διαφορά έχει πάντοτε όνομα. Οι επώνυμες ηρωίδες του Ευριπίδη μεταμορφώνονται σε διαρκή σύμβολα αντίστασης στην τυραννία υπερβαίνοντας την ανωνυμία που επιβάλλει ο θάνατος. Αυτό είναι το μήνυμα του έργου.

Με την παράστασή του Θεάτρου Άττις στο αρχαίο θέατρο των Δελφών, μια παραγωγή του Οργανισμού της Πάφου - Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2017, σε σκηνοθεσία και σκηνική εγκατάσταση του Θόδωρου Τερζόπουλου στη στρωτή θεατρική μετάφραση - απόδοση του Κωστή Κολώτα, κοστούμια της Λουκίας, μουσική του Παναγιώτη Βελιανίτη, φωτισμούς του Κωνσταντίνου Μπεθάνη, ο σκηνοθέτης μοιάζει να απομακρύνεται από την προσφιλή του μέθοδο “διάλυσης” και κατακερματισμού του σώματος της Τραγωδίας για χάρη μιας απόλυτα σωματικής προσέγγισης και υποβιβασμού του λόγου. Η αυστηρότητα της μεθόδου κάμπτεται εδώ για χάρη μιας πιο “ορθόδοξης” αριστοτελικής προσέγγισης, όπου παραμένουν διακριτά τα κατά ποσόν και κατά ποιόν μέρη της τραγωδίας. Αρκετά ομαλά πραγματοποιείται το πέρασμα από την παράσταση εσωτερικού χώρου στον εξωτερικό, ανοιχτό φυσικό χώρο της Τραγωδίας, μάλιστα στο δύσκολο αρχαίο θέατρο των Δελφών. Μένουν όμως και άλλα βήματα να γίνουν. Επειδή δεν είδαμε να εντείνεται η προσπάθεια ο σκηνοθέτης να υπηρετήσει τον σκοπό του ποιητή και όχι το αντίθετο. Η σκηνοθεσία στοχεύοντας να αναδείξει σε πρώτο επίπεδο το αντιπολεμικό μήνυμα του έργου παρέβλεπε συχνά το πρισματικό βάθος και δεν έπαυε να “κοσμεί” το έργο με μάλλον περιττά συμβολικά στοιχεία και ευρήματα, που αρμόζουν σε συνθήκες σκηνοθετικής εσωστρέφειας.

Σε κάθε περίπτωση παρακολουθήσαμε μια συμπαγή, δεμένη πολυεθνική, πολύγλωσση ομάδα ηθοποιών να αποδίδει την Τραγωδία με ρόλους διακριτούς και ομαδικό χορό, σχεδόν με τον παλιό δοκιμασμένο τρόπο, του Εθνικού Θεάτρου. Άριστη στην “κλασική” τεχνική της παρότι κάπως υπέρ το δέον “ψυχρή” η Δέσποινα Μπεμπεδέλη (“Εκάβη”). Σε “σωστούς” εναλλασσόμενους ψυχικούς τόνους, από την πληγωμένη αξιοπρέπεια ώς τον σπαραγμό, η “Ανδρομάχη” της Νιόβης Χαραλάμπους. Λιτότατη, με το προσόν της αμεσότητας η Σοφία Χιλλ (Ελένη.) Ο Σάββας Στρούμπος χαράζει αδρά και κλασικά το προφίλ δύο διαμετρικά αντίθετων ρόλων (Ποσειδών, Μενέλαος). Η Εβελίνα Αραπίδη γειώνει κάπως υπέρ το δέον την “Αθηνά”. Ο “Ταλθύβιος” του Προκόπη Αγαθοκλέους με ενδιαφέρουσες εναλλαγές θερμού - ψυχρού. Η Κασσάνδρα, στην αναγκαστική πολλαπλή, πολυφυλετική, πολύγλωσση διανομή (πέντε ηθοποιοί), φοβάμαι ότι διασπούσε τη μοναδική ενότητα του ρόλου.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL