Της Ελευθερίας Ράπτου
Ο Γάλλος συγγραφέας Έκτορ Μαλό γράφει το μυθιστόρημα “Χωρίς Οικογένεια” το 1878. Έκτοτε γενιές και γενιές παιδιών έχουν διαβάσει τη μελοδραματική ιστορία του μικρού Ρεμί, που θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως «πνευματικός αδελφός» ενός άλλου μυθιστορηματικού ήρωα, του Όλιβερ Τουίστ.
Η υπόθεση συμβαδίζει απόλυτα με την πραγματικότητα του 19ου αιώνα, τότε που η βιομηχανική επανάσταση και η νέα διάρθρωση των οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών σχέσεων έθεταν κρίσιμα ερωτήματα για τα δικαιώματα των ανθρώπων, των εργαζομένων, των παιδιών.
Αυτό το σκληρό ταξίδι «ενηλικίωσης» του μικρού Ρεμί θα μπορούσε να είναι ανάλογο ενός road movie με ευτυχή κατάληξη. Εξάλλου αυτό απηχεί η θεατρική διασκευή της Άνδρης Θεοδότου σε συνδυασμό με τη σκηνοθεσία του Δημήτρη Δεγαΐτη για το Θέατρο Τέχνης, για τη φετινή θεατρική περίοδο, που δεν μένει ανεπηρέαστη από την πανδημία του κορωνοϊού.
Η κινηματογραφική οπτική αναπόφευκτα σημειώνει διπλά τη θεατρική παράσταση, η οποία μεταδίδεται μέσα από την πλατφόρμα του Θεάτρου Τέχνης. Η οπτική είναι εξ ανάγκης καθοδηγημένη και από την επιλογή του σκηνοθέτη - κινηματογραφιστή Διαμαντή Καραναστάση.
Από την άλλη πλευρά η παράσταση στο κινηματογραφικό περικείμενό της αποτελεί υλικό εργαστηρίου, όπου δοκιμάζονται δημιουργικά τόσο η εμπειρία του θεατή, του ερευνητή, του επιστήμονα, όσο και του κριτικού, του ηθοποιού κ.ο.κ.
Παρακολουθώντας λοιπόν την παράσταση “Χωρίς Οικογένεια” με ισχυρά διαμεσολαβητικά εργαλεία, η διερώτηση για τη λειτουργία της θεατρικής κριτικής στο νέο πεδίο δυναμικής σύμπλεξης των παραστασιακών μέσων μπορεί να οδηγήσει σε ενδιαφέρουσες νοητικές ατραπούς. Μένοντας όμως στα βασικά σημεία της παράστασης μπορούμε να σημειώσουμε σε ένα εγχείρημα μετακριτικής τα ακόλουθα:
Η παράσταση κρατά τα βασικά σημεία της ιστορίας του Μαλό, εκείνα που βοηθούν τους μικρούς θεατές να κατανοήσουν τη σπονδυλωτή υπόθεση και τα οποία συνδέονται μεταξύ τους με τα απαραίτητα μουσικοχορευτικά ιντερμέδια. Ο ρυθμός είναι γοργός, ίσως όμως σε ορισμένα σημεία δηλώνει κάποια βιασύνη στη σκηνική εξιστόρηση.
Οι ηθοποιοί, με τη χαρακτηριστική λογική των παραστάσεων για παιδιά στο Θέατρο Τέχνης, έχουν εξασκηθεί να λειτουργούν ως ομάδα και να αλληλοσυμπληρώνονται στην υποκριτική τους δοκιμασία. Η ζωντανή μουσική (σύνθεση: Νίκος Τσέκος), οι φωνητικές δυνατότητες των ηθοποιών και η ζωτικότητά τους προσμετρώνται σαφώς στα θετικά.
Με αρκετά πιο «σφιχτοδεμένο» το δεύτερο μέρος της παράστασης, η σκηνογραφία δυναμώνει το θεατρικό γεγονός, ιδίως στις σκηνές του τέλους, αλλά και στη σκηνή της υπόκλισης. Η επιλογή όπου οι καρέκλες λειτουργούν ως πολλαπλά χωρικά σημεία είναι ενδιαφέρουσα, απηχεί έστω και μακρινά το εύρημα του Ιονέσκο στις “Καρέκλες”.
Ωστόσο η χρήση ενός αριθμού από σκούπες και σκουπάκια δεν εξυπηρετεί τις σκηνογραφικές προθέσεις το ίδιο καλά (σκηνικά - κοστούμια: Μαντώ Ψυχουντάκη). Οι φωτισμοί της Στέλλας Κάλτσου συμβαδίζουν με το παραστασιακό επίδικο και δίνουν σχετική ένταση στην, κατά τα άλλα, χρωματικά μινιμαλιστική οπτική.
Το Θέατρο Τέχνης είναι σημείο αναφοράς για το θέατρο που εστιάζει στα παιδιά και τους εφήβους και στην έκτακτη μετα-παραστασιακή συνθήκη που ζούμε. Το θέατρο είναι ανθεκτικό, έχει την ευφυΐα να εξελίσσεται και να προσαρμόζεται στις ανάγκες κάθε εποχής. Αν μη τι άλλο η θεωρία του Δαρβίνου είναι με το μέρος του. Το αποδεικνύει η μακραίωνη ιστορία του επίσης.
