Ρεπορτάζ: Μάνια Ζούση
Μια νεαρή γυναίκα, έφηβη σχεδόν, ξαπλωμένη με ανοιχτά τα γυμνά της πόδια στη γυναικολογική καρέκλα, κοιτάζει έντρομη γύρω της τα μέλη της οικογένειάς της, μητέρα, πατέρα και αδελφή, να ουρλιάζουν για τον βιασμό της, λίγο πριν την εξέτασή της από τον ιατροδικαστή και τη δίκη που θα επακολουθήσει.
Ελλάδα 1979. Ο Μάριος Ποντίκας γράφει τον «Γάμο», που παρουσιάζεται λίγο αργότερα από το Θέατρο Τέχνης. Σαράντα χρόνια μετά, στη σκηνή του Θεάτρου Σταθμός στο Μεταξουργείο, τα μέλη της θεατρικής ομάδας «Ξανθίας», παρουσιάζουν αυτό το έργο της εκρηκτικής γραφής, κάθε Δευτέρα και Τρίτη, σε συνσκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου και Αγγελικής Μαρίνου.
Ένα έργο που μιλά για την έμφυλη βία, την κουλτούρα του βιασμού, τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, αλλά κυρίως αναμετριέται με την πατριαρχία.
«Τα αγόρια της ομάδας διαβάζοντας το έργο το κρίναμε τεχνοκρατικά, ενώ τα κορίτσια συγκλονίστηκαν. Καταλάβαμε ότι κάτι συμβαίνει, το οποίο αρχικά δεν μπορούσαμε να προσλάβουμε. Αυτό με παρακίνησε. Αισθάνθηκα πως υπήρχε ένα δυνατό υλικό προς αξιοποίηση. Αναγνωρίσαμε τις αρετές του, το πόσο καλογραμμένο είναι κι όταν αρχίσαμε τις πρόβες νιώσαμε τη δύναμή του. Μεγαλώσαμε με ρόλους, ταμπέλες και προορισμούς κι αυτό καθορίζει το βλέμμα και τη σκέψη μας», λέει ο Κώστας Παπακωνσταντίνου, αναφερόμενος στην ιστορία όπου η μικρή κόρη μιας φτωχής οικογένειας βιάζεται. Ακολουθούν αλλεπάλληλοι «βιασμοί» της από την οικογένεια, την κοινωνία, τη Δικαιοσύνη και τα Μέσα Ενημέρωσης. Η υποκριτική αντιμετώπιση του περίγυρου οδηγεί την κοπέλα στην αυτοπυρπόλησή της. Η τελική λύση δίνεται συμβιβαστικά με τον γάμο του θύματος με τον βιαστή του.
Πιο επίκαιρο από ποτέ
«Είναι μια ιστορία μετά τον βιασμό και φέρει όλο τον στιγματισμό του θύματος από την κοινωνία και όλη τη βία που υφίσταται και, αν και γραμμένο σαράντα χρόνια πριν, είναι πιο πολύ επίκαιρο σήμερα από ποτέ, καθώς, μετά την αλλαγή του Ποινικού Κώδικα το 2019, που ενσωμάτωσε όλα αυτά που λέει η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, είναι το πρώτο ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο που υπέγραψε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και περνά στους νόμους των κρατών. Το κίνημα διεκδίκησε τον ορισμό του βιασμού κι έτσι, στο νομοσχέδιο, ο βιασμός δεν ορίζεται με τη σωματική βία και την απειλή της, αλλά ορίζεται με την απουσία συναίνεσης. Ο προηγούμενος ορισμός, πολλές περιπτώσεις βιασμού τις άφηνε απέξω. Αυτό άλλαξε. Έγκειται πια στα δικαστήρια πώς θα χειριστούν αυτό το νομικό πλαίσιο και πώς αυτό θα προχωρήσει κοινωνικά και θεσμικά. Το σεξουαλικό έγκλημα είναι το μόνο έγκλημα που το φως πέφτει πάνω στο θύμα αντί να πέφτει στον κατηγορούμενο κι ο λόγος είναι ότι υπάρχει ένα ψυχολογικό κίνητρο, σύμφωνα με το οποίο το θύμα κάτι δεν έκανε καλά. Έτσι μπορείς να νιώθεις ασφαλής ότι είναι κάτι που δεν μπορεί να συμβεί σε εσένα», εξηγεί ο σκηνοθέτης, υπογραμμίζοντας πως «πάνω από το έργο πλανάται το φάντασμα της πατριαρχίας και ολόκληρο είναι ιδωμένο μέσα από μια ματιά κυρίαρχα αρσενική».
Προάγοντας ένα θέατρο ηθοποιών και περιεχομένου που έχει κάνει αίσθηση και έχει ξεχωρίσει από την πρώτη στιγμή, ο Κ. Παπακωνσταντίνου υπογραμμίζει: «Ως ομάδα, μας ενδιαφέρει και αναζητούμε τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να είμαστε πολιτικά παρόντες μέσα από τις παραστάσεις μας. Εδώ πρόκειται για μια συζήτηση για την έμφυλη βία που έχει ανοίξει παγκόσμια αλλά και εσωτερικά και θέλαμε να συμμετέχουμε με έναν τρόπο σε αυτήν. Νομίζω ότι αυτή η παράσταση είναι ένα προχώρημα και ως προς την αισθητική και τη φόρμα», καταλήγει επισημαίνοντας την παρουσία του Μάριου Ποντίκα στις πρόβες, τον ενθουσιασμό και τη δοτικότητά του, όσο και τη συνσκηνοθεσία της Αγγελικής Μαρίνου επαναλαμβάνοντας πως «στο έργο η γυναικεία πρόσληψη είναι πολύ διαφορετική από την ανδρική».
