Συνέντευξη στη Μάνια Ζούση
Θηριώδης καλλιτέχνις, που πατά με δύναμη το σανίδι της σκηνής εδώ και πάρα πολλά χρόνια μεταφέροντας με πάθος και ευφυΐα τις ηρωίδες που υποδύεται, συγκινώντας βαθιά το κοινό που την παρακολουθεί, η Δέσποινα Μπεμπεδέλη μεταμορφώνεται στη Ρόουζ, τη Ρωσοεβραία από το ομώνυμο έργο του Μάρτιν Σέρμαν, «που η ζωή της είναι όλη η ιστορία του 20ού αιώνα».
Γεννημένη σε μια εβραϊκή συνοικία της Ουκρανίας, αρχές του 20ού αιώνα, η Ρόουζ βρίσκεται το 1937 στη Βαρσοβία, σταλμένη από τη μάνα της που ήθελε να της προσφέρει μια καλύτερη ζωή. «Από εκεί ξεκινά η Οδύσσειά της, αρχής γενομένης από το διαβόητο γκέτο της πόλης. Στα 80 της χρόνια πια, στην είσοδο του 21ου αιώνα, με την αφορμή μιας πολύ δύσκολης στιγμής στη ζωή της, από τις πάρα πολλές που πέρασε, αφηγείται τη ζωή της, που πέρασε μέσα από τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη και τρικυμίες.
Έχανε δικούς της, αλλά πάντα προχωρούσε
Ο θεατής παρακολουθεί τα γεγονότα μέσα από τη διήγησή της, που μοιάζει με κινηματογραφική ταινία. Εκφράζεται με πάρα πολύ γλαφυρό τρόπο και απίστευτο χιούμορ. Διηγείται περιστατικά της ζωής της, των ανθρώπων που χάνει μπροστά στα μάτια της, κάτω από συνθήκες πολέμου και διώξεων, και ξαφνικά, σαν να ξορκίζει αυτό το κακό, λέει μια φράση που σε κάνει να γελάς. Ο χιουμοριστικός λόγος ξαλαφρώνει την ψυχή. Και το απίστευτο χιούμορ της Ρόουζ είναι αυτό που τη διέσωσε αρκετές φορές. Πρόκειται για έναν πολύ δυναμικό χαρακτήρα, που διαμορφώθηκε τόσο μέσα από τις απίστευτες περιπέτειες που έζησε όσο και μέσα από τις απώλειες των δικών της ανθρώπων. Έχανε συνέχεια δικούς της, αλλά πάντα προχωρούσε».
Η Δέσποινα Μπεμπεδέλη δεν παραλείπει να χαρακτηρίσει τον μονόλογο της Ρόουζ «ένα πολύ δύσκολο κείμενο», για το οποίο περίμενε να έρθει ο κατάλληλος χρόνος. «Ήρθε πάνω στην ώρα η Ρόουζ για μένα», αποκαλύπτει γι’ αυτό το θρυλικό κείμενο που «αξίζει να είναι στο βιογραφικό μιας ηθοποιού».
Η παράσταση, σε σκηνοθεσία Νίκου Καραγεώργου, που μόλις έκανε πρεμιέρα στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο, εγκαινιάζοντας τη θεατρική του σκηνή, συνομιλεί με την κατεπείγουσα πολιτική συγκυρία, όπου η ανάδυση του φασισμού χτυπά ξανά την πόρτα της Ευρώπης.
«Η ιστορία επαναλαμβάνεται κατά τραγικό τρόπο», υπογραμμίζει η δημοφιλής ηθοποιός. «Όταν η Ρόουζ διηγείται τη ζωή της μέσα στη μέγγενη του ναζισμού, ο θεατής φέρνει αυτόματα στον νου του εικόνες τού σήμερα: τα τρένα, τα πλοία, τις βάρκες, τη θάλασσα, την τρικυμία, τον πνιγμό, την προσφυγιά την ίδια. Υπάρχει μια τρομακτική φράση που λέει: ‘μας σύρανε στη χώρα μας σαν πρόσφυγες, μας διώχνουν από τη χώρα μας σαν μετανάστες’. Δεν ξέρω αν η έως τώρα θηριωδία απέναντι στους λαούς έχει φτάσει σε εκείνο το σημείο όπως την εποχή του ναζισμού, των SS και των στρατοπέδων συγκέντρωσης, δηλαδή σε τέτοιο επιστημονικό τρόπο όπως τότε. Εξακολουθεί ωστόσο να υπάρχει και να είναι παρόν και ο κύκλος να εξακολουθεί να γυρίζει. Και να συναντά ξανά αυτά που συνέβησαν κάποτε και να τα επαναλαμβάνει. Οι λαοί υφίστανται πάντα τις συνέπειες του πολέμου, των οικονομικών συμφερόντων, των βρόμικων πολιτικών και των θρησκευτικών παιχνιδιών. Οι λαοί είναι πάντα τα θύματα αυτών των τεράτων».
«Μέσα από τη Ρόουζ θυμάμαι την Κύπρο»
Η Δέσποινα Μπεμπεδέλη, εγκατεστημένη στην Κύπρο από το 1968, έζησε τη δίνη του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής. «Όταν αφηγούμαι τα δεινά της Ρόουζ στη σκηνή, το μυαλό μου πάει στην Κύπρο. Γιατί τα ίδια έγιναν κι εκεί. Τα οποία ακόμα εκκρεμούν και ζητούν απαντήσεις που δεν ξέρω αν θα δοθούν ποτέ. Ή αν θα προλάβουμε πριν κλείσουμε τα μάτια μας να ακούσουμε αυτές τις απαντήσεις. Κάθε λαός έχει να διηγείται δεινά. Ένθεν κι ένθεν των πλανηταρχών του κόσμου υπάρχει πάντα το μεγάλο κομμάτι του λαού που υποφέρει».
Μιλά για την πολύ ενδιαφέρουσα συνεργασία της με τον σκηνοθέτη Νίκο Καραγεώργο, με τον οποίο πρωτοσυναντήθηκαν στο Ανοιχτό Θέατρο του Γιώργου Μιχαηλίδη και στο «Μάνα Κουράγιο». Ακολούθησαν κι άλλες συνεργασίες, με πρόσφατη την «Εκάβη, μια πρόσφυγας» που παίχτηκε στη Δήλο.
Η ίδια ξέρει πως η ζωή προσπερνά την τέχνη, αλλά, την ίδια ώρα, όταν η τέχνη αφηγείται με τον τρόπο της τη ζωή, «διδάσκει παρηγοριά. Η τέχνη γιατρεύει, παρηγορεί, διδάσκει μέσα από το παιχνίδι. Και η μαγεία του θεάτρου είναι να κινητοποιεί τη σκέψη και την κριτική ματιά του θεατή, να ξυπνά συνειδήσεις. Αυτά που αφηγείται η Ρόουζ γίνονται ξανά και ξανά, επαναλαμβάνονται κατά τραγικό τρόπο. Αλλά το μεγαλείο της τέχνης είναι η δυνατότητά της να αλλάζει τον άνθρωπο. Μπορεί να μη σταματά τους πολέμους, αλλά ξυπνάει μυαλά. Αρκεί να ακούς, να αισθάνεσαι και να κινητοποιείς το μυαλό σου».
Οι μεγάλες πανανθρώπινες αξίες
Ρωτώντας την ποιο μέρος από τον μονόλογο της Ρόουζ τη συγκινεί περισσότερο, δεν διστάζει να απαντήσει: «Το μεγαλείο αυτής της γυναίκας είναι τα τελευταία της λόγια, όταν λέει: ‘πρέπει να τραγουδήσω, για μας, για τους άλλους, για όλους. Το τραγούδι μου πρέπει να είναι για όλους’. Είναι αυτό το μήνυμα της συμφιλίωσης, της συνεργασίας, της αγάπης, της αλληλεγγύης, της ελευθερίας, της αξιοπρέπειας, της ειρήνης. Η Ρόουζ δίνει το χέρι στις μεγάλες πανανθρώπινες αξίες».
Με την οικογένειά της να την περιμένει στην Κύπρο, τον σύζυγο, τα παιδιά και τα εγγόνια της, αλλά και το «Σατυρικό Θέατρο», στο οποίο μετά τη «Ρόουζ» θα αναμετρηθεί με έναν ακόμη μονόλογο μεγάλης έντασης, που είναι η αφήγηση της ιδιαίτερης γραμματέως του Γκαίμπελς, βασισμένη στο βιβλίο «Δεν θέλαμε να ξέρουμε». Η σαιζόν θα ολοκληρωθεί με τις «Φάλαινες του Αυγούστου», όπου θα συμπρωταγωνιστήσει με την Αννίτα Σαντοριναίου και τη Λένια Σορόκου.
Συμφιλιωμένη με τον χρόνο, ομολογεί πως δεν την βαραίνει συναισθηματικά και ψυχολογικά. «Τον αντιμετωπίζω τον χρόνο, είμαι συμφιλιωμένη με αυτόν και χαρούμενη που όχι απλώς αντέχω αλλά έχω ακόμα όλα μου τα εφόδια σε ετοιμότητα και εγρήγορση για να αντεπεξέρχομαι στις απαιτήσεις των ρόλων. Έκανα μια πορεία που ο κόσμος εκτίμησε. Νιώθω απάνω μου τους θετικούς του παλμούς. Αλλά δεν παύει, κάθε φορά που κάτι καινούργιο προσφέρω, αυτό να μου προκαλεί πάντα μια αγωνία», καταλήγει.
