Του Λέανδρου Πολενάκη
Είμαστε τελικά “φτιαγμένοι από το υλικό των ονείρων μας”; Η γνωστή φράση του Σαίξπηρ παραπέμπει, αντίθετα με ό,τι φαντάζεται κανείς, σε ένα ρεαλιστικό σχεδόν, πραγματιστικό τοπίο της ανθρώπινης κατάστασης. Από αυτή τη σκέψη εκκινώντας ο Ελβετός συγγραφέας και σκηνοθέτης Τομ Λουτζ, φτιάχνει το δικό του “εργοστάσιο παραγωγής τεχνητής θεατρικής ομίχλης”, μια ηχοποιητική, και μουσικοεικαστική, αν μπορούμε να την πούμε έτσι, παράσταση, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών στην Πειραιώς 260, που μας θύμισε πίνακα του συμβολιστή ζωγράφου Πώλ Ντελβώ, με τις πλανώμενες, ρευστές εξαϋλωμένες μορφές της. Φωτίζοντας ταυτόχρονα μουσικά και εξαίσια τα μυθικά “τοπία της προΰπαρξης” του Χούγκο Φον Χόφμανσταλ, στη σφαίρα της οποίας οι αντιθέσεις ανάμεσα σε όνειρο και εγρήγορση, πραγματικότητα και φαντασία, το μέσα και το έξω του κόσμου, καταργούνται. Οι άνθρωποι δεν έχουν γνώση του θανάτου, μεγαλώνουν σαν παιδιά με μάτια βαθιά κι αθώα, “σαν εκατόχρονα νήπια δίπλα σε μια μάνα που τα φροντίζει” (Ησιόδος).
Σε έναν χώρο πολλαπλών απατηλών αντανακλάσεων (“Μάγια” στη Δυτική της αντίληψη), βιώνουν τις άπειρες δυνατότητες του Είναι. Ζουν όλα όσα θα μπορούσανε να είναι, περίπου όπως οι “Υπνοβάτες” του Χέρμαν Μπροχ, σε έναν κόσμο που επιχειρεί σισσύφεια να μεταφράσει την πραγματικότητα σε απόλυτα λογικές κατηγορίες και κυλάει αενάως στο παράλογο. Για να πεθάνουν λίγο μετά την έξοδό τους από την εφηβεία (πάλι Ησίοδος), αφού όμως έχουν κατορθώσει, μέσα από την εμπειρία του ταξιδιού, να διαρρήξουν τις Πύλες και να εισέλθουν στην πόλη του Λόγου, να κατοικήσουν τα τοπία της ύπαρξης, να γίνουν αυτό που είναι: από νευρόσπαστα άνθρωποι.
Με το “Κορίτσι από το εργοστάσιο της ομίχλης”, ο Λουτζ αναδεικνύει την ομίχλη σε κεντρικό χαρακτήρα της παράστασης. Τα ομιχλώδη γλυπτά του, που εξυμνούν το εφήμερο, συμβολίζουν τις ρευστές πτυχές της ζωής μας, τον έρωτα, τον χρόνο, τη μνημοσύνη. Η ομίχλη γεμίζει τη σκηνή σαν τεράστιο νεφελώδες χαλί ή σαν θάλασσα που οι πέντε ερμηνευτές (μουσικό τρίο εγχόρδων και ηθοποιοί) καλούνται να διασχίσουν (Ματίας Βάιμπελ, Μάρα Μίριμπουνγκ, Σάμουελ Στράιφ, Σιγκούρντουρ Άρεντ Τζόνσον, Φουνούγιε Γκάο).
Ερμηνευτές και ομίχλη αφηγούνται από κοινού ένα απλό, σύγχρονο, συμβολιστικό παραμύθι. Το κορίτσι που αναφέρεται στον τίτλο κάνει εντέλει την εμφάνισή του, μέσα από την ομίχλη, όπως το συνηθίζουν κάποτε τα κορίτσια. Παρακολουθούμε το εργοστάσιο παραγωγής ομίχλης που ονομάζουμε “κόσμο” να ξεδιπλώνει όλη την παράλογη ομορφιά του: με τη μουσική να παραλλάσσει μοτίβα Χάυντν και Μεσσιάν, με την παιγνιώδη ομίχλη να φτιάχνει ομοιώματα διάσημων γλυπτών, του Ροντέν, του Τζακομέττι. Η μορφή μετατρέπεται μαγικά σε περιεχόμενο και τανάπαλιν, ενώ η δραματουργία προσλαμβάνει τη δομή του σύννεφου. Η απάντηση στο ερώτημα “μπορεί να σωθεί ο κόσμος;” μένει μετέωρη. Ο Λουτζ δεν απαντάει, σκοπίμως. Το έργο του έχει ως στόχο να εμφυτεύσει στον άνθρωπο προμηθεϊκές “τυφλές ελπίδες.” Είμαστε, τελικά, φτιαγμένοι από το υλικό των ονείρων και γι' αυτό είμαστε άνθρωποι. Οι μηχανές δεν ονειρεύονται. Μια ποιητική παράσταση για το εφήμερο της ανθρώπινης εμπειρίας, γεμάτη ονειρική μουσική και πάλλουσες ατμοσφαιρικές εικόνες.
Η μουσική διεύθυνση είναι του Ματίας Βάιμπελ, ο σχεδιασμός ήχου του Μάρτιν Χοφστέττερ, ο σχεδιασμός φωτισμών των Τομ Λουτζ και Τίνα Μπλέουλερ, τα “γλυπτά” κοστούμια των Τίνα Μπλέουλερ και Καταρίνα Μπάλνταουφ.
