Της Λήδας Καζαντζάκη
Θυμάμαι τις αλυκές. Όταν ακόμη απλώνονταν στην παραλία τής Αναβύσσου όπου έπαιζα μικρό παιδί τα καλοκαίρια με την άμμο. Προτού τις μετατρέψουν, πολλά χρόνια αργότερα, σε ένα τεράστιο χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων. Προτού η παραλία μεταλλαχθεί σε μαζικό υποδοχέα λουόμενων με τα γνωστά συμπαρομαρτούντα. Και η αλς, ο ήλιος και το άλας χάσουν την κυριολεκτική και μεταφορική συνάφειά τους στο ασυνείδητο των παλαιότερων και στο συνειδητό των νεωτέρων. Νιώθω τη μνήμη να σβήνεται σε αυτή τη χώρα, αρχής γενομένης από την έρμη, έρημη γωνιά της Αττικής -πόσες φορές, αλήθεια, το έχω γράψει αυτό;- με έναν τρόπο ολοένα και περισσότερο βίαιο, που με τρομάζει. Τι σημασία έχει -αναρωτιέμαι- να δείξω στην κόρη μου κάποιες κιτρινισμένες φωτογραφίες; Όταν έχει παραδοθεί το αειφόρο πνεύμα της ήπιας εκείνης συλλογής του άλατος της ζωής στο καταστροφικό για το περιβάλλον και τα πλάσματα της γης σχέδιο του εύκολου πλουτισμού των ολίγων που αποκαλούν κατ’ ευφημισμόν «ανάπτυξη»;
Ο εικαστικός Νίκος Ζήβας μάς οδηγεί, στην τελευταία του έκθεση στη zivasart gallery, απέναντι από το πολυδιαφημισμένο πολυκατάστημα “Golden Hall”, στην ξεχασμένη ιστορία της απόκτησης του πολύτιμου για τη λειτουργία όλων των έμβιων όντων συστατικού του οργανισμού τους. Που αποτέλεσε, όπως έχει τονίσει, το 2009, στο άρθρο του «Το αλάτι, πηγή ζωής για τον άνθρωπο», στην “Καθημερινή”, ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Χρήστος Ντούμας, στη νεολιθική εποχή το εφαλτήριο για το «άλμα στον πολιτισμό». «Η σημασία του αλατιού στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων», γράφει ο Ντούμας, «καθρεφτίζεται στις θρησκευτικές δοξασίες κι αντιλήψεις πολλών λαών από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Αρχαίοι Αιγύπτιοι, Έλληνες και Ρωμαίο περιελάμβαναν το αλάτι στις θυσίες και στις προσφορές τους προς τους θεούς». Που ενέταξαν στις τελετουργίες τους μεταξύ άλλων και οι Εβραίοι και οι Χριστιανοί. Ο Ζήβας δένει με τα επίπεδα, φτιαγμένα με αλουμίνιο και ένα πλαστικό υλικό, γλυπτά του το μακρινό παρελθόν της αρχέγονης και της προσωπικής του μνήμης από τις αλυκές της Κέρκυρας με το πρόσφατο παρελθόν των εργατριών και εργατών στα αλοπήγια σε μια μελλοντική πρόταση για σύγχρονες, ενεργές αλυκές όπως αυτές του Μεσολογγίου. Στήνει έναν «χορό του αλατιού» τοποθετώντας κυκλικά τις σχηματοποιημένες, ανδρικές και γυναικείες φιγούρες του γύρω από πάλλευκους λοφίσκους.
Μεταφέροντας με τους ρυθμούς ενός συρτού ή ενός μπλουζ τους προκαθορισμένους κοινωνικούς ρόλους τους: Κόρες, σαν αποτυπώματα από αγγεία αρχαία και από εικόνες γυναικών περασμένων αιώνων που αποτίουν με το προτεταμένο χέρι τους ένα φόρο τιμής σ’ αυτό το βασικό στοιχείο, το αποθηκευμένο κυρίως στον πυθμένα της θάλασσας, και κουβαλούν σε κοφίνια πάνω στις κεφαλές τους. Άνδρες, ρεαλιστικές σκιές από τον Νότο, που με καπέλα ψάθινα, γυμνό το μυώδες, δουλεμένο με σφουγγάρι από γυαλόχαρτο, στέρνο και κοντά παντελόνια βυθίζουν δυναμικά τα φτυάρια τους στους σωρούς από αλάτι. Δημιουργεί μια σύγχρονη σκηνογραφία για το θρησκευτικό δρώμενο και την απτή πραγματικότητα της συλλογής του αλατιού. Διατυπώνει έτσι τον πλούτο της εμπειρίας του ανθρώπου στην επαφή του με τη φύση και τον διπλανό του. Μεταδίνει, σε μια εποχή όπου η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η εργασία του χειρώνακτα, υποβαθμίζεται διαρκώς, βοηθούσης της νέας πανδημίας, από τους νεοφιλελεύθερους προπαγανδιστές ενός ηλεκτρονικού, αποστασιοποιημένου, ανέπαφου και φτηνού για τους «ισχυρούς» εργοδότες τρόπου εργασίας και διαβίωσης, την πραγματική ισχύ της αληθινής ζωής των «κολασμένων της γης» εργατών της.
« Αλς, Ήλιος, Άλας» ή «Ο χορός του αλατιού» Νίκος Ζήβας, με τη θεωρητική υποστήριξη της ιστορικού τέχνης Αννίτας Πατσουράκη
Zivasart Gallery
Παντανάσσης 1, Μαρούσι
Διάρκεια έκθεσης: 13 Ιουλίου - 25 Σεπτεμβρίου 2020
Ώρες λειτουργίας: καθημερινά 9.00 - 21.00
