Η Αθήνα και η μεταμόρφωσή της από την οθωμανική πόλη των αρχών του 19ου αιώνα έως τη «νεοκλασική πολιτεία που φιλοξένησε με επιτυχία τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες» είναι η μεγάλη πρωταγωνίστρια μιας έκθεσης και μιας ταινίας που παρουσιάζονται από σήμερα στο κεντρικό κτήριο του Μουσείου Μπενάκη. Πρόκειται για την ταινία της Μαρίας Ηλιού «Η Αθήνα από την Ανατολή στη Δύση 1821-1896» και την ομώνυμη έκθεση με σπάνιες και πρωτότυπες φωτογραφίες και γκραβούρες που συγκεντρώθηκαν από περίπου εβδομήντα αρχεία των ΗΠΑ, του Καναδά, της Αυστραλίας, της Ευρώπης και της Ελλάδας, αλλά και από προσωπικές ιδιωτικές συλλογές.
Ένας τσολιάς και ένας αστός συζητούν μπροστά στους στύλους του Ολυμπίου Διός. Τέλη 19ου, αρχές 20ού αιώνα. Άγνωστος φωτογράφος. Ευγενική παραχώρηση: Βιβλιοθήκη της Βουλής
«Αναζητάμε υλικό μέσα σε κλειστά ντουλάπια, σε διάφορα αρχεία, σε όλη τη Γη, το σώζουμε ψηφιακά και στη συνέχεια το μεταμορφώνουμε σε ταινίες, σε εκθέσεις, σε βιβλία, έτσι ώστε να επιστραφεί στο κοινό» εξηγούσε η σεναριογράφος και σκηνοθέτις Μαρία Ηλιού κατά τη χθεσινή παρουσίαση.
Πρόκειται για την πρώτη από τις πέντε ταινίες μιας σειράς ντοκιμαντέρ που η γνωστή σκηνοθέτις και εγγονή της Αντιγόνης Μεταξά είχε ως ιδέα πρωτοκουβεντιάσει πριν από 15 χρόνια με τον Άγγελο Δεληβορριά, στη μνήμη του οποίου είναι αφιερωμένες.
«Από πολύ παλιά ήθελα να ανακαλύψω την Αθήνα και την καθημερινή ζωή των Αθηναίων έτσι όπως άλλαζε μέσα στον χρόνο, από τη μικρή οθωμανική πόλη μέχρι την πόλη των αρχών του 19ου αιώνα. Όταν ήμουν μικρή, μου άρεσε πολύ να ακούω τις ιστορίες του παππού μου και της αδελφής του για την παλιά Αθήνα των γονιών τους και των παππούδων τους. Μου άρεσε να κοιτάω τα άλμπουμ με τις παλιές φωτογραφίες και να γλιστράω σε διαφορετικές στιγμές. Αργότερα αυτό που με ενδιέφερε ήταν να δω μέσα από εικόνες σε συνέχεια πώς άλλαζε η ζωή της πόλης και των κατοίκων στο χρόνο. Φανταζόμουν μια αφηγηματική διήγηση της ιστορίας της πόλης με εικόνες" αφηγούνταν η Μ. Ηλιού για τη δημιουργία της σειράς των ντοκιμαντέρ που φτάνουν έως και τη μεταπολίτευση.
Η ίδια επισημαίνει την ανάγκη να διηγηθεί μαζί με τους συνεργάτες της την ιστορία της πόλης με έναν νέο τρόπο, περνώντας από την μεγάλη ιστορία στις μικρές καθημερινές ιστορίες. «Και συγχρόνως να αφηγηθούμε όσο πιο αντικειμενικά την ιστορία του τόπου».
Ο ιστορικός σύμβουλος Αλέξανδρος Κιτροέφ σημείωσε πως «ένα από τα νέα στοιχεία που προκύπτουν από την ταινία είναι η σχέση της Αθήνας με τη διασπορά. Κατά κάποιον τρόπο είναι η πρωτεύουσα της διασποράς. Οι ξενιτεμένοι ταυτίζουν την Αθήνα με την πατρίδα και τη νοσταλγία».
Η οδός Σταδίου στα τέλη του 19ου αιώνα. Άγνωστος φωτογράφος. Ευγενική παραχώρηση: Συλλογή Νίκου Πολίτη
Ο μουσικός Νίκος Πλατύραχος, που βασίστηκε σε μουσική και τραγούδια από την Αθήνα και επιτυχίες της εποχής, συνέθεσε πρωτότυπη μουσική «για τη μουσική αποτύπωση της Αθήνας ως ενός σταυροδρομιού Ανατολής και Δύσης. Κάτι που ενυπάρχει και στη μουσική της εποχής», όπως είπε.
«Παρουσιάζονται για πρώτη φορά εικόνες και στοιχεία από αρχεία που δεν γνωρίζαμε και αυτό είναι η μεγάλη και πραγματική συμβολή της ταινίας» υποστήριξε ο δημοσιογράφος Νίκος Βατόπουλος.
Η έκθεση και η προβολή της ταινίας θα διαρκέσουν έως τις 26 Απριλίου.
Μάνια Ζούση
