Γράφει ο Κοσμάς Κέφαλος
Τον Απρίλιο του 1941 γράφονται κάποιες από τις πιο μαύρες σελίδες στην Ιστορία μας. Τα ελληνικά στρατεύματα, ύστερα από μια πραγματικά ηρωική αντίσταση, υποχωρούν. Η γερμανική πολεμική μηχανή προελαύνει και καταστρέφει. Η υπερηφάνεια του Έλληνα πληγώνεται από πρωτόκολλα ανακωχής και παράδοσης στους Γερμανούς. Και, σαν να μην έφθανε αυτός ο εξευτελισμός, ακολουθεί επίσημη παράδοση και στους ηττημένους Ιταλούς.
Η Άγγλοι μας αφήνουν μόνους υποσχόμενοι να επανέλθουν. Ο Μανώλης Γλέζος τους θυμάται να λένε: «Mια μάχη ήταν, τη χάσαμε, αλλά εσείς πρέπει να συνεχίσετε και θα σας δώσουμε την Κύπρο». Στις 30 Μαΐου 1941 ο νεαρός φοιτητής, μαζί με τον Απόστολο Σάντα, θα γράψουν μια χρυσή σελίδα στην Ιστορία της Ευρώπης κατεβάζοντας από τον Ιερό Βράχο τη σβάστικα.
Μέσα στο απόλυτο σκοτάδι αστράφτουν οι πρώτες προσπάθειες για ένοπλες αντιστασιακές οργανώσεις. Οι πρώτες στην Ευρώπη. Η αντίσταση ενός καθημαγμένου λαού απέναντι στο πολεμικό τέρας της εποχής. Μια καθολική αντίσταση που θα οδηγούσε σε εκείνο που έμοιαζε άπιαστο όνειρο. Την τελική νίκη!
Φωτογραφία - σύμβολο της 16χρονης αντάρτισσας Τιτίκας Παναγιωτίδου
Κλέφτη, δώσε πίσω το φως!
Οι μαρτυρίες για τη Μεγάλη Εβδομάδα του 1941 δείχνουν την τραγικότητα της περιόδου και συνάμα φανερώνουν τους σπόρους αντίστασης και τη γενικότερη αποδοκιμασία του λαού απέναντι στη γερμανική εισβολή.
Ο Νικόλαος Πετιμεζάς έγραφε ότι «αι θανατηφόραι του αντιχρίστου μηχαναί» πετούσαν τις ημέρες και τις νύχτες της Μεγάλης Εβδομάδας πάνω από τις πόλεις και τα χωριά της Ελλάδας.
Τη Μεγάλη Πέμπτη, στον Πειραιά, ύστερα από τη λήξη ακόμα ενός συναγερμού, «ένας γεροντάκος του λαού, κακοντυμένος, σκυμμένος, μόλις σύροντας τα βήματά του» όπως έγραφε η «Εστία», μονολογούσε: «Κλέφτη, κλέφτη! Να μας δώσεις πίσω το φως που μας πήρες από την Ολυμπία. Να μας το δώσεις πίσω». Εννοούσε την ολυμπιακή φλόγα, που είχε ξεκινήσει από την Ελλάδα για να ανάψει τον βωμό των Ολυμπιακών Αγώνων του 1936.
Το Μεγάλο Σάββατο και τη Δευτέρα του Πάσχα γερμανικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν την Άρτα. Εκατοντάδες άμαχοι βρίσκουν φρικτό θάνατο και η πόλη μετατρέπεται σε ερείπια.
Την Κυριακή του Πάσχα σμήνος Στούκας (πολεμικά αεροσκάφη κάθετης εφόρμησης) επιτίθεται σε ελληνικά πλοία και βυθίζει το αντιτορπιλικό «Ψαρά». Το ηρωικό πλήρωμα, αντί να εγκαταλείψει το πλοίο, εξακολουθεί μέχρι τη στιγμή της βύθισης να εκτοξεύει αντιαεροπορικές βολές.
Οι Γερμανοί καταπατούν κάθε ηθικό κανόνα και δίνουν τα πρώτα δείγματα παραβίασης των διατάξεων του Διεθνούς Δικαίου που θα εφαρμόσουν ανενόχλητοι κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Το μεσημέρι της Κυριακής 20 Απριλίου, ανήμερα του Πάσχα, βομβαρδίζουν το Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων. Ο θάνατος θα βρει τους γιατρούς να χειρουργούν, τις νοσοκόμες να δίνουν χειρουργικά εργαλεία και τους τραυματίες εντελώς ανήμπορους στη χειρουργική κλίνη.
Την Κυριακή του Πάσχα του 1941, μια ιστορικά φορτωμένη ημέρα, ο Γ. Τσολάκογλου καταργεί πραξικοπηματικά τον διοικητή Στρατιάς Ηπείρου Ι. Πιτσίκα και παίρνει τη θέση του. Την ίδια μέρα υπογράφει πρωτόκολλο ανακωχής με τον διοικητή της 1ης Μηχανοκίνητης Μεραρχίας Ες-Ες. Στις 21 Απριλίου ο Τσολάκογλου υπογράφει την άνευ όρων παράδοση του ελληνικού στρατού στους Γερμανούς και στις 23 Απριλίου υπογράφει παράδοση και στους Ιταλούς.
Την Κυριακή 27 Απριλίου οι Γερμανοί εισέρχονται στην Αθήνα και στις 30 Απριλίου αναθέτουν την κυβέρνηση στον δωσίλογο πρωθυπουργό Τσολάκογλου.
Η αντιστασιακή οργάνωση"Ελευθερία" εκδίδει την ομότιτλη εφημερίδα, η οποία θα αποτελέσει αργότερα δημοσιογραφικό όργανο του ΕΑΜ
Η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην Ευρώπη
Από τις 6 Απριλίου 1941 οι Γερμανοί έχουν εισβάλει στην Ελλάδα και στις 9 Απριλίου κατακτούν τη Θεσσαλονίκη. Ο ποιητής Γιώργος Βαφόπουλος περιγράφει: «Βούιζε όλο το στερέωμα πάνω από την πόλη, οι κινητήρες τράνταζαν τα τζάμια των σπιτιών, σμήνη ολόκληρα πετούσαν πάνω από τις στέγες, έφευγαν κι έρχονταν άλλα πίσω τους και πάλι ξανάρχονταν κι έπλεκαν πάνω από την πτοημένη πόλη ένα φοβερό δίχτυ από σίδερο, αγκυλωτούς σταυρούς και βρυχηθμούς τεράτων της αποκαλύψεως».
Από την πρώτη στιγμή ο πληθυσμός της πόλης εκφράζει ανοιχτά τη δυσφορία του, που μετατρέπεται λίγο αργότερα σε αποδοκιμασία, ενώ σύντομα αρχίζουν να εκδηλώνονται μεμονωμένες αντιστασιακές ενέργειες.
Τότε γεννιούνται οι πρώτες σκέψεις για δημιουργία ένοπλης αντιστασιακής οργάνωσης. Στις 15 Μαΐου 1945 ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη η "Ελευθερία", η πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στην Ευρώπη, από τους Παρασκευά Μπάρμπα, Απόστολο Τζανή, Ιωάννη Πασαλίδη, Σίμο Κερασίδη, Αθανάσιο Φείδα, Ιωάννη Ευθυμιάδη και Δημήτριο Ψαρρό. Εκδίδει την ομότιτλη εφημερίδα (την πρώτη εναντίον των ναζί στην Ευρώπη), ιδρύει «δεκαρχίες» στην ύπαιθρο και αναπτύσσει σοβαρή οργανωτική δράση. Ο πυρήνας της οργάνωσης προέρχεται από το μακεδονικό γραφείο του ΚΚΕ, αλλά αγκαλιάζεται από όλους σε μια πανεθνική προσπάθεια.
Η "Ελευθερία" συγκρότησε τις δύο πρώτες ένοπλες αντάρτικες ομάδες, τον «Αθανάσιο Διάκο» στα Κρούσσια του Κιλκίς και τον «Οδυσσέα Ανδρούτσο» στη Βισαλτία των Σερρών.
Το Φεβρουάριο του 1942 η οργάνωση θα προσχωρήσει στο ΕΑΜ, η δε εφημερίδα «Ελευθερία» θα αποτελεί το δημοσιογραφικό του όργανο.
