Δεκατέσσερα χρόνια μετά την έναρξη της ανασκαφής στην οδό Καρέ, στο Καστέλι Χανίων, όπου εντόπισε το σημαντικότερο μινωικό και μυκηναϊκό ανακτορικό κέντρο στη δυτική Κρήτη και έστρεψε τα βλέμματα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας πάνω της με το πολύτιμο εύρημα της ανθρωποθυσίας εξαιτίας του φοβερού σεισμού του 13ου αι. π.Χ., που έφερε στο φως, η έρευνα της αρχαιολόγου και πρώην γενικής γραμματέως του ΥΠΠΟΑ Μαρίας Βλαζάκη εξακολουθεί να εκπλήσσει και να πλουτίζει την αρχαιολογική γνώση με τα νέα, εξαιρετικής σημασίας ευρήματά της, που έρχονται να ταυτίσουν ένα ιστορικό μνημείο του πολιτισμού μας με ένα σημαντικό μνημείο της φύσης.
Η φετινή ανασκαφική έρευνα δεν αποκάλυψε απλώς το μέγεθος της μεγάλης μυκηναϊκής αυλής στην οποία οι κάτοικοι της Κυδωνίας, τρομαγμένοι από τον μεγάλο σεισμό, 6,5 έως 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, όπως έδειξε η έρευνα του Πανεπιστημίου Κρήτης, θυσίασαν πολλά ζώα αλλά και το πολυτιμότερο αγαθό του ανθρώπου, τη νεαρή κοπέλα, ηλικίας κάτω των 20 ετών, σύμφωνα με την ανθρωπολογική έρευνα. "Στην προσπάθειά μας να αποκαλύψουμε την έκταση της αυλής, βρεθήκαμε μέσα στο ίδιο το ρήγμα του σεισμού" μάς λέει η Μαρία Βλαζάκη. Έτσι, το σπουδαίο αρχαιολογικό εύρημα αναδεικνύεται ταυτόχρονα και σε εξίσου σημαντικό φυσικό εύρημα, καθώς ένα ιστορικό μνημείο πολιτισμού ταυτίζεται με ένα σημαντικό μνημείο της φύσης. "Το ισχυρό μυκηναϊκό δάπεδο μιλάει από μόνο του και μας αποκαλύπτει ακριβώς την ίδια τη δράση του ρήγματος. Οι κυματισμοί του δαπέδου αποτυπώνουν ανάγλυφα τη δράση του σεισμού και την πορεία του ρήγματος" εξηγεί η επίτιμη γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Λεπτομέρεια από την απόθεση της θυσίας
Για τη Μ. Βλαζάκη, "το σημαντικό είναι ότι η συγκεκριμένη αυλή που έχουμε εντοπίσει τα τελευταία χρόνια, με το χαρακτηριστικό δάπεδο από ισχυρό κονίαμα, πάχους περίπου 10 εκατοστών, που απαντάται στα μυκηναϊκά ανάκτορα της Πελοποννήσου, είναι ιδιαίτερα μεγάλων διαστάσεων, τα όρια της οποίας δεν έχουμε ακόμη εντοπίσει, και ασφαλώς ανήκει στο ανακτορικό συγκρότημα. Γνωρίζαμε από την ανασκαφική έρευνα των προηγούμενων χρόνων ότι το χώρο της ανασκαφής διατρέχει ενεργό ρήγμα, στο οποίο οφείλεται ο μεγάλος σεισμός του 13ου αι. π.Χ.".
Τη σημαντική αυτή ταύτιση, που επιβεβαίωσε η φετινή ανασκαφική έρευνα, παρουσίασε στη διεθνή επιστημονική κοινότητα η ανασκαφέας πρόσφατα, στη διάλεξή της στο Senate House του Λονδίνου, που διοργάνωσαν το Institute of Classical Studies και το British Scholl at Athens.
Η ανασκαφική έρευνα στο Καστέλι ξεκίνησε το 2005, το πρώτο ανθρώπινο οστό εντοπίστηκε το 2008, ενώ το 2013 και το 2014 ολοκληρώθηκε η αποκάλυψη της έκτασης της θυσίας ζώων και της κοπέλας. Θυσιάστηκε μια ανθρώπινη ζωή αλλά και 43 αιγοπρόβατα και αίγαγροι, 4 χοίροι και 2 αγελάδες και, όπως έδειξε η έρευνα, "τα διαμελισμένα σώματα τοποθετήθηκαν στο κομματιασμένο και 'ανοιγμένο' από τον σεισμό δάπεδο και σφραγίστηκαν με πέτρες και πλάκες".
"Η εικόνα του 'παλλόμενου δαπέδου' προκαλεί δέος. Εύκολα πλέον μπορεί κανείς να κατανοήσει τον τρόμο που είχε προκαλέσει ο σεισμός του 13ου αι. π.Χ. στους προϊστορικούς κατοίκους του ανακτορικού κέντρου της Κυδωνίας, όταν ξαφνικά αντίκρισαν τη γη να ανοίγει μπροστά στα μάτια τους", σημειώνει η ανασκαφέας. Έτσι "το φετινό εύρημα καθιστά πιο κατανοητή την ερμηνεία της μεγαλειώδους θυσίας, η οποία ακολούθησε στον ίδιο αύλειο χώρο, ως πράξη προσφοράς για τον εξευμενισμό των χθόνιων, θεϊκών δυνάμεων που θεωρείτο ότι είχαν προκαλέσει τον μεγάλο σεισμό".
Τα όρια του βόρειου άκρου της αυλής έχουν εντοπιστεί και από εκεί αρχίζουν τοιχογραφημένες κατασκευές, γεγονός που, σύμφωνα με την ανασκαφέα, ενισχύει ακόμα περισσότερο τη σπουδαιότητα του συγκεκριμένου χώρου του ανακτορικού κέντρου της Κυδωνίας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της φετινής έρευνας στα αλλεπάλληλα στρώματα κατοίκησης των πρώιμων αρχαϊκών και αρχαϊκών χρόνων (7ος-6ος αι. π.Χ.), πολλαπλασιάστηκαν οι ενδείξεις για τη χρήση του συγκεκριμένου σημείου του λόφου ως δημόσιου χώρου με πιθανότητα ύπαρξης παρακείμενου ιερού και κατά τα αρχαϊκά χρόνια.
Γεγονός πάντως είναι ότι στο λόφο Καστέλι χτυπάει η καρδιά της πόλης των Χανίων ανελλιπώς από την 4η χιλιετία π.Χ. μέχρι σήμερα.
Πόλυ Κρημνιώτη
