Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.0°C25.2°C
3 BF 51%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.8°C25.4°C
2 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C21.6°C
4 BF 55%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
20.4°C20.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.9°C24.0°C
0 BF 33%
12 Οκτωβρίου 1944 / 12 Οκτωβρίου 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την απελευθέρωσή της
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

12 Οκτωβρίου 1944 / 12 Οκτωβρίου 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την απελευθέρωσή της

Εβδομήντα πέντε χρόνια μετά, η Αθήνα γιορτάζει και τιμά την Ιστορία της. Πάνω απ' όλα θυμάται τη 12η Οκτωβρίου 1944. Σαν σήμερα οι Γερμανοί κατακτητές έφευγαν από την πόλη αφήνοντας ανοιχτές πληγές και τραύματα από την κατοχή τους, αλλά και ένα θαλερό αντιστασιακό κίνημα. Το πρόγραμμα δημόσιας Ιστορίας «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα ελεύθερη» για πέμπτη συνεχή χρονιά φροντίζει να κρατάει αυτή τη μνήμη ζωντανή, εντάσσοντας δυναμικά στη δημόσια σφαίρα την απελευθέρωση της πρωτεύουσας από τα ναζιστικά στρατεύματα.

Ιστορίες Αντίστασης στο πρώην ΕΑΤ ΕΣΑ

Με "στρατηγικό" κόμβο και φέτος το Πάρκο Ελευθερίας και κομβικό γεγονός την έκθεση "14 ιστορίες Αντίστασης" που φιλοξενεί για δεύτερη χρονιά, η "Αθήνα Ελεύθερη" εκτείνεται σε όλη την πόλη με εκδηλώσεις λόγου, ιστορικούς περιπάτους, μουσική, κινηματογραφικές προβολές και εκπαιδευτικά προγράμματα διαχέοντας την επιστημονική έρευνα στο ευρύ κοινό. Κάπως έτσι εδώ και πέντε χρόνια η δημόσια Ιστορία συναντά την κοινωνία. Με τη μορφή της γιορτής και με εκδηλώσεις που επιδιώκουν να αποτυπώσουν ψηφίδες μιας σκληρής ιστορικής περιπέτειας, οι δράσεις στοιχειοθετούν εικόνες της Κατοχής και του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, παραπέμπουν σε εμβληματικά γεγονότα και κυρίως προσωποποιούν τόσο τα δεινά που υπέστη η χώρα όσο και τον αντιστασιακό αγώνα. Γιατί η πρωτοτυπία αυτών των δράσεων είναι ότι φέρνουν στο προσκήνιο τους ίδιους τους ανθρώπους που βίωσαν την ιστορική στιγμή.

Αυτή την κομβική παράμετρο αναδεικνύει σε όλο της το μεγαλείο η έκθεση "14 ιστορίες Αντίστασης" που παρουσιάζεται στο Κτήριο 6, στο πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ. "Συνειδητά επαναλαμβάνουμε την έκθεση και θα επιχειρήσουμε να τη δείξουμε ξανά και ξανά, γιατί είναι κάτι πολύ σημαντικό και είναι κάτι που γίνεται για πρώτη φορά" λέει ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης, εμπνευστής και επιστημονικός υπεύθυνος των δράσεων του "Αθήνα Ελεύθερη", και συνεπιμελητής της έκθεσης μαζί με τον ιστορικό Γιάννη Γκλαβίνα. Είναι μια έκθεση μέσα από την οποία "μιλάει" το παρελθόν, καθώς μέσα από τις προσωπικές αφηγήσεις που φιλοξενεί "φέρνει στην επιφάνεια ιστορίες αντιστασιακών που δεν τους ξέρουμε". Επιδίωξη ήταν "να προσωποποιήσουμε την Αντίσταση και να φωτίσουμε αφενός προσωπικές ιστορίες, αφετέρου ολόκληρες κατηγορίες πληθυσμού που συμμετείχαν στην Αντίσταση" λέει ο γνωστός ιστορικός.

Η συνεισφορά των Μικρασιατών

Έτσι, μέσα από την ιστορία του μπαρμπα-Θόδωρου Κουλίτσου βλέπουμε τη συνεισφορά των Μικρασιατών προσφύγων του 1922 στο αντιστασιακό κίνημα, μέσα από την ιστορία του Μάνου Ιωαννίδη ξεδιπλώνεται η συμμετοχή των μαθητών του Γυμνασίου Παγκρατίου στην Αντίσταση ή μέσα από την περίπτωση της Ηλέκτρας Αποστόλου και της Λέλας Καραγιάννη διαπιστώνουμε τη συμμετοχή των γυναικών. "Αυτό που παρατηρούμε, και είναι σημαντικό να το τονίσουμε, είναι ότι το αντιστασιακό κίνημα εξέφρασε στην πράξη την ανατροπή των ιεραρχειών που ίσχυαν ως τότε, καθώς ομάδες κοινωνικά ή πολιτισμικά περιθωριοποιημένες, όπως γυναίκες, Μικρασιάτες πρόσφυγες και νεολαία, ανέλαβαν για πρώτη φορά πρωταγωνιστικό ρόλο μεσα από τη συμμετοχή τους στο ΕΑΜ" εξηγεί ο Μ. Χαραλαμπίδης.

Η μνήμη της Απελευθέρωσης αποτυπώνεται πλέον βάζοντας τέρμα στο παράδοξο η Ελλάδα να είναι η μόνη χώρα της Γηραιάς Ηπείρου που ξεχνούσε τη νίκη των ευρωπαϊκών λαών έναντι του ναζισμού, αλλά θυμόταν την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, της μεγαλύτερης, ίσως, έως τώρα καταγεγραμμένης ήττας του ανθρώπινου πολιτισμού από τον ζόφο του ναζισμού. Είχε σημασία λοιπόν αυτή η μνήμη να καταγραφεί και να παραμένει ενεργή.

Αναγκαία η διατήρηση της μνήμης

"Καθώς κλείνει ο βιολογικός κύκλος και των τελευταίων απ' αυτούς που συμμετείχαν στο αντιστασιακό κίνημα, γίνεται όλο και πιο επιτακτική η ανάγκη της διατήρησης της μνήμης του" επισημαίνει ο Μ. Χαραλαμπίδης. "Αν αναλογιστούμε ότι, πέρα από το θέμα της μνήμης, υπάρχουν και πάρα πολλές πτυχές του αντιστασιακού κινήματος που δεν είναι γνωστές στην ελληνική κοινωνία, όπως θα καταλάβει κάποιος βλέποντας την έκθεση ‘14 ιστορίες Αντίστασης’, αντιλαμβανόμαστε ότι η ανάγκη αυτή γίνεται ακόμα μεγαλύτερη. Με άλλα λόγια, αν δεν υπάρχουν πρωτοβουλίες όπως το πρόγραμμα ‘12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα ελεύθερη’ η μνήμη της Αντίστασης θα εξασθενίσει με το πέρασμα των χρόνων, καθώς τα επιστημονικά συγγράμματα ή τα απομνημονεύματα όσων έζησαν τις ιστορίες της Κατοχής δεν αρκούν από μόνα τους να την κρατήσουν ζωντανή. Γι' αυτόν τον λόγο λοιπόν χρειαζόμαστε όχι μόνο την ακαδημαϊκή γνώση, αλλά κυρίως τη δημόσια Ιστορία, που θα κάνει τη γνώση για την περίοδο αυτή κοινό κτήμα και θα ‘σημαδέψει’ με τις δράσεις της τον χώρο της πόλης. Για παράδειγμα, είναι τεράστιο το έλλειμμα σε επίπεδο δήμου ή Περιφέρειας Αττικής σε ό,τι έχει να κάνει με τη δημιουργία μνημονικών τόπων και όχι απλά μνημείων, οι οποίοι θα εμπλέκουν δημιουργικά το σύνολο της κοινωνίας στη διαδικασία της μνήμης".

Μέσα από την επισήμανση του εμπνευστή του, αναδεικνύεται το μεγάλο έλλειμμα. Μπορεί το "Αθήνα Ελεύθερη” να γνωρίζει μεγάλη επιτυχία, να έχει απήχηση σε μεγάλο μέρος της κοινωνίας και την υποστήριξη της συνδιοργάνωσης από φορείς όπως το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, η Περιφέρεια Αττικής, ο Δήμος Αθηναίων, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και η ΕΡΤ, ωστόσο δεν έχει θεσμοθετηθεί.

Από το Χαϊδάρι στην Καισαριανή

Οι Αθηναίοι πολίτες όμως έχουν και φέτος την ευκαιρία να γιορτάσουν την απελευθέρωση της πόλης τους με εκδηλώσεις και δράσεις επικεντρωμένες στην καλλιτεχνική ζωή στα χρόνια της Κατοχής, που εκτείνονται από τον αυριανό αγώνα δρόμου μνήμης και τιμής που ξεκινά από το Μπλοκ 15 στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου και τερματίζει στο Σκοπευτήριο Καισαριανής, την προβολή του ντοκιμαντέρ "memORIA" του Γιώργου Ιατρού για την τύχη των Ιταλών στρατιωτών μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Ιταλικό Ινστιτούτο 18.10), την εκδήλωση του Εθνικού Θεάτρου "Το θέατρο στην κατοχική Αθήνα" (19.10), τον περίπατο τέχνης στου Ζωγράφου με ξεναγήσεις στο εργαστήριο του γλύπτη Γιάννη Παππά και στην έκθεση "Χαράγματα Μνήμης 1941-1944: Από τη συλλογή του Χρήστου Π. Μοσχανδρέου" στη Βίλα Ζωγράφου (19-20.10), μέχρι τις προβολές στο Τριανόν των ελληνικών ντοκιματέρ "Τα ρόδα, τα τριαντάφυλλα (Το μπλόκο της Καλαμαριάς)" του Μιχάλη Αγραφιώτη, "Από τον τρόμο στην Αντίσταση - Ναζιστικό Στρατόπεδο Παύλου Μελά Θεσσαλονίκη (1941-1944)” του Γιώργου Κεραμιδιώτη και "Ο αντιφασιστικός αγώνας στη Μέση Ανατολή" του Λεωνίδα Βαρδαρού, (21.10) και των ταινιών "Η μάχη των σιδηροδρόμων" του Ρενέ Κλεμάν, "Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν" του Αντρέι Ταρκόφσκι και "Μέρες Θυμού" του Ολέ Κρίστιαν Μάντσεν (22.10), και "1945" του Φέρεντς Τόροκ, "Επώνυμο: Λακόμπ, Όνομα Λισιέν" του Λουί Μαλ και "Ειδικό δικαστήριο" του Κώστα Γαβρά (23.10).

Οργανωμένες ξεναγήσεις στην έκθεση "14 ιστορίες Αντίστασης" από τους επιμελητές της γίνονται αύριο, στις 11.30 π.μ., και την επόμενη Κυριακή 27 Οκτωβρίου, στη 1 μ.μ., από τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη και τις Τετάρτες 16, 23 και 30 Οκτωβρίου, στις 5 μ.μ., από τον Γιάννη Γκλαβίνα.

Πόλυ Κρημνιώτη

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL