Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
18.2°C22.0°C
1 BF 47%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
14.7°C21.2°C
2 BF 57%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
16.0°C19.4°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
18.8°C21.5°C
1 BF 61%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.9°C18.4°C
2 BF 63%
Η αθέατη πανδημία: Βία πίσω από τις κλειστές πόρτες
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η αθέατη πανδημία: Βία πίσω από τις κλειστές πόρτες

Το σπίτι μας είναι το καταφύγιό μας. Καλύπτει μία από τις βασικές ανθρώπινες ανάγκες. Είναι ένας χώρος στον οποίο αισθανόμαστε ασφαλείς. Δυστυχώς, αυτή η συνθήκη δεν φαίνεται να είναι αληθής για εκατομμύρια γυναίκες και παιδιά θύματα ενδοοικογενειακής βίας σε ολόκληρο τον κόσμο. Η καραντίνα που επιβλήθηκε ως μέτρο αντιμετώπισης του νέου κορωνοϊού έφερε στην επιφάνεια πολύ περισσότερα από τις ελλείψεις στα συστήματα Υγείας, τα σαθρά θεμέλια του καπιταλισμού και ένα στρεβλό ένστικτο επιβίωσης που ικανοποιείται μέσα από τη συσσώρευση απολυμαντικών.

Η βία κατά των γυναικών

Η βία κατά των γυναικών είναι δυστυχώς διαδεδομένη σε ολόκληρο τον κόσμο, με πιο κοινή μορφή της τη βία που προέρχεται από τους συντρόφους. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, σε παγκόσμιο επίπεδο 1 στις 3 γυναίκες έχουν βιώσει σωματική ή/και σεξουαλική βία από σύντροφο ή από άλλο δράστη στη ζωή τους. Σε αναφορά της UNICEF του 2017 (A Familiar Face: Violence in the lives of children and adolescents, UNICEF, 2017) επισημαίνεται ότι περίπου 9 εκατομμύρια κορίτσια, ηλικίας 15 έως 19 ετών, είχαν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση ή είχαν πέσει θύματα βιασμού μέσα στην προηγούμενη χρονιά. Η υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για την ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών και των κοριτσιών μελετά τις επιπτώσεις τής πανδημίας στη βία κατά των γυναικών. Σύμφωνα με τη σχετική αναφορά, 243 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες, ηλικίας 15 έως 49 ετών σε όλο τον κόσμο έπεσαν θύματα σεξουαλικής ή άλλης κακοποίησης από έναν σύντροφο τους τελευταίους 12 μήνες (U.N. Women, April 2020 Report). Σύμφωνα με την ίδια αναφορά, το 2017 87.000 γυναίκες παγκοσμίως δολοφονήθηκαν, οι περισσότερες από τον σύντροφο ή κάποιο μέλος της οικογένειάς τους. Η βία κατά των γυναικών είναι διάχυτη και ταυτόχρονα σπάνια αναφέρεται. Υπολογίζεται ότι λιγότερο από το 40% των γυναικών που κακοποιούνται το αναφέρουν ή ζητούν βοήθεια οποιουδήποτε είδους.

Βία και περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης

Η βία κατά των γυναικών τείνει να αυξάνεται σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, συμπεριλαμβανομένων των επιδημιών, και παραμένει μια σημαντική απειλή για την παγκόσμια δημόσια υγεία και την υγεία των γυναικών. Γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας και γυναίκες με αναπηρίες ενδέχεται να έχουν μεγαλύτερες ανάγκες και να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Το ίδιο ισχύει για γυναίκες που έχουν εκτοπιστεί, είναι πρόσφυγες και ζουν σε περιοχές που πλήττονται από συγκρούσεις.

Η αναφορά των Ηνωμένων Εθνών την περίοδο της πανδημίας υπογραμμίζει ότι μετά την επιβολή της καραντίνας οι καταγγελίες ενδοοικογενειακής βίας αυξήθηκαν κατά 30% στη Γαλλία και κατά 25% στην Αργεντινή, ενώ οι τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας στην Κύπρο και τη Σιγκαπούρη κατέγραψαν αύξηση 30% και 33% αντίστοιχα. Αντίστοιχη αύξηση στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας και στην αναζήτηση ασύλου καταγράφηκε την ίδια περίοδο και στον Καναδά, στη Γερμανία, την Ισπανία, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο αντίκτυπος της βίας, ιδιαίτερα της ενδοοικογενειακής βίας, στις γυναίκες και στα παιδιά τους είναι σημαντικός. Η βία κατά των γυναικών μπορεί να οδηγήσει σε τραυματισμούς και σοβαρά σωματικά, διανοητικά, σεξουαλικά προβλήματα καθώς και προβλήματα αναπαραγωγικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων των σεξουαλικά μεταδιδόμενων λοιμώξεων, του HIV και των μη προγραμματισμένων κυήσεων.

Σε μια έκτακτη συνθήκη όπως η πανδημία του SARS-CoV-2 το άγχος, η διακοπή των κοινωνικών και προστατευτικών δικτύων και η μειωμένη πρόσβαση σε υποστηρικτικές υπηρεσίες μπορούν να επιδεινώσουν τον κίνδυνο βίας για τις γυναίκες. Η επιβολή καραντίνας, στη διάρκεια της οποίας τα μέλη μιας οικογένειας περνούν περισσότερο χρόνο σε στενή επαφή και οι οικογένειες διαχειρίζονται πρόσθετο άγχος και πιθανές οικονομικές απώλειες ή απώλειες θέσεων εργασίας, αυξάνει δραματικά τις πιθανότητες μια γυναίκα που κακοποιείται και τα παιδιά της να υποστούν βία. Παράλληλα, σε μια τέτοια συνθήκη οι γυναίκες είναι πιθανόν να έχουν λιγότερη επαφή με την οικογένεια και τους φίλους τους, επαφές που μπορεί να παρέχουν υποστήριξη και προστασία από τη βία. Σ’ αυτή την έκτακτη ανάγκη οι γυναίκες επωμίζονται το αυξημένο βάρος τής φροντίδας παιδιών και άλλων ατόμων που έχουν ανάγκη φροντίδας, ενώ οι δράστες μπορούν να ασκήσουν εξουσία και έλεγχο πάνω τους πιο εύκολα, για παράδειγμα επιβάλλοντάς τους περιορισμούς και αποκλείοντας την πρόσβαση σε υπηρεσίες και βοήθεια. Η πρόσβαση σε υποστηρικτικές υπηρεσίες, όπως γραμμές βοήθειας, καταφύγια, κέντρα νομικής βοήθειας, γίνεται δυσκολότερη.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι σε περιπτώσεις καταστροφών μεγάλης κλίμακας τα ποσοστά σεξουαλικής ή άλλης βίας κατά των γυναικών κλιμακώνονται τόσο κατά τη διάρκεια του γεγονότος όσο και μετά. Στο πλαίσιο αυτό, η συνεισφορά εθελοντικών υποστηρικτικών δομών και ομάδων αλληλεγγύης οι οποίες προσφέρουν καταφύγιο, νομικές συμβουλές και υποστήριξη μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο. Η ανεξαρτησία των δομών αυτών είναι συχνά ενθαρρυντικός παράγοντας για τα θύματα κακοποίησης, τα οποία μπορεί να είχαν αρνητικές εμπειρίες από θεσμούς όπως η αστυνομία ή οι κοινωνικές υπηρεσίες.

Μένουμε ασφαλείς;

Κατά τη διάρκεια της καραντίνας, το σύνθημα «Μένουμε Σπίτι» συνοδευόταν από τις ακόλουθες προστακτικές προτάσεις: «Προστάτευσε τον εαυτό σου, προστάτευσε την κοινωνία». Τι συμβαίνει όμως όταν το «Μένουμε Σπίτι» και το «Προστάτευσε τον εαυτό σου» δεν μπορούν να συνδυαστούν; Για γυναίκες και παιδιά που υφίστανται ενδοοικογενειακή βία, το σπίτι είναι συχνά ο χώρος όπου υφίστανται σωματική, ψυχολογική και σεξουαλική κακοποίηση. Όπως αναφέρεται και στο τελευταίο editorial του «Journal of Clinical Nursing», το σπίτι μπορεί να είναι ένας χώρος όπου η δυναμική τής εξουσίας παραμορφώνεται και ανατρέπεται από εκείνους που κακοποιούν, συχνά χωρίς κανέναν εξωτερικό έλεγχο. Η προτροπή να μείνουμε σπίτι και ο περιορισμός των μετακινήσεων αποκλείουν τις οδούς διαφυγής και παροχής βοήθειας για τα θύματα. Τα περιοριστικά μέτρα οπλίζουν όσους κακοποιούν και τους επιτρέπουν να ασκούν περισσότερο έλεγχο, παρακολούθηση, εκβιασμό.

Η ενδοοικογενειακή βία είναι παγκόσμιο φαινόμενο, με βαθιές ιστορικές καταβολές. Η ανισότητα ανδρών και γυναικών και οι υπάρχουσες κοινωνικοοικονομικές δομές εξουσίας δημιουργούν το πλαίσιο στο οποίο το φαινόμενο αυτό διαιωνίζεται. Όσα συμβαίνουν στο σπίτι, στην οικογένεια συμβαίνουν πίσω από κλειστές πόρτες. Οι κοινωνικές συμβάσεις αποδίδουν στην οικογενειακή ζωή μια ιερότητα, γεγονός που κάνει τα θύματα διστακτικά στο να μιλήσουν για μια κακοποιητική σχέση. Η βίαιη συμπεριφορά κατά των γυναικών δεν είναι σύμπτωμα του νέου κορωνοϊού και δεν θα εξαλειφθεί ούτε με φάρμακα, ούτε με εμβόλιο. Απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση και κυρίως να σταθούμε κριτικά απέναντι στις εξιδανικευμένες αναπαραστάσεις της οικογένειας και τις δομές εξουσίας που αναπαράγουν την ανισότητα.

Λήδα Αρνέλλου

Περισσότερες πληροφορίες:

Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL