Μόλις προχθές η Ελλάδα βίωσε τις συνέπειες ενός ισχυρού, αν και όχι τόσο παρατεταμένου καύσωνα, με θερμοκρασίες που ξεπέρασαν ακόμη και τους 45 βαθμούς (45,3°C στην Ελευσίνα) σ' ένα πανευρωπαϊκό ρεκόρ ζέστης, άπνοιας και ξηρασίας στον αέρα.
Σαν να μην έφτανε αυτό, η πτώση της θερμοκρασίας και η μεταβολή του καιρού υπήρξε "καταιγιστική", με τον Νομό Έβρου να σαρώνεται μετά τη "θερμοπληξία" από έντονες καταιγίδες και χαλαζόπτωση.
Λίγες μέρες νωρίτερα, η "ψυχρή" Βρετανία ασφυκτιούσε επίσης από έναν πρώιμο, τροπικό καύσωνα με το θερμόμετρο στο αεροδρόμιο του Χίθροου να ξεπερνά τους 34 βαθμούς Κελσίου.
Πριν αρχίσει καλά - καλά το καλοκαίρι, η Πορτογαλία χτυπήθηκε από καταστροφικές, πολύνεκρες δασικές πυρκαγιές, συνέπεια της πρωτοφανούς ζέστης και ξηρασίας, ενώ στη γειτονική Ισπανία κατεγράφησαν θερμοκρασίες - ρεκόρ εφέτος την άνοιξη. Στο Πακιστάν, το Μαρόκο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ο υδράργυρος εκτοξεύτηκε στα ύψη και στις νοτιοδυτικές Ηνωμένες Πολιτείες, στο Φοίνιξ της Αριζόνα συγκεκριμένα, τα αεροπλάνα καθηλώθηκαν στο έδαφος λόγω των υπερυψηλών θερμοκρασιών...
Σημεία των καιρών
Τι συμβαίνει λοιπόν; Είναι αυτά τα "σημεία των καιρών"; Ή μήπως τα σημάδια ενός καιρού που έχει τρελαθεί και τον έχουν "αποτρελάνει" οι άκριτες, κοντόφθαλμες και καταστροφικές επεμβάσεις του ανθρώπου, η επιμονή του να κυριαρχεί και να εκμεταλλεύεται τους φυσικούς πόρους σαν να είναι ιδιοκτησία του;
Τουλάχιστον σε επίπεδο παρατήρησης τα πράγματα δεν είναι καθόλου καλά. Τα επίμονα, αλλεπάλληλα κύματα καύσωνα αποτελούν ένα είδος συναγερμού για τους επιστήμονες, που τα εντάσσουν στις ευρύτερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Τον περασμένο μήνα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας (WMO) προειδοποίησε ότι πολλές χώρες στο δυτικό ημισφαίριο βίωσαν ακραία και ασυνήθιστα κύματα καύσωνα στη διάρκεια του φετινού Μαΐου και Ιουνίου.
Για παράδειγμα, στην πόλη Τουρμπάτ του Πακιστάν, το θερμόμετρο έδειξε 53,6 βαθμούς Κελσίου στις 28 Μαΐου! Είναι η υψηλότερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί ποτέ για τον συγκεκριμένο μήνα στην περιοχή αυτή και ίσως η υψηλότερη στην Ασία, ενδεχομένως και σ' ολόκληρο τον κόσμο, αν εξαιρέσει κανείς τους 56,6 βαθμούς Κελσίου που σημειώθηκαν το 1913 στη διαβόητη Κοιλάδα του Θανάτου στην Καλιφόρνια και τους 54 βαθμούς Κελσίου το περυσινό καλοκαίρι στο Κουβέιτ.
Σε τρεις αμερικανικές πολιτείες, την Καλιφόρνια, τη Νεβάδα και την Αριζόνα, καταρρίφθηκαν εφέτος οκτώ θερμοκρασίες ρεκόρ που είχαν σημειωθεί μόλις πέρυσι!
Στο Φοίνιξ το θερμόμετρο έδειξε 47,8 βαθμούς Κελσίου στις 19 Ιουνίου αναγκάζοντας τις αρχές πολιτικής αεροπορίας να διατάξουν την ακύρωση όλων των πτήσεων λόγω φόβων για πιθανά ατυχήματα. Από τις συνολικά 11.059 ημέρες που έχουν καταγραφεί οι θερμοκρασίες στο Φοίνιξ, αυτό έχει συμβεί όλες κι όλες 15 φορές...
Κλιματική αλλαγή
Τον περασμένο Νοέμβριο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας δημοσίευσε μια άκρως ανησυχητική έκθεσή του για το παγκόσμιο κλίμα την περίοδο 2011-15. Επρόκειτο για τα θερμότερα, έως τότε, έτη, συνδέοντας την άνοδο των θερμοκρασιών παγκοσμίως με το πλήθος των φυσικών καταστροφών και την κλιματική αλλαγή. Στις φυσικές καταστροφές περιλαμβάνονταν η παρατεταμένη ξηρασία στην ανατολική και νότια Αφρική μεταξύ των ετών 2010 και 2015, οι πλημμύρες στη νοτιοανατολική Ασία το 2011, τα κύματα καύσωνα σε Ινδία και Πακιστάν και ο τυφώνας "Σάντι" στις ΗΠΑ το 2012.
Σύμφωνα τις προβλέψεις του WMO το 2017 αναμένεται να σημειωθούν νέα αρνητικά ρεκόρ για το κλίμα σε όλο τον πλανήτη. Πέρσι η παγκόσμια μέση θερμοκρασία ήταν κατά 1,1 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα και ελαφρώς υψηλότερη (κατά 0,06 βαθμούς) από το προηγούμενο ρεκόρ του 2015.
"Κάθε χρόνο τα καλοκαίρια γίνονται όλο και πιο θερμά, αλλά οι ακραίες θερμοκρασίες είναι ακόμα σπάνιες. Ωστόσο τα κύματα καύσωνα που απειλούν ανθρώπινες ζωές βλέπουμε ότι γίνονται όλο και πιο συχνά" σημειώνει ο Εντ Χόκινγκς, ερευνητής κλιματολόγος του Τμήματος Μετεωρολογίας του βρετανικού Πανεπιστημίου του Ρέντινγκ.
Με την άποψή του συμφωνεί και ο Ρικάρντο Γκαρθία Χερέρα από το Ινστιτούτο Γεωεπιστήμης του Πανεπιστημίου Complutense της Μαδρίτης εξηγώντας ότι από το 1980 τα καλοκαίρια στην Ισπανία "παρατείνονται" κατά μέσον όρο κατά μία ημέρα κάθε χρόνο, πράγμα που σημαίνει αύξηση της μέσης θερμοκρασίας τον Ιούνιο από 0,5 ως 1,2 βαθμούς Κελσίου για κάθε δεκαετία.
Καύσωνες - φονιάδες
Οι επιστήμονες αρχίζουν πλέον να αντιμετωπίζουν τους καύσωνες ως πολύ σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια Υγεία.
Μελέτη του Πανεπιστημίου της Χαβάης, που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα στην επιθεώρηση Nature Climate Change, εξέτασε 783 θανάτους που συνδέονται με κύματα καύσωνα σε 164 πόλεις, σε 36 χώρες του κόσμου, μεταξύ των ετών 1980-2014. Κάνοντας τις σχετικές αναγωγές, οι ερευνητές με επικεφαλής τον Κολομβιανό επιστήμονα Καμίλο Μόρα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού εκτίθεται τουλάχιστον 20 ημέρες τον χρόνο σε δυνητικά επικίνδυνες υψηλές θερμοκρασίες.
Όμως, το πλέον εντυπωσιακό εύρημα της μελέτης είναι άλλο: Ακόμα κι αν ληφθούν μέτρα για την επιβράδυνση της κλιματικής αλλαγής στον πλανήτη, το ποσοστό αυτό θα αυξηθεί στο 48% έως το 2100! Αν δεν ληφθούν καθόλου μέτρα για να περιοριστούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που θα εκτίθεται σε επικίνδυνους καύσωνες μπορεί να φτάσει ακόμα και στο 74%!
Για τους επιστήμονες ο ορισμός του καύσωνα είναι κάτι σχετικό, καθώς δεν μπορεί να υπάρξει ή να υπολογιστεί μια μέγιστη ανεκτή θερμοκρασία, αφού πολλά εξαρτώνται από τα επίπεδα υγρασίας του αέρα και το είδος της ζέστης στο οποίο είναι συνηθισμένος ένας πληθυσμός, όπως επίσης και τις συνθήκες κλιματισμού των σπιτιών. Γενικά, πάντως, όσο υψηλότερη είναι η υγρασία του αέρα, τόσο πιο επικίνδυνη μπορεί να γίνει η ζέστη.
Οι συνέπειες ενός καύσωνα μπορεί να είναι πράγματι καταστροφικές. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι στον καύσωνα του 2003 στην Ευρώπη, του χειρότερου που έχει σημειωθεί ποτέ στη Γηραιά Ήπειρο, πέθαναν περίπου 70.000 άνθρωποι! Οι καύσωνες μπορούν επίσης να προκαλέσουν άλλες καταστροφές, όπως πυρκαγιές, ξηρασία, απώλεια ζωικού κεφαλαίου, καταστροφή καλλιεργειών. Δείτε το, λένε οι επιστήμονες, σαν να μαγειρεύει κανείς σε χαμηλή φωτιά...
Όπως λέει στην “El Pais”, ο Χούλιο Ντιάζ, επικεφαλής του Τμήματος Επιδημιολογίας και Βιοστατιστικής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο "Κάρλος ΙΙΙ" της Μαδρίτης, τα κύματα καύσωνα θα γίνονται όλο και πιο συχνά και πιο έντονα, όχι μόνον στην Ισπανία, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. "Οι καύσωνες σκοτώνουν τους ηλικιωμένους και τους αρρώστους, όχι αυτούς που έχουν καλή υγεία. Προσβάλλουν το κυκλοφορικό και το αναπνευστικό σύστημα. Η υψηλότερη ομάδα κινδύνου είναι οι άνω των 65, και ιδιαίτερα οι γυναίκες άνω των 75 ετών" σημειώνει ο Ισπανός επιστήμονας.
"Περιμένουμε ότι οι καύσωνες θα αυξηθούν σε ένταση, συχνότητα και σοβαρότητα" συμπληρώνει με τη σειρά του ο Ομίντ Ματζιγιασνί, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, μια από τις περιοχές της βόρειας Αμερικής που πλήττονται ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια από υψηλές θερμοκρασίες. "Πρέπει να εργαστούμε για να μειώσουμε τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής και να δημιουργήσουμε υποδομές που θα είναι ανθεκτικές στα ακραία καιρικά φαινόμενα" τονίζει ο ερευνητής.
