Η κρίση στην Ταϊλάνδη έχει μπει σε νέα φάση. Η πρωθυπουργός της χώρας για να αντιμετωπίσει την αμφισβήτησή της από τους Κίτρινους, μοναρχικούς διαδηλωτές, προκήρυξε εκλογές για τις 2 Φεβρουαρίου. Η αντιπολίτευση δεν είναι ικανοποιημένη από αυτή την κίνηση. Για την κατάσταση στην Ταϊλάνδη ο Κώστας Γεράκης, ψευδώνυμο ενός Έλληνα που έχει ζήσει στην Ινδοκίνα και ο οποίος πρόσφατα είχε στείλει στην Αυγή μια περιγραφή των εξελίξεων, απάντησε σε κάποια ερωτήματα για τη Ταϊλάνδη και την συγκυρία στον Μιχάλη Παναγιωτάκη
Έγραψες στο τελευταίο κείμενό σου για την Ταϊλάνδη για την στήριξη που έχει ο ανατραπείς και εξόριστος πρωθυπουργός της χώρας Τάκσιν, και η αδελφή του η νυν πρωθυπουργός Γίνγκλακ Σιναουάτρα (προφέρεται Τσιναουάτ στα Ταϊλανδέζικα) από τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Μπορείς να μου πεις τον λόγο αυτής της στήριξης
Υπάρχει ένα πρόσφατο ρεπορτάζ του Associated Press. Ο δημοσιογράφος πήγε στην Βορειοανατολική, φτωχή επαρχία Ισάν και μίλησε με απλό κόσμο (δεν έκανε ρεπορτάζ από το γραφείο του): ‘"Πριν δέκα χρόνια, ο δρόμος στον οποίο οδήγησες για να φτάσεις εδώ ήταν χωμάτινος. Δεν υπήρχε ηλεκτρισμός, ούτε άρδευση". Αναφέρει τα κρατικά προγράμματα: την πρακτικά δωρεάν περίθαλψη, τα εκπαιδευτικά δάνεια χαμηλού κόστους, τις συντάξεις γήρατος: "Πριν έρθει στα πράγματα ο Τάκσιν, ήμασταν αποκλεισμένοι από αυτά"'
Εκατομμύρια είναι ακριβώς στην ίδια θέση με τους αγρότες που περιγράφονται στο άρθρο. Οι μικρο-κάτι της Ταϊλάνδης, μικροαγρότες, μικροτεχνίτες, μικρομαγαζάτορες, πωλητές του δρόμου, εργάτες, υπηρέτες κ.λπ. Είδαν καλό με τον Τάκσιν.
Και αυτό ήταν πρωτοφανές...;
Δεν είχε ξαναγίνει κάτι τέτοιο στην ιστορία της χώρας! Ήταν όντως πρωτοφανές. Δεν μπορούσε να φανταστεί ο απλός κόσμος ότι η κυβέρνηση είναι κάτι που τον αφορά. Πριν 15 χρόνια που πρωτοπέρασα από τον Βορρά, η νοοτροπία του κόσμου ήταν, "ωχ, τι θες κι ασχολείσαι με την πολιτική, αυτά είναι μόνο για τα μεγάλα κεφάλια στην Μπανγκόκ, τι σχέση έχει με μας, εμείς το μεροκάματο να βγάλουμε". Η βιρμανική παροιμία - που ισχύει μια χαρά και για την Ταϊλάνδη - λέει: Τα 5 κακά της ζωής είναι η φωτιά, οι πλημμύρες, οι κλέφτες, οι κακοήθεις άνθρωποι, και η κυβέρνηση. Για γενιές απλών Ταϊλανδών, η κυβέρνηση ήταν εχθρός από τον οποίο πρέπει να αμυνθείς (στη χειρότερη περίπτωση) ή κάτι παντελώς αδιάφορο (στην καλύτερη). Και ξαφνικά κι ανέλπιστα, μια κυβέρνηση έκανε τουλάχιστον κάτι γι' αυτούς.
Αυτή η παραμέληση είχε και τοπική διάσταση; Προηγμένη πρωτεύουσα - υπανάπτυκτη επαρχία;
Ναι. Πρέπει να δει κανείς ιστορικά τον ιμπεριαλισμό της Μπανγκόκ έναντι... όλης της επαρχίας. Ήδη από το 1962 ο αμερικάνος ανθρωπολόγος Keyes περιέγραφε τον ρατσισμό της Μπανγκόκ απέναντι στην καθυστερημένη επαρχία ως εξής - και αυτό ίσχυε έτσι μέχρι πρόσφατα: "Η σχέση μεταξύ χωρικών και του κυβερνητικού αξιωματούχου επιδεινώνεται από το γεγονός ότι ο "νομάρχης" είναι από την Μπανγκόκ, που έχει τους ντόπιους σε χαμηλή υπόληχη. Καυχιέται πως έχει ζήσει 14 χρόνια στα βορειοανατολικά (στο Ισάν) και δεν ξέρει να μιλήσει καμία από τις διαλέκτους της περιοχής. Η εξουσία του σπανίως ελέγχεται από τους ανώτερούς του. Η κοινωνική απόσταση που δημιουργείται από την ανώτερη τάξη του, την εθνοτική του διαφορά και την τοπική του εξουσία κάνει σχεδόν αδύνατον για τους χωρικούς να το πλησιάσουν για να του μεταφέρουν παράπονα ή αιτήματα. Για τους χωρικούς ο αξιωματούχος είναι ένα πρόσωπο που το φοβούνται και το αποφεύγουν ταυτόχρονα…"
Και αυτή η διάσταση Μπαγκόκ - Επαρχία έχει βαθιές ρίζες δηλαδή;
Είναι κανονικός αποικισμός αυτό που συνέβη όλο τον 20ο αιώνα στην Ταϊλάνδη, Μπανγκόκ εναντίον (περίπου) όλης της επικράτειας. Όποιος θέλει μπορεί να ρίξει μια ματιά σε αυτό το άρθρο στα Αγγλικά, συνοψίζει την ιστορία της χώρας από τέλη 19ου αιώνα ως σήμερα
Πώς έχει αλλάξει το πολιτικό κλίμα τα τελευταία χρόνια στην Ταϊλάνδη;
Πάρα πολύς κόσμος τώρα άρχισε να νοιάζεται για την πολιτική, να την αισθάνεται δική του υπόθεση. Μου έλεγε ένας γνωστός, μη-Ταϊλανδός για την Ταϊλανδή γυναίκα του: μια ζωή η γυναίκα μου δεν έδινε δεκάρα για την πολιτική, και ξαφνικά άρχισε να ενδιαφέρεται και να παθιάζεται και να νοιάζεται; Και όχι "νοιάζομαι και γράφω στο φέισμπουκ" ή "νοιάζομαι και κουβεντιάζω", αλλά "νοιάζομαι και ξεσηκώνωμαι". Υπάρχει τεράστια απόσταση του "νοιάζομαι και γράφω στο φέισμπουκ ή κουβεντιάζω" από το "νοιάζομαι και ξεσηκώνωμαι"!
Ο σεβασμός για το παλάτι ήταν μέρος της παιδείας της χώρας και εμπεδωμένη. Μια "Κόκκινη" (υποστηρικτής του Τάκσιν) γνωστή μου, μου έλεγε για τον βασιλιά, τι καλός, τι χρυσός, πόσο αγαπάει τον κόσμο, πόσα έχει κάνει για τον κόσμο κ.λπ. Σε κάποια στιγμή δεν άντεξα και της είπα: "Πού τον έχεις δει τον βασιλιά στη ζωή σου; Πουθενά, μόνο ακούς να λένε γι' αυτόν, στο σχολείο, στην τηλεόραση. Τον Τάκσιν όμως τον έχεις δει στη ζωή σου. Εσύ, ένα φτωχό αγροτοκόριτσο, σπούδασες λόγω του Τάκσιν. Έχεις μια αξιοπρεπή δουλειά κι έναν αξιοπρεπή μισθό λόγω του Τάκσιν. Έχεις Η/Υ λόγω του Τάκσιν. Τα χρέη των γονιών σου μετά την κρίση πάγωσαν κι η οικογένειά σου πήρε ανάσα λόγω του Τάκσιν. Δεν έχεις το άγχος να στέλνεις κάθε μήνα λεφτά στο χωριό, ούτε βασανίζεσαι στα ρυζοχώραφα, μπορείς να ζήσεις τη ζωή σου λόγω του Τάκσιν. Ο κόσμος σε αντιμετωπίζει με σεβασμό, ως μια σπουδαγμένη κοπέλα, κι όχι ως μια ανόητη χωριάτισσα, ένα βόδι ("κουάι", σημαίνει "νεροβούβαλος", έτσι τους λένε τους αγρότες οι πρωτευουσιάνοι, "Η Γέφυρα του Ποταμού Κβάι (Κουάι)" σημαίνει: "Η Γέφυρα του Βοϊδορέματος"), λόγω του Τάκσιν. Τον Τάκσιν τον έχει νιώσει η οικογένειά σου στη ζωή της, τον βασιλιά δεν τον έχει δει πουθενά".
Ένας μορφωμένος Ταϊλανδός μου το έθεσε πρόσφατα πολύ εύστοχα: "Αυτό που έγινε τα προηγούμενα χρόνια, είναι ότι απομυθοποιήθηκε η μοναρχία για πολύ κόσμο, έχασε το χάρισμά της. Παλιότερα, ο κόσμος κοιτούσε το παλάτι (το οποίο είναι μια μικρή πόλη, με όλα τα κτίρια, τους κήπους, τις εγκαταστάσεις) και έβλεπε το μεγαλείο του βασιλιά μας, την κολώνα που στηρίζει τη χώρα, έναν θεό επί της γης. Τώρα, πολύς κόσμος κοιτάζει το παλάτι και βλέπει έναν τεράστιο άδειο χώρο μέσα στην καρδιά της Μπανγκόκ. Κόσμος κοιμάται στους δρόμους ή στριμώχνονται "7 νομά σ' ένα δωμά", κι υπάρχει ένας τεράστιος χώρος στο κέντρο της πόλης, όπου ζει και δραστηριοποιείται όλο κι όλο μια χούφτα κόσμος, ένας ουσιαστικά άδειος χώρος σε μια πυκνότατη πόλη". Με ό,τι συνεπάγεται αυτή η αλλαγή οπτικής.
Αλλά δεν είναι κι ο Τάκσιν μέρος της ίδιας ανώτερης ταξης της Ταϊλάνδης; Δεν είναι και αυτός συμμέτοχος στη διαφθορά;
Ποτέ δεν θα ισχυριζόμουν ότι ο Τάκσιν είναι άγιος ή τέλειος ή έχει "καλή καρδιά". Μούτρο είναι, αρπακτικό κι αυτός, και πολύ φιλόδοξος. Απλώς, για ιδιοτελείς καθαρά λόγους,προσπάθησε να κάνει αυτό που ΔΕΝ έκανε ο βασιλιάς Τζουλά (Chulalongkorn) κι όλοι οι υπόλοιποι βασιλιάδες και πρωθυπουργοί. Πυροδότησε κάτι που τον ξεπερνάει, το κίνημα των Κόκκινων. Και επίσης, απ' το 2005 και μετά, παίζει το παιχνίδι σύμφωνα με τους κανόνες του (κάτι που δεν κάνουν οι αντίπαλοί του). Η Γινγκ Λακ χειρίστηκε καλά το κάτι-σαν-πραξικόπημα τώρα. Η οικογένεια Τσιναουάτ κέρδισε τουλάχιστον το δικαίωμα να λέει: "εμείς δεχόμαστε τα αποτελέσματα των εκλογών, παίζουμε το παιχνίδι με κανόνες, στα πλαίσια του συντάγματος και της δημοκρατίας".
Να δώσω ένα παράδειγμα για την διαφορά των θέσεων του Τάκσιν και των εθνικιστών: ο Τάκσιν αντιλαμβανόταν την εξωτερική πολιτική μόνο ως μπίζνες. Τίποτα άλλο. Υπάρχει μια διαμάχη Ταϊλάνδης - Καμπότζης για έναν ναό στα σύνορα τον Πρέαχ Βιχέαρ.Κάθε χρόνο γίνονται αψιμαχίες και σκοτώνονται στρατιώτες, και μετά η κάθε πλευρά ισχυρίζεται "εμείς πυροβολήσαμε στον αέρα για εκφοβισμό, αυτοί όμως ανταπέδωσαν τα πυρά". Ο Τάκσιν, όταν ανέλαβε, πήγε στον Χουν Σεν της Καμπότζης και του πρότεινε περίπου το εξής: "Γιατί να σκοτώνεται κόσμος κι οι τοπικοί χωρικοί να ζουν με την ψυχή στο στόμα; Αποστρατιωτικοποιούμε κι εμείς κι εσείς την περιοχή, χτίζουμε μια γέφυρα φιλίας, προσθέτουμε κι εμείς κι εσείς έναν ακόμα εκλεκτό τουριστικό προορισμό στο ρεπερτόριό μας, σας στέλνουμε εμείς την εθνική ομάδα ποδοσφαίρου για φιλικούς αγώνες, εσείς την κρατική παραδοσιακή ορχήστρα τάδε για συναυλίες, οι χωρικοί παίρνουν ανάσα κι η περιοχή αναπτύσσεται τουριστικά. Κι άσε τις μελλοντικές γενιές να βρούνε πού τελειώνει η Καμπότζη και πού αρχίζει η Ταϊλανδη, αφού έχουν προηγηθεί δεκαετίες φιλίας και καλής γειτονίας". Αυτό ήταν ΑΝΑΘΕΜΑ για τους εθνικιστές. "Προδότης", "ξεπουλάει τη χώρα", "δουλεύει για τους Κμερ (Καμποτζιανούς)" κ.α. Λάβετε υπόψη ότι οι εθνικιστές εδώ θεωρούν ότι και το Άγκορ Ουάτ είναι ταϊλανδικός ναός, τον οποίο έκλεψαν οι Κμερ. Μιλάμε για επίπεδο Λιακόπουλου. Όπως επίσης ότι η Καμπότζη εποφθαλμιά τα εδάφη και τις θάλασσες της Ταϊλάνδης, ενώ οι Βιρμανοί είναι βάρβαρος λαός και δεν έχουν πάψει να ονειρεύονται να την κατακτήσουν. Τέτοια ωραία.
Δεν λέω ότι είναι το καλύτερο πράγμα στον κόσμο να αντιλαμβάνεσαι την εξωτερική πολιτική ως μπίζνες, πάντως είναι πολύ καλύτερο απ' το να την αντιλαμβάνεσαι ως προαιώνιους εχθρούς, ή ως "πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα 'ναι".
ΜΟΝΟ τους Κόκκινους ακούω να λένε: "μα τι θέλουμε κι εμείς τώρα με το Phreah Vihear, έχει καμιά σχέση με τη δική μας αρχιτεκτονική και παράδοση; Είναι καθαρά ναός Κμερ". Το θέμα τελικά, ο κρίσιμος παράγοντας δεν είναι ο Τάκσιν: οι Κόκκινοι είναι το θέμα, στους οποίους συνυπάρχουν ο ψαγμένος φοιτητής, που έχει διαβάσει David Harvey, με τον αγρότη που έχει βγάλει το δημοτικό, ο πωλητής του δρόμου με τον επιχειρηματία, ο επιστήμονας με τη νοικοκυρά
Η αντιπολίτευση πέρα από τον εθνικισμό, και το μένος εναντίον του Τάκσιν από τι συνέχεται; Ποιες είναι οι θέσεις της, δεν απευθύνεται στον λαό;
Θα ήταν υπέροχα αν η αντίδραση της ελίτ, που συσπειρώνεται στο (κάθε άλλο παρά) Δημοκρατικό Κόμμα ήταν: "Θα ανταγωνιστούμε τον Τάκσιν στο γήπεδό του και θα κερδίσουμε εμείς τις καρδιές του κόσμου. Μία ο Τάκσιν; Δύο εμείς. Θα αυξήσουμε τις συντάξεις, θα πατάξουμε τη διαφθορά της αστυνομίας, θα στηρίξουμε κι άλλο τους μικροαγρότες, θα πάρουμε κονδύλια από την Μπανγκόκ και τον στρατό να τα ρίξουμε στην επαρχία κ.α.". Θα ήταν εξαιρετικό αν τα δύο αρπακτικά ανταγωνίζονταν το ένα το άλλο να κερδίσουν τις καρδιές του κόσμου. Δεν έγινε έτσι όμως. Η άρχουσα τάξη δεν μπορούσε να δει τίποτα άλλο από "βόδια", ανόητους χωρικούς, πλέμπα που δεν ξέρει τι της γίνεται, που δεν αντιλαμβανόταν τη φυσική τους θέση για να βγάλει τον σκασμό... Δεν έχει ελίτ η Ταϊλάνδη, έχει αριστοκρατία, αυτή είναι η σωστή λέξη, "που μι αμάτ" στα ταϊλανδικά. Επιχειρηματίες, τραπεζίτες, εξαγωγείς, μάνατζερ, στρατηγούς, μεγαλοβιομήχανους, βασιλικούς συμβούλους, πολιτικούς, που αισθάνονται ανώτεροι από την "πλέμπα".
Οπότε οι Κίτρινοι, αυτοί που έχουν βγει στους δρόμους και συμμετέχουν στις ταραχές τι είναι; Απλά εθνικιστές; Δεν υπάρχει και ένα τμήμα "εύλογης" διαμαρτυρίας;
Το 1993, πριν την ασιατική κρίση, μια ΜΚΟ που δραστηριοποιούταν στην επαρχία πρόβαλε ένα βίντεο στην ταϊλανδική TV. Τότε ακόμα η Ταϊλάνδη ήταν "ασιατική τίγρης", με απίστευτη ανάπτυξη 10% και 12%, θα γινόταν η καινούργια Νότιος Κορέα κ.λπ. (κι αργότερα ήρθε η φρίκη της κρίσης). Είχε δημιουργηθεί τότε μια κάπως μαζική μεσαία τάξη, πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, κυρίως στην Μπανγκόκ, σε καλοστεκούμενες συνοικίες - όχι παραδοσιακά αριστοκρατικές, σαν την Κηφισιά και την Εκάλη, αλλά περιποιημένες "μεσαίες" -, σαν το Μαρούσι, ας πούμε. Το βιντεάκι της ΜΚΟ έδειχνε παιδιά σε χωριά να τρώνε χώμα (δεν το τρώνε ακριβώς, το βάζουν στο στόμα τους και πιπιλίζουν θρεπτικές ουσίες, κάτι τέτοιο). Το σοκ που προκάλεσε εκείνο το ντοκιμαντέρ δεν έχει ξεχαστεί ακόμα και σήμερα. Πολύς κόσμος, στο θερμοκήπιο της μεσαίας τάξης που ζούσε, δεν συνειδητοποιούσε ότι υπάρχει φοβερή φτώχεια στη χώρα. Νόμιζε ότι όλη η Ταϊλάνδη είχε γίνει Μαρούσι.
Θέλω να πω, δεν σημαίνει ότι όλοι οι Κίτρινοι είναι φασίστες και εθνικιστές, ή αμφιλεγόμενοι και ύποπτοι άνθρωποι σαν τον Σουτέπ. Πολλοί απ' αυτούς είναι και καλοπροαίρετοι και συμπαθητικοί σε προσωπικό επίπεδο. Απλώς ζούνε σ' ένα θερμοκήπιο, είναι απομονωμένοι από την επαρχία και την πλειοψηφία του κόσμου. Έχουν μια δουλειά γραφείου, έναν καλό μισθό, ιδιωτική ή δημόσια ασφάλιση, δεν ανησυχούν (πολύ) για τα γεράματά τους: όλα αυτά όμως είναι πολυτέλειες για την πλειοψηφία του κόσμου.
Μπήκα σήμερα (9/12) λίγο στο Τουΐτερ, ήταν γεμάτο με ιστορίες προνομιούχων "διαδηλωτών": που έβαζαν αντιηλιακή, που καθόταν και έπιναν τα καφέ-λάττε τους σε κυριλέ καφετέριες, που έμπαιναν για πρώτη φορά σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, διάβασα για έναν κύριο με Ρόλεξ που διεκτραγωδούσε πως ο σωφέρ του ήταν με τους Κόκκινους…
Η Πρωθυπουργός Γίγνκλατ Τσιναουάτ, ανακοίνωσε πως θα προκηρύξει πρόωρες εκλογές για τις 2 Φεβρουαρίου προκειμένου να δώσει πολιτική διέξοδο, μετά τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και την μαζική παραίτηση των βουλευτών της αντιπολίτευσης. Ποια είναι τα προγνωστικά;
Προβλέψεις δεν κάνω. Δεν ξέρω μέχρι που είναι ικανός να το τραβήξει ο Σουτέπ, ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης, και όσοι είναι πίσω από τον Σουτέπ [Σημείωση Αυγής: Το παλάτι]. Βλέπω ότι, σε σχέση με τις διαδηλώσεις του 2010, τα πράγματα είναι διαφορετικά, ο τοπικός Τύπος καταφέρνει να κρατήσει ουδέτερη στάση, κι ο ξένος Τύπος δεν είναι καθόλου ευνοϊκός για οτιδήποτε έχει κίτρινο χρώμα. Όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν να είναι συντριπτικά υπέρ του Τάκσιν και του κόμματός του, με σημαντική διαφορά (ο Τάκσιν κερδίζει κάθε εκλογική αναμέτρηση από το 2001 μέχρι σήμερα - οι ψευδώνυμοι "Δημοκρατικοί" της αντιπολίτευσης έχουν να κερδίσουν εκλογές δύο δεκαετίες). Γι' αυτό και δεν ξέρει κανείς αν θα θελήσουν οι άλλοι να πάνε σε εκλογές, δεν έχουν τοποθετηθεί ακόμα, ενδεχομένως να ποντάρουν σε κάποια άλλη εκτροπή. Δεν ζητούσαν άλλωστε εκλογές μέχρι τώρα, αλλά την δημιουργία διορισμένων συμβουλίων από "καλούς ανθρώπους" για να αναλάβουν την διακυβέρνηση! Ξέρουν πως θα χάσουν σε τίμιες εκλογές. Ενδεχομένως πάλι και να ξεφουσκώσει το πράγμα σιγά-σιγά: πόσους λάττε να πιεί κανείς; Αλλά όπως είπα, δεν κάνω προβλέψεις.
