Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
15.8°C19.3°C
1 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
16 °C
11.6°C19.0°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
15 °C
12.0°C15.9°C
2 BF 67%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
16.8°C19.7°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
11 °C
10.9°C15.7°C
0 BF 82%
Περιμένοντας τους Ρώσους
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Περιμένοντας τους Ρώσους

Ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας Ναμπί Αβτσί ( δεύτερος από δεξιά) τόνισε ότι η χώρα του είναι γέφυρα πολιτισμών, δήλωσε πρόθυμος για συνεργασία με την Ελλάδα, ενώ είπε ότι η κυβέρνηση σκοπεύει να σεβαστεί τη σημασία που έχει η Αγιά Σοφιά για όλους

Η ατμόσφαιρα ήταν γιορταστική στο MaxxRoyal Golf Resort, στο Μπελέκ, το βράδυ της περασμένης Κυριακής. Όχι μόνο για τον εθνικό θρίαμβο της Φενέρ Μπαχτσέ επί του Ολυμπιακού στο Final Four της Κωνσταντινούπολης και την κατάκτηση του τίτλου, αλλά γιατί το πολυτελές θέρετρο κοντά στην Αττάλεια φιλοξενούσε περίπου εκατό δημοσιογράφους και μπλόγκερ από 52 χώρες για ένα τριήμερο προβολής του τουρκικού τουρισμού. Η φετινή σεζόν ξεκίνησε με ανοδικές τάσεις, οι Ρώσοι τουρίστες επιστρέφουν, ενώ αποτελεί κοινή διαπίστωση και κυβερνητική απόφαση να ενισχυθεί ο κλάδος που είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία της γειτονικής χώρας σε μια περίοδο ευρύτερων αλλαγών στον απόηχο του αμφιλεγόμενου δημοψηφίσματος, σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης και μαζικών διώξεων.

Ήταν μια πρόκληση αυτό το ταξίδι, όχι τόσο γιατί έβγαλε «ειδήσεις», αλλά γιατί βοήθησε να αντιληφθούμε καλύτερα ορισμένες από τις διαστάσεις της μετάβασης στην οποία βρίσκεται η Τουρκία σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, καθώς ο Ταγίπ Ερντογάν και το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) προχωρούν ολοταχώς στην υλοποίηση αλλαγών που θα ζήλευε και το... ΔΝΤ. Ένα από τα βασικά ερωτήματα είναι πόσο θα αντέξει το δίχτυ προστασίας που άπλωσε εδώ και χρόνια η κυβέρνηση Ερντογάν για τον φτωχό πληθυσμό (υγεία, πρόνοια) και πόσο ομαλά θα μετασχηματιστεί το πολιτικό σύστημα όταν η πολιτική αντιπαράθεση γίνεται με όρους «προδοσίας» και οι διώξεις περιγράφονται από τους κυβερνώντες ως απάντηση της τουρκικής δημοκρατίας στους ντόπιους και ξένους συνωμότες που επιχείρησαν να ξαναβάλουν τη χώρα στον γύψο. Στο πλαίσιο αυτό, η αύξηση των ξένων επενδύσεων και η επιστροφή των τουριστών αποτελούν βασικούς πολιτικούς στόχους με πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα.

Από το Evet και το Hayir στο Da

Η Αττάλεια είπε «όχι» στη συνταγματική μεταρρύθμιση του Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν σε ποσοστό 59%. Το αποτέλεσμα της κάλπης στην καρδιά της τουρκικής τουριστικής βιομηχανίας με τις επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων σε all inclusive ξενοδοχεία, υποδομές και ένα αμφιβόλου γούστου θεματικό πάρκο ήταν λίγο έως πολύ αναμενόμενο. Το περασμένο καλοκαίρι πολλές χιλιάδες άνθρωποι -κυρίως νέοι- έμειναν χωρίς δουλειά. Όταν μια μονάδα με 500 υπαλλήλους απολύει τους 350 λόγω αναδουλειάς, ο αντίκτυπος στην τοπική οικονομία και κοινωνία είναι σημαντικός. Όταν αυτό συμβαίνει σε δέκα μεγάλα ξενοδοχεία, είναι τεράστιος σε συνδυασμό με τη μεγάλη πτώση του τζίρου σε εστιατόρια, μπαρ, καταστήματα τουριστικών ειδών κ.λπ. Με κατώτερο μισθό 1.600 τουρκικές λίρες (περίπου 400 ευρώ) και την ανεργία να μεγαλώνει η προσέλκυση ξένων τουριστών αποτελεί μονόδρομο όχι μόνο για τις μεγάλες επιχειρήσεις (π.χ. τις Τουρκικές Αερογραμμές που είναι από τις μεγαλύτερες στον κόσμο) αλλά και για την κοινωνική συνοχή.

Θα χρειαστεί καιρός για να γιατρευτούν οι πληγές που άνοιξε η κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού από τουρκικό στα σύνορα με τη Συρία το φθινόπωρο του 2015, τα οικονομικά μέτρα και αντίμετρα, οι βαριές κουβέντες. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ρωσικές επενδύσεις στην Αττάλεια ξεπερνούν τα 2,5 δισ. δολάρια. Στην καταστροφική για τον τουρισμό χρονιά του 2016 μόνο 600.000 Ρώσοι πήγαν για διακοπές στην Τουρκία. Και οι δυο πλευρές λένε τώρα ότι όλα αυτά ανήκουν στο παρελθόν, ότι η οικονομία δείχνει το δρόμο και ότι έρχονται καλύτερες μέρες με αμοιβαίο όφελος σε εμπορικές συναλλαγές, ενέργεια, τουρισμό. Οι τιμές έπεσαν, τα πακέτα έγιναν πιο ελκυστικά, η λίρα υποχώρησε έναντι του ευρώ και του δολαρίου, οι προκρατήσεις αυξήθηκαν. Φέτος, μετά το «πράσινο φως» Πούτιν, ταξιδιωτικοί πράκτορες λένε ότι περιμένουν 3-4 εκατομμύρια Ρώσους τουρίστες σε όλη την Τουρκία. Δεν υπάρχει όμως η ίδια αισιοδοξία για τους επισκέπτες από την Ευρώπη, παρά τα φτηνά all inclusive «πακέτα».

Ο κόσμος στην Αττάλεια ελπίζει. Αυτό το καλοκαίρι θα δείξει πολλά, τα πρώτα μηνύματα είναι ενθαρρυντικά, λένε παράγοντες της τουρκικής οικονομίας. Το ίδιο ελπίζουν προφανώς και οι περίπου 60.000 Ρώσοι υπήκοοι που ζουν στην Αττάλεια, 40.000 από αυτούς γυναίκες που παντρεύτηκαν και έστησαν εδώ το σπιτικό τους. Κατά τη νυχτερινή βόλτα στην παλιά πόλη δε διαπιστώσαμε πάντως σημαντική τουριστική κίνηση, μάλλον το αντίθετο. Στα γραφικά σοκάκια μέσα στο κάστρο, στο λιμανάκι, στα εστιατόρια οι παρέες ήταν κυρίως από ντόπιους. Σε μια εποχή γενικότερης οικονομικής δυσπραγίας είναι προφανές ότι οι Ευρωπαίοι θα παραμείνουν στις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, όπως συμβαίνει και στην Ελλάδα. Οι μεγάλες μονάδες φρουρούνται διακριτικά, η αστυνομική παρουσία δεν είναι ιδιαίτερα εμφανής στην πόλη, ούτε δημιουργείται αίσθηση αστυνομοκρατίας.

Το 2016, παρά την απόπειρα του πραξικοπήματος, το μπαράζ των βομβιστικών επιθέσεων, τον πόλεμο στη Συρία και το προσφυγικό, η τουρκική οικονομία αναπτύχθηκε κατά 2,6%. Στο πρώτο τετράμηνο φέτος οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 8,75%. Αλλά ο πληθωρισμός τρέχει με 12%, οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 11% και η ανεργία σκαρφάλωσε εφέτος στο 13%. Κοινός παρονομαστής στην επιχειρηματολογία κυβερνητικών αξιωματούχων και άλλων παραγόντων είναι ότι η Τουρκία θα επιβιώσει, ότι οι άνθρωποι της αγοράς είναι πιο λογικοί από τους «πολιτικούς» και ότι οι επιχειρηματίες ποντάρουν στη σωστή κατεύθυνση.

Η ισλαμοφοβία και η τουρκοφοβία οφείλεται σε άγνοια, υποστήριξε ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού Ναμπί Αβτσί, ενώ τόνισε ότι η Τουρκία είναι και θέλει να παραμείνει γέφυρα πολιτισμών. Υποστήριξε ότι καμία χώρα δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι είναι ασφαλέστερη από την Τουρκία, επικαλέστηκε τις επιθέσεις στην Ευρώπη (Γερμανία, Βρετανία κ.α.), συνέκρινε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη Γαλλία με εκείνη στην Τουρκία. Στον λόγο του είναι διάχυτη η πικρία και η οργή για τη στάση των δυτικών ΜΜΕ απέναντι στην απόπειρα πραξικοπήματος και στη νόμιμη κυβέρνηση. Κατονομάζει συγκεκριμένα ΜΜΕ όπως το CNN International και το "Der Spiegel". Όπως και άλλοι αξιωματούχοι, ο Αβτσί αφήνει αιχμές για τις κυβερνήσεις της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Ολλανδίας. Παράλληλα εξέφρασε την ελπίδα για προσέλκυση Αμερικανών τουριστών που κάνουν κρουαζιέρες στη Μεσόγειο, ενώ ανέφερε ότι η χώρα του θα ευνοούσε την ανάπτυξη της κρουαζιέρας με σταθμούς σε Ελλάδα, Τουρκία και Ισραήλ. Βέβαια η Τουρκία φιγουράρει στις πρώτες θέσεις του καταλόγου με τις ταξιδιωτικές οδηγίες του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τον κίνδυνο τρομοκρατικών επιθέσεων, κάτι που τρομάζει τους Αμερικανούς ανεξάρτητα από το πόσο «χοντρό» είναι το πορτοφόλι τους, και θα χρειαστεί μάλλον κάτι περισσότερο για να πεισθούν ώστε να περιλάβουν -ας πούμε- την Κωνσταντινούπολη με δεδομένο και το φορτισμένο κλίμα στις διμερείς σχέσεις.

Για την Αγιά Σοφιά

Καθώς ο Τούρκος υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού επέμενε στον ρόλο του Τύπου για την άρση παρεξηγήσεων και την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης, τον ρωτήσαμε ευθέως ποια είναι η θέση της τουρκικής κυβέρνησης απέναντι στην δράση των ισλαμιστών εξτρεμιστών που πιέζουν ώστε να μετατραπεί η Αγιά Σοφιά σε τζαμί και μάλιστα μέσα στο γενικότερο κλίμα τρομοκρατίας, παρότι έχει ανακηρυχθεί μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO. Η απάντηση του κυρίου Ναβτσί ήταν σύντομη και... ακροβατική: «υπάρχουν διάφορες μορφές σπέκουλας στην Τουρκία και σε ορισμένες άλλες χώρες για την Αγιά Σοφιά. Εργαζόμαστε πάνω στο θέμα που αφορά αυτόν τον χώρο έχοντας ως στόχο να σεβαστούμε όλες τις διαφορετικές ιερές - παραδοσιακές σημασίες που έχει για όλους μας».

Ουσιαστικά απέφυγε να πάρει θέση, μου είπαν αργότερα αρκετοί συνάδελφοι. Εγώ πάλι σκέφτηκα ότι ο υπουργός, αν ήθελε, θα μπορούσε να είχε συμβάλει στην άρση των «παρεξηγήσεων». Αργότερα, απαντώντας σε άλλη ερώτηση, μίλησε για τις δυνατότητες συνεργασίας μεταξύ Ελλάδα και Τουρκίας στην καταπολέμηση της αρχαιοκαπηλίας και στην ανάκτηση κλεμμένων αρχαιοτήτων που βγαίνουν σε δημοπρασίες στο εξωτερικό.

Συνταγές ΔΝΤ

Η Τουρκία έχει απαλλαγεί από το ΔΝΤ, όχι όμως από τις συμβουλές του για βελτίωση της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης, αντιμετώπιση του πληθωρισμού και μείωση της πολιτικής αβεβαιότητας. Το "παρών" στο συνέδριο έδωσε και ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης για θέματα οικονομίας Μεχμέτ Σιμσέκ, ο οποίος δήλωσε χωρίς περιστροφές ότι η Τουρκία έχει ανάγκη από περισσότερες δομικές μεταρρυθμίσεις. Χρειάζονται μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και τη μείωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου, είπε ο κύριος Σιμσέκ και ανέφερε ως προτεραιότητες την ποιοτική αναβάθμιση της εκπαίδευσης με αύξηση του ρόλου του ιδιωτικού τομέα, τη στήριξη της βιομηχανικής παραγωγής, την ένταξη περισσότερων γυναικών στο εργατικό δυναμικό, τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος και την ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης, ώστε να αρθούν γραφειοκρατικά εμπόδια στις επενδύσεις. Και βέβαια την ενίσχυση του ρόλου της Τουρκίας ως «ενεργειακού διαδρόμου».

Πρώην υπουργός Οικονομίας (2007-2009) και υπουργός Οικονομικών (2009-2015), που έχει επίσης στο βιογραφικό του επταετή εργασία στη Merryll Lynch στο Λονδίνο προτού εισέλθει στην πολιτική, ο Μεχμέτ Σιμσέκ είπε ότι απαιτείται μεγαλύτερη ευελιξία στα εργασιακά και μεταρρύθμιση της εργατικής νομοθεσίας. Ο τεχνοκράτης αντιπρόεδρος φάνηκε να διαφοροποιείται από τη σκληρή κυβερνητική γραμμή απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση -τουλάχιστον σε επίπεδο ύφους- και έδωσε έμφαση στα οικονομικά κριτήρια της ενταξιακής πορείας της χώρας. Χρειάζεται να διατηρήσουμε δεσμούς με την Ε.Ε., τόνισε επανειλημμένα, ενώ σημείωσε ότι η ανάκαμψη της Ευρωζώνης αποτελεί καλό νέο για την Τουρκία και τις εξαγωγές της.

Ο Αρντά Ερμούτ, πρόεδρος της υπηρεσίας για την προώθηση των επενδύσεων (που συστάθηκε το 2006 επί πρωθυπουργίας Ερντογάν) διαπιστώνει ότι η τουρκική οικονομία δεν έχει πολύ χαμηλό κόστος εργασίας και για αυτό «πιέζεται» από την ανατολική Ευρώπη, ενώ προσδοκά περαιτέρω αύξηση των επενδύσεων από την Κίνα. Σε ό,τι αφορά το πρόσφατο ταξίδι του Προέδρου Ερντογάν στις ΗΠΑ, δεν βιάζεται να μιλήσει για θεαματικά αποτελέσματα. Η τουρκική ηγεσία τηρεί στάση αναμονής και περιμένει να ξεκαθαρίσει κάπως το τοπίο της πολιτικής Τραμπ. Είναι καλύτερα πάντως να μιλάμε για τα προβλήματα που προκάλεσαν στη χώρα οι επίδοξοι πραξικοπηματίες, είπε ο κύριος Ερμούτ, «θέλουμε την καλοπροαίρετη κριτική αλλά δεν αφήνουμε αναπάντητη την παραπληροφόρηση».

Ο «σατανάς» Γκιουλέν

Σε αυτό το πλαίσιο οι διοργανωτές του φόρουμ φρόντισαν να διανείμουν στους δημοσιογράφους υλικό για τα έργα και τις ημέρες του υπ' αριθμόν ένα καταζητούμενου χότζα Φετχιουλάχ Γκιουλέν, φερόμενου ως εγκέφαλου της 15ης Ιουλίου, ο οποίος παραμένει φυγάς στις ΗΠΑ. Το δίκτυο των γκιουλενιστών (Feto) παρουσιάζεται ως καρκίνωμα από το οποίο πρέπει να απαλλαγεί η δημόσια σφαίρα στην Τουρκία. Μελανό σημείο η παρουσία ενός Αμερικανού μπλόγκερ, ο οποίος, αφού παρουσίασε με θέρμη τις προόδους και τη σημασία των κοινωνικών δικτύων (από τις καθημερινές εφαρμογές μέχρι το προσφυγικό), αρνήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις για την αντιμετώπιση των μέσων αυτών από τις τουρκικές αρχές λέγοντας ότι είναι μια «περίπλοκη υπόθεση» και ότι ίδιος θα περιοριστεί στον τουρισμό.

Η φιλοξενία στην Αττάλεια ήταν υποδειγματική. Δεν μπορεί βέβαια να πει κανείς το ίδιο για τους Τούρκους και Ευρωπαίους συναδέλφους που βρίσκονται επί εβδομάδες και μήνες στις φυλακές. Το συνέδριο αφορούσε τον τουρισμό αλλά η πολιτική ήταν πανταχού παρούσα, ακόμα και όταν το θέμα των διώξεων είχε ως μόνιμη επωδό την εμπιστοσύνη στην τουρκική Δικαιοσύνη.

Ο Σουλεϊμάν φέρνει τουρίστες...

Ένα σημαντικό «όπλο» στην εκστρατεία για την τόνωση του τουρισμού είναι οι τούρκικες σαπουνόπερες. Το γεγονός μας επιβεβαίωσαν συνάδελφοι από χώρες της Λατινικής Αμερικής, που αν μη τι άλλο έχουν εμπειρία στο αντικείμενο. Το τουρκικό «Χόλιγουντ» φτιάχνει μαζικά σίριαλ, όπως «Απαγορευμένη αγάπη», «Χίλιες και μια Νύχτες», «Σουλεϊμάν» κ.λπ., που γνωρίζουν παγκόσμια επιτυχία, φέρνοντας έσοδα στα ταμεία των παραγωγών αλλά και τουρίστες στη χώρα.

Πέρυσι, εν μέσω κρίσης, υπερδιπλασιάσθηκε ο αριθμός των τουριστών από την Αργεντινή. Το γεγονός αποδίδεται στην προβολή δυο τουρκικών σίριαλ στην Αργεντινή με μεγάλη επιτυχία. Κάποιοι από τους τηλεθεατές «τσίμπησαν» και θέλησαν να γνωρίσουν από κοντά την Κωνσταντινούπολη, τα μνημεία της, τα παλάτια, τον Βόσπορο και τους άλλους χώρους όπου έγιναν τα γυρίσματα. Ο αριθμός των τουριστών από τη Λατινική Αμερική δεν ήταν μεγάλος σε σχέση με τις απώλειες που υπέστη ο κλάδος την ίδια χρονιά συνολικά, αλλά έδειξε ότι υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες εκμετάλλευσης για αυτό και το υπουργείο Πολιτισμού ενθαρρύνει παρόμοιες δράσεις με το βλέμμα στη μεγάλη αραβική αγορά και βέβαια στη Ρωσία. Όταν ξέσπασε η ρωσοτουρκική κρίση, εντάθηκε η προσπάθεια για προσέλκυση εκατομμυρίων τουριστών στην Αττάλεια από τον αραβικό κόσμο ώστε να αντισταθμιστούν οι απώλειες. Η ενίσχυση του τουρισμού μέσω των τουρκικών σίριαλ αποτελεί στρατηγική επιλογή. Η Τουρκία εξάγει «σαπουνόπερες» σε περίπου εκατό χώρες και διεκδικεί την πρωτιά από τις ΗΠΑ, σύμφωνα με το Εμπορικό Επιμελητήριο της Κωνσταντινούπολης.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL