Τι περιμένει άραγε η ελληνική κυβέρνηση από το αυριανό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Μια σκληρή διατύπωση των “27” που θα καταδικάζει την τουρκική προκλητικότητα; Την απειλή ή την επιβολή κυρώσεων; Καρότο και μαστίγιο - ένα μείγμα θετικής ατζέντας απέναντι στην Άγκυρα συνοδευόμενο από κυρώσεις; Απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα δεν υπάρχει, καθώς διακρίνονται διά γυμνού οφθαλμού τουλάχιστον τρεις γραμμές εντός της κυβέρνησης.
Η πρώτη θέλει διάλογο με την Τουρκία, έστω για τα μικρά και ταπεινά, με απώτερο στόχο κάποια στιγμή την επίλυση των διμερών διαφορών στη Χάγη. Η δεύτερη θέλει “υπερήφανη” στάση και επίδειξη πυγμής. Και η τρίτη πίνει ακόμη νερό στο δόγμα Μολυβιάτη - το μόνο που μας σώζει είναι η ακινησία. Καμία από τις τρεις γραμμές δεν είναι κυρίαρχη. Ο Μητσοτάκης φαίνεται να είναι κοντά στην πρώτη, ο Σαμαράς τού τρίζει ξεκάθαρα τα δόντια με τη δεύτερη και πολλοί νεοδημοκράτες βολεύονται με την τρίτη.
Όσο για τον επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας, παλινδρομεί μεταξύ της “αθεράπευτης αισιοδοξίας” του (ότι η Τουρκία θα δει το φως το αληθινό, θα ασπαστεί το Διεθνές Δίκαιο, θα ποντάρει στο ευρωπαϊκό της μέλλον και θα ξεκινήσει έναν εποικοδομητικό διάλογο με την Ελλάδα) και της άρνησης κάθε διαλόγου (όσο η Τουρκία μας απειλεί και μας εκβιάζει, εμείς δεν μπορούμε να συζητήσουμε).
Οπότε, η κυβέρνηση, χωρίς πυξίδα στα ελληνοτουρκικά, απλώς κάνει τον σταυρό της και ελπίζει ότι η -σοφή- Γερμανία, που τυχαίνει να έχει και την προεδρία της Ε.Ε. αυτό το εξάμηνο και του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, θα φροντίσει να μην τύχει η στραβή στη βάρδια της. Ελπίδες εναποθέτει και στην -πυρηνική δύναμη- Γαλλία, για την περίπτωση που η τουρκική επιθετικότητα ανέβει πίστα στα ανοιχτά της Κρήτης και των Δωδεκανήσων, καθώς στη συγκεκριμένη συγκυρία η Άγκυρα είναι καρφί στο μάτι του Παρισιού.
Αλλά πόσο σοφή είναι η Γερμανία στα ευρωτουρκικά; Και πόσο θέλει πραγματικά να είναι ένας δίκαιος μεσολαβητής μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας; Στη συζήτηση που έγινε την Πέμπτη στο Ευρωκοινοβούλιο υπό τον τίτλο “Ο αρνητικός ρόλος της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο” ακούσαμε τον Βαυαρό πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (όπου ανήκει η Ν.Δ., αλλά και το κόμμα της Μέρκελ) να λέει ότι “είναι ώρα για νέο κεφάλαιο στις σχέσεις Ε.Ε. - Τουρκίας. Πρέπει να σταματήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις και να βρούμε άλλο τρόπο συνεργασίας όταν η Άγκυρα θα είναι προετοιμασμένη”. Ο Μάνφρεντ Βέμπερ, μάλιστα, το “πουλάει” αυτό περίπου ως απάντηση στην τουρκική προκλητικότητα έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου:
“Η Τουρκία είναι ένας σημαντικός εταίρος για την Ευρώπη, αλλά η επιθετική διπλωματία της, η παράνομη γεώτρηση γύρω από την Κύπρο, οι επιθέσεις στα ελληνικά σύνορα και οι παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου είναι απαράδεκτες. Υποστηρίζουμε σθεναρά την Ελλάδα και την Κύπρο ενάντια στις τουρκικές επιθέσεις”. Θέλει, πράγματι, η Αθήνα να την χρησιμοποιήσουν και πάλι ως φύλλο συκής στις ευρωτουρκικές σχέσεις, όπως έγινε το διάστημα 2005-2010; Ή θα αποφασίσει επιτέλους να διεκδικήσει έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στον ευρωτουρικικό διάλογο;
Για την ώρα, το δεύτερο δεν είναι ορατό. Πάντως, ο “υπουργός Εξωτερικών” της Ε.Ε. Ζοσέπ Μπορέλ, στην ίδια συζήτηση, κινήθηκε σε άλλο μήκος κύματος από τον Βέμπερ (ο οποίος, σημειωτέον, δεν ταυτίζεται με το επίσημο Βερολίνο). “Η Τουρκία είναι σημαντικός εταίρος, υποψήφια χώρα για ένταξη, μέλος του ΝΑΤΟ και μαζί της έχουμε κοινά συμφέροντα σε διάφορους τομείς” είπε και πρόσθεσε ότι “η αρνητική τάση που υπάρχει στη σχέση μας πρέπει να αλλάξει. Μέσω διαλόγου και συζητήσεων μπορούμε να βρούμε λύσεις”.
Το αν θα επικρατήσει η αντίληψη Μπορέλ αύριο στο συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών των “27” μένει να φανεί. Το βέβαιο είναι ότι, σε κάθε περίπτωση, οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο θα επιπλήξουν την Τουρκία για την επιθετικότητά της στην ανατολική Μεσόγειο - και θα πουν στην Αθήνα “βρείτε τα”.
H πρόκληση με την Αγία Σοφία
Τρεις μέρες πριν από το συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε., ο Ερντογάν φρόντισε να προχωρήσει σε μια ακόμη κίνηση - κόκκινο πανί για πολλούς στην Ευρώπη. Έβαλε φαρδιά - πλατιά την υπογραφή του για να γίνει τζαμί η Αγία Σοφία, ένα από τα εμβληματικότερα μουσεία του πλανήτη, που επί χίλια χρόνια ήταν ο πιο σημαντικός ναός της χριστιανοσύνης. Η κίνηση του Ερντογάν ήταν πρόκληση για όλους αυτούς που είχαν ζητήσει να παραμείνει η Αγία Σοφία μουσείο, ως παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, από την UNESCO και τον οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο μέχρι τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο και τη ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Ως πρόκληση το εισέπραξε συναισθηματικά και η ελληνική κοινή γνώμη, ενώ “προκλητική και απαράδεκτη” χαρακτήρισε τη μετατροπή σε τζαμί και ο Γιώργος Κατρούγκαλος, υπογραμμίζοντας ότι “δεν ταιριάζει σε χώρα που σέβεται τις διεθνείς της υποχρεώσεις, ενώ θα υπονομεύσει τον διαθρησκειακό διάλογο χριστιανών και μουσουλμάνων και θα ενισχύσει τις απαράδεκτες θεωρίες περί σύγκρουσης πολιτισμών”.
Ο τομεάρχης Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ θύμισε ότι ο Αλέξης Τσίπρας ως πρωθυπουργός είχε αναδείξει τις ευθύνες της Τουρκίας γι' αυτό το οικουμενικής αξίας μνημείο, μεταξύ άλλων και κατά την επίσκεψη του Προέδρου Ερντογάν στην Αθήνα και υπογράμμισε ότι ανάλογα πρέπει να πράξει και η κυβέρνηση της Ν.Δ., έστω και τώρα, κινητοποιώντας τη διεθνή κοινότητα και καλώντας τη γείτονα να σεβαστεί τις διεθνείς υποχρεώσεις της ως μέλος της UNESCO και ως χώρα που σέβεται την Ιστορία.
