Σήμερα πραγματοποιείται η έκτακτη συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος προκειμένου οι μητροπολίτες να ενημερωθούν από τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο σχετικά με το περιεχόμενο του σχεδίου συμφωνίας της Εκκλησίας με την κυβέρνηση για την εκκλησιαστική περιουσία. Αποτελεί καλή αφορμή να φωτιστούν κάποια θολά σημεία της συμφωνίας, τα οποία έχουν βρεθεί στο επίκεντρο της δημόσιας αντιπαράθεσης, με κυριότερο το γεγονός ότι οι ιερείς δεν θα πάψουν να είναι δημόσιοι υπάλληλοι μετά τη συμφωνία, καθώς δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι ούτε αυτή τη στιγμή!
Όπως επισημαίνουν νομικές πηγές με γνώση του αντικειμένου, έχει κριθεί επανειλημμένως από το ΣτΕ, από το 1983, οι ιερείς δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι, καθώς δεν κατέχουν οργανικές θέσεις στο Δημόσιο. Απλώς πληρώνονται από την Ενιαία Αρχή Πληρωμών με βάση ρύθμιση του 2013. Οι ιερείς έχουν ως εργοδότη τη Μητρόπολη στην οποία υπάγονται και, σε αντίθεση με τους δημοσίους υπαλλήλους, δεν είναι μόνιμοι. Οι ιερείς δεν υπάγονται στον Δημοσιοϋπαλληλικό Κώδικα, αλλά στο Εκκλησιαστικό Δίκαιο και μπορούν να απομακρυνθούν από τη θέση τους για παραβιάσεις των κανόνων της Εκκλησίας, οι οποίες μπορεί να μην είναι ούτε ποινικά αδικήματα, ούτε πειθαρχικά παραπτώματα στα οποία υποπίπτουν οι δημόσιοι υπάλληλοι.
Οι ιερείς είναι ασφαλισμένοι στον ΕΦΚΑ έχοντας όλα τα σχετικά δικαιώματα ασφάλισης και περίθαλψης με τους υπόλοιπους εργαζόμενους. Οι εισφορές τους καταβάλλονται από το κράτος όπως και η μισθοδοσία. Το Δημόσιο καταβάλλει κάθε χρόνο περίπου 210 εκατ. ευρώ για τους μισθούς των ιερέων και την ασφάλισή τους, όχι όμως για τις συντάξεις τους, οι οποίες καλύπτονται από τις εισφορές που έχουν καταβάλει.
Αποκαλυπτική παραδοχή Μητσοτάκη στη συνομιλία με Τσίπρα
Άλλωστε, το γεγονός ότι οι ιερείς δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι συνάγεται και από τη στιχομυθία μεταξύ του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Αλέξη Τσίπρα κατά τη συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση. Ο πρόεδρος της Ν.Δ., επικρίνοντας τη συμφωνία, έκανε λόγο για ανθρώπους που «σήμερα πληρώνονται από την Ενιαία Αρχή Πληρωμών και θεωρούν και είναι τύποις δημόσιοι υπάλληλοι», ενώ απαντώντας στην αναφορά του πρωθυπουργού ότι οι ιερείς δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι, ο Κ. Μητσοτάκης παρατήρησε ότι «λογίζονται ως δημόσιοι υπάλληλοι. Το πώς θέλουμε να τους ονοματίσουμε είναι δευτερεύον».
Παράλληλα, από το 2010 δεν έχουν γίνει προσλήψεις νέων ιερέων που να πληρώνονται από το Δημόσιο, καθώς το κράτος υπήγαγε την Εκκλησία στους μνημονιακούς περιορισμούς του κανόνα 1 προς 5. Η Εκκλησία όμως έχει προχωρήσει στην χειροτονία κάπου 1.000 ιερέων, οι οποίοι λειτουργούν κανονικά, αλλά στη μεγάλη πλειονότητά τους δεν λαμβάνουν καθόλου χρήματα ή λαμβάνουν κάποια μικρά ποσά από ταμεία αλληλοβοήθειας που έχουν στήσει μόνο μερικές μητροπόλεις. Οι ιερείς που μισθοδοτούνται από το Δημόσιο είναι 8.784, ενώ ο αριθμός 10.000 ανταποκρίνεται στην προ των Μνημονίων εικόνα και συμπεριλάμβανε και τους υπαλλήλους των μητροπόλεων.
Πρέπει να επισημανθεί ότι η υποχρέωση του Δημοσίου να πληρώνει τους ιερείς έναντι εκκλησιαστικής περιουσίας που έλαβε δεν αποτέλεσε ποτέ επίσημο γεγονός. Μια προσεκτική ματιά στο σχέδιο συμφωνίας κυβέρνησης και Εκκλησίας το αποκαλύπτει. Σύμφωνα με το πρώτο σημείο, «το Ελληνικό Δημόσιο αναγνωρίζει ότι μέχρι το 1939, οπότε εκδόθηκε ο αναγκαστικός Νόμος 1731/1939, απέκτησε εκκλησιαστική περιουσία έναντι ανταλλάγματος που υπολείπεται της αξίας της».
Μάλιστα, νομικές πηγές αναφέρουν στο orthodoxia.info ότι "οι δύο συμβάσεις Εκκλησίας - ΟΔΕΠ - Δημοσίου της 18ης.9.1952 δεν αναφέρουν τίποτα για υπόσχεση του Δημοσίου να μισθοδοτεί τον ιερό κλήρο" και ότι "δεν έχει αναγνωριστεί με σύμβαση Εκκλησίας της Ελλάδος - Πολιτείας να πληρώνει τη μισθοδοσία - ασφάλιση ως αντάλλαγμα για την εκκλησιαστική περιουσία που το Δημόσιο πήρε χωρίς αποζημίωση και συναίνεση της Εκκλησίας".
Στο δεύτερο σημείο της πρότασης συμφωνίας Ιερώνυμου - Τσίπρα ορίζεται ότι «το Ελληνικό Δημόσιο αναγνωρίζει ότι ανέλαβε τη μισθοδοσία του κλήρου ως με ευρεία έννοια αντάλλαγμα για την εκκλησιαστική περιουσία που απέκτησε». Η αναγνώριση της υποχρέωσης του κράτους να μισθοδοτεί τους ιερείς λόγω των ανταλλαγμάτων που έλαβε από την εκκλησιαστική περιουσία αποτελεί κάτι το καινούργιο και αναμένεται να αποτυπώνεται στο νομικό κείμενο που προετοιμάζουν οι νομικοί των δύο πλευρών.
Η συμφωνία αφορά και τις Νέες Χώρες
Την ίδια ώρα, σύγχυση σχετικά με το καθεστώς των ιερέων έχει προκαλέσει η περίπλοκη οργάνωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ελλάδα. Κατ’ αρχάς, η συμφωνία του Ιερώνυμου με τον πρωθυπουργό δεν αφορά τις μητροπόλεις της Κρήτης και των Δωδεκανήσων, καθώς δεν ανήκουν στη δικαιοδοσία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Αν η Εκκλησία της Κρήτης και το Οικουμενικό Πατριαρχείο δεν υπογράψουν παρόμοια συμφωνία με την κυβέρνηση, το καθεστώς των ιερέων αυτών των περιοχών θα παραμείνει ως έχει σήμερα, το ίδιο και το καθεστώς της περιουσίας των μητροπόλεων αυτών.
Ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος είναι πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, στην οποία συμμετέχουν ισότιμα τόσο οι μητροπολίτες της Παλαιάς Ελλάδας όσο και οι μητροπολίτες των Νέων Χωρών. Οι Νέες Χώρες υπάγονται πνευματικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, αλλά αυτό δεν έχει καμία οργανωτική επίπτωση. Οι μητροπολίτες των Νέων Χωρών εκλέγονται από το σύνολο των 82 μητροπολιτών της Εκκλησίας της Ελλάδος, ενώ ψηφίζουν και αυτοί για οποιαδήποτε κενή θέση μητροπολίτη ή για αρχιεπίσκοπο. Συμμετέχουν επίσης ισότιμα στη Διαρκή Ιερά Σύνοδο που λειτουργεί στο ενδιάμεσο των συνεδριάσεων της Ιεράς Συνόδου.
