του Φίλιπ Στίβενς
Ένας προς έναν, οι αντίπαλοι που ήθελαν να αντικαταστήσουν τον Ντέιβιντ Κάμερον αποκαλύφθηκαν. Ο Μπόρις Τζόνσον, ένας καιροσκόπος που θεωρεί ότι το να πασαλείβεις με λατινικά είναι σοβαρό υποκατάστατο των αρχών ή της στρατηγικής. Ο Μάικλ Γκόουβ, ένας πολιτικός κοινωνιοπαθής με ένα μανιφέστο επιπέδου προπτυχιακής εργασίας. Η Άντρεα Λίντσομ, η μη εκλέξιμη απάντηση της σκληρής Δεξιάς στην Άκρα Αριστερά και στον επίσης μη εκλέξιμο Τζέρεμι Κόρμπιν. Ο περίπατος της Τερέζα Μέι στην Ντάουνινγκ Στριτ προσέφερε κάποια ελπίδα πως η Βρετανία δεν τα έχει χάσει τελείως.
Ο Μπόρις Τζόνσον πήρε το υπουργείο Εξωτερικών για παρηγοριά. Η ελπίδα πρέπει να είναι πως δεν θα ντροπιάσει το υπουργείο πάρα πολύ. Η παροιμία λέει ότι η πολιτική καταλήγει πάντα σε αποτυχία. Στην περίπτωση του κ. Κάμερον, ήταν αυτοπροκαλούμενη. Πάντα προτιμούσε την τακτική έναντι της στρατηγικής. Αν προσθέσει κανείς και μια υπερβολική αίσθηση ικανότητας πως μπορεί να βγει από τις κακοτοπιές και το κακό τέλος, ήταν αναπόφευκτο. Η μεγάλη τακτική στραβοτιμονιά -ένα δημοψήφισμα σε μια μάταιη προσπάθεια να κατευνάσει τους ευρωφοβικούς- τον έριξε, μαζί με το έθνος, σε έναν τοίχο.
Δεν υπήρχε ιδιαίτερη αξιοπρέπεια, υποθέτω, στον απρόοπτο τρόπο με τον οποίο εξήλθε από το νούμερο 10 της Ντάουνινγκ Στριτ αυτή την εβδομάδα, αλλά, από την άλλη, το Brexit είναι η μεγαλύτερη πολιτική και διπλωματική αποτυχία στην Ιστορία της πολιτικής της μεταπολεμικής Βρετανίας. Η πανωλεθρία του 1956 στο Σουέζ ήταν μια λακκουβίτσα σε σύγκριση μ' αυτό. Ο πρωθυπουργός που έβγαλε τη Βρετανία από την Ε.Ε. και, πιθανότατα, έσπασε την ένωση του Ηνωμένου Βασιλείου ως συνέπεια - δεν είναι αυτό που λέμε καλή τελευταία κίνηση. Η κυρία Μέι ήταν η καλύτερη διαθέσιμη επιλογή για τη διαδοχή.
Ήταν στη φιλοευρωπαϊκή πλευρά, αλλά παρέμεινε αόρατη κατά την εκστρατεία. Η φήμη της ως μια ατσάλινη, ικανή υπουργός Εσωτερικών είναι υπερβολική. Απέφυγε δύσκολες αποφάσεις και δεν κατάφερε να ελέγξει τα σύνορα και να επιβάλλει κανόνες για τη μετανάστευση. Η επιτυχία της ήταν ότι επέζησε σε έναν τομέα που συχνά θεωρείται ένα πολιτικό νεκροταφείο. Έχει τη φήμη τής πραγματίστριας και τους αποφεύγει θεατρινισμούς.
Η κυβερνητική διαδικασία θα γίνει πιο επίσημη και θα είναι καλύτερα. Στην ιδιοσυγκρασία δεν είναι πολύ μακριά από τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ.
Το κενό πολιτικής που άφησε το Brexit έχει μέχρι στιγμής γέμιζε με ευσεβείς πόθους. Στη φιλοευρωπαϊκή πλευρά, μια κραυγή πόνου έχει ακολουθηθεί από την επιμονή ότι το αποτέλεσμα δεν χρειάζεται να είναι η τελευταία λέξη. Έχουν προσληφθεί δικηγόροι, έχουν ψάξει συνταγματικά προηγούμενα. Αν οι άνθρωποι μπορούν να αποφασίσουν να πουν αντίο στη δική τους ήπειρο, λογικά θα έχουν και το δικαίωμα να αλλάξουν γνώμη; Άλλωστε, μπορεί να αλλάξουν γνώμη όταν η οικονομία αρχίσει να ολισθαίνει προς την ύφεση.
Μεταξύ εκείνων που υποστήριξαν την αποχώρηση, υπάρχει μια λογική "ας τελειώνουμε", που υποστηρίζει ότι η Βρετανία μπορεί να βγεί από την Ε.Ε. μεθαύριο κιόλας. Υποστηρίζουν ότι θα πάρει μια καλή συμφωνία, γιατί η Γερμανία θέλει να συνεχίσει να πουλάει τα αυτοκίνητά της και η Γαλλία το κρασί της. Εν πάση περιπτώσει, οι ελισσαβετιανοί του καιρού μας δηλώνουν πως υπάρχει ένας κόσμος που πρέπει να κατακτηθεί πέρα από τις ταραγμένες ακτές της Ευρώπης. Και η οικονομία που βυθίζεται; Αυτά είναι φιλοευρωπαϊκή προπαγάνδα. Πρόκειται για ανθρώπους που, αν μη τι άλλο, εφευρίσκουν τα δικά τους δεδομένα.
Είναι βέβαια πιθανό στο τέλος η Βρετανία να αποφασίσει να παραμείνει στην Ε.Ε. ή να επιλέξει κάτι κοντά σ' αυτό, όπως είναι η συμμετοχή της ως συνεργαζόμενο μέλος. Αν μάθαμε κάτι αυτές τις τελευταίες εβδομάδες, είναι ότι όλα μπορούν να ανατραπούν. Ένας νέος πρωθυπουργός δεν θα αλλάξει την πραγματικότητα που λέει ότι ότι θα είναι δύσκολο να εξασφαλιστεί ευρεία πολιτική συναίνεση για καθεμία από τις πολλές εκδοχές του «έξω». Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης πιθανό ότι μια ταχεία και πολύ φιλική διαπραγμάτευση θα μπορούσε να δει τη Βρετανία να φεύγει με σχετικά ευνοϊκούς όρους.
Οι πολιτικοί πρέπει να διαχειρίζονται δεδομένα και πιθανότητες και όχι όνειρα. Η διαδικασία του ξετυλίγματος τεσσάρων δεκαετιών πολιτικής και οικονομικής ολοκλήρωσης θα είναι περίπλοκη, κοστοβόρα και συχνά σε υψηλούς τόνους. Η Βρετανία που θα αναδυθεί από αυτήν θα είναι οικονομικά πιο αδύναμη και θα έχει μικρότερο παγκόσμιο αποτύπωμα.
"Brexit σημαίνει Brexit": Αυτή είναι η αγαπημένη φράση της κυρίας Μέι. Προσφέρει σιγουριά στους Τόριδες που τάχθηκαν υπέρ της αποχώρησης και ανησυχούν για τη δέσμευσή της στην απόσυρση από την Ένωση. Η νέα πρωθυπουργός έχει αποφύγει να δείξει πού βάζει το όριο ανάμεσα στην πρόσβαση στην ενιαία αγορά και στον εθνικό έλεγχο της μεταναστευτικής πολιτικής. Αυτό θα είναι το αντικείμενο των δύο διαπραγματεύσεων: η πρώτη με το δικό της κόμμα, όπου τα συμφέροντα των επιχειρήσεων θα συγκρούονται με την ιδεολογία της Μικρής Αγγλίας, και στη συνέχεια με τα άλλα 27 κράτη - μέλη της Ε.Ε. Η πρώτη μπορεί να είναι πιο δύσκολη από τη δεύτερη. Οι υπέρμαχοι της αποχώρησης θα πουν στη Μέι να τελειώνει: Να εκφράσει ξεκάθαρα τη θέση της, να ενεργοποιήσει το Άρθρο 50 και να κλείσει μια συμφωνία το συντομότερο δυνατό για να βάλει τέλος στην αβεβαιότητα. Η πρωθυπουργός θα πρέπει να αγνοήσει αυτές τις εκκλήσεις. Η μόνη ελπίδα που έχει να τετραγωνίσει κάμποσους κύκλους θα είναι να διαπραγματεύεται για καιρό.
Ζούμε σε μια περίοδο πολιτικής και οικονομικής αναταραχής - στη Βρετανία και την υπόλοιπη ήπειρο. Η κυρία Μέι πρέπει να ελπίζει πως με τον καιρό το πολιτικά αδύνατο γίνεται δυνατό, πως συμβιβασμοί που σήμερα είναι απαράδεκτοι σε ένα ή δύο χρόνια θα θεωρούνται κοινή λογική.
Γιατί θα πρέπει να περιμένει η Ευρώπη; Ακούστε την κυρία Μέρκελ. Η καγκελάριος πολύ σωστά επιμένει πως η Ε.Ε. δεν θα λυγίσει ούτε θα χάσει το σχήμα της για να φιλοξενήσει τους Βρετανούς. Αλλά προτιμά τη διαβούλευση από τις βεβιασμένες αποφάσεις. Καταλαβαίνει ότι είναι προς το συμφέρον τής Ευρώπης να διασώσει ό,τι μπορεί να διασωθεί από τα συντρίμμια και να καταλήξει σε σχέσεις με τη Βρετανία που θα έχουν μια λογική βάση. Έχει επίσης μια εκλογική μάχη να δώσει του χρόνου. Το ίδιος και ο πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ. Οι αλλαγές στους κανόνες μετανάστευσης σε επίπεδο Ε.Ε. μπορεί να φαίνονται πιο ελκυστικές. Μια παύση λοιπόν μπορεί να τους βολεύει όλους.
METAΦΡΑΣΗ: ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑΜΑΛΗ
