«Διακύβευμα ισότητας και άρα Δημοκρατίας» αποτελεί «η καθολική κάλυψη και η αντιμετώπιση των εμποδίων πρόσβασης στην Υγεία», τόνισε ο Ανδρέας Ξανθός από το βήμα της 70ής Γενικής Συνέλευσης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).
Ο υπουργός Υγείας συμμετείχε ως εισηγητής μαζί με τους υπουργούς Υγείας της Κίνας, της Χιλής και της Ακτής του Ελεφαντοστού σε στρογγυλό τραπέζι με θέμα την επίτευξη της καθολικής υγειονομικής κάλυψης του πληθυσμού και η χώρα μας επιλέχθηκε ανάμεσα σε τέσσερις χώρες απ όλο τον κόσμο για να μεταφέρει την εμπειρία στην προώθηση της καθολικής κάλυψης του πληθυσμού σε περιβάλλον οικονομικής κρίσης.
Ο Ανδρέας Ξανθός αναφέρθηκε σε όλες τις μεταρρυθμιστικές τομές που υλοποιεί η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας αυτήν την περίοδο, με πιο εμβληματικές εκείνη της ιατροφαρμακευτικής κάλυψης των ανασφάλιστων, της ενίσχυσης της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, της αναδιοργάνωσης του συστήματος Προμηθειών, της αλλαγής της φαρμακευτικής πολιτικής και των παρεμβάσεων ηθικοποίησης του συστήματος υγείας.
Δεν μπορούμε να περιμένουμε την έξοδο από την κρίση
«Η χώρα μας βρέθηκε λόγω της οικονομικής κρίσης και των διαχρονικών θεσμικών στρεβλώσεων και παθογενειών της, σε καθεστώς δημοσιονομικής πειθαρχίας, παρατεινόμενης λιτότητας και περικοπών στις κοινωνικές δαπάνες», σημείωσε ο Ανδρέας Ξανθός και συνέχισε:
«Αυτό η νεοφιλελεύθερη "συνταγή" είχε ως συνέπεια ακάλυπτες κοινωνικές ανάγκες, από-ασφάλιση και "υγειονομική φτωχοποίηση" ενός μεγάλου τμήματος του πληθυσμού (πάνω από το 25%) λόγω του αποκλεισμού των ανασφάλιστων πολιτών από την πρόσβαση σε επαρκή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Για την ελληνική κυβέρνηση αυτές οι υγειονομικές ανισότητες είναι όχι μόνον επιστημονικά, ηθικά και πολιτικά απαράδεκτες, αλλά και αντιστρατεύονται τις θεμελιώδεις αρχές του ΠΟΥ για την καθολικότητα και την ισότητα στην Υγεία.
» Αποφασίσαμε λοιπόν ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε την έξοδο από την κρίση και την ανάπτυξη για να αντιμετωπίσουμε αυτό το μείζον κοινωνικό πρόβλημα. Και ότι η μάχη για την καθολική κάλυψη πρέπει να δοθεί την περίοδο της οικονομικής ανέχειας και της υποχώρησης της κοινωνικής συνοχής. Αποφασίσαμε ότι η καθολική κάλυψη, η προτεραιότητα στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας, η στροφή στην ΠΦΥ και τη Δημόσια Υγεία είναι η πολιτική απάντηση στην ευαλωτότητα του πληθυσμού που δημιουργεί η ύφεση, η ανεργία, η δραματική μείωση των εισοδημάτων, η υποβάθμιση όλων των κοινωνικών προσδιοριστών της υγείας».
Πρόσβαση στην Υγεία για 2,5 εκατ. ανασφάλιστους
Η θέσπιση της καθολικής υγειονομικής κάλυψης με δωρεάν πρόσβαση των ανασφάλιστων πολιτών και των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, όπως οι πρόσφυγες και οι μετανάστες, στις δημόσιες δομές, θεσπίστηκε με το ν.4368/2016.
«Για πρώτη φορά», επεσήμανε ο υπουργός Υγείας, «η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αποσυνδέθηκε από την εργασία και την ασφάλιση και συνδέθηκε μόνο με την τεκμηριωμένη ανάγκη σε υγειονομική φροντίδα. Η αλλαγή αυτή οδήγησε στην ανακούφιση περίπου 2,5 εκατομμυρίων ανασφάλιστων πολιτών από το άγχος και την ανασφάλεια μπροστά σε μια σοβαρή αρρώστια και αντιμετώπισε αποφασιστικά την κοινωνική βαρβαρότητα μιας χώρας με καρκινοπαθείς χωρίς χημειοθεραπεία, με εγκύους χωρίς παρακολούθηση, με ανεμβολίαστα παιδιά, με χρόνιους ασθενείς χωρίς κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο και χωρίς τα αναγκαία φάρμακα».
Ιδιαίτερη μνεία έκανε και στην «τεράστια συμβολή του κινήματος κοινωνικής αλληλεγγύης στο χώρο της υγείας, το οποίο αναπτύχθηκε στην Ελλάδα και την εξαιρετική συνεισφορά των κοινωνικών ιατρείων-φαρμακείων, των εθελοντών, καθώς και των ανθρώπων του Δημόσιου Συστήματος Υγείας, οι οποίοι με ευαισθησία συνέβαλλαν στη αξιοπρεπή φροντίδα των ανασφάλιστων πολιτών και των προσφύγων-μεταναστών.
Ειδικά στην προσφυγική κρίση, η Ελλάδα, με τη συνδρομή της ΕΕ , του ΠΟΥ, του ECDC, των ΜΚΟ , καθώς και χιλιάδων ανώνυμων γιατρών και άλλων επαγγελματιών υγείας , κατάφερε να προσφέρει αξιόπιστη υγειονομική φροντίδα στα θύματα του πολέμου και της φτώχειας, με ευαισθησία, ανθρωπιά και αλληλεγγύη, τηρώντας τα υγειονομικά standars και τις αρχές της Δημόσιας Υγείας».
Στόχος η υπέρβαση των περιορισμών της λιτότητας
Βασική μέριμνα της Αριστοτέλους είναι «να στηριχθεί στην πράξη η πολιτική της καθολικής κάλυψης, αυτή η σημαντική μεταρρύθμιση στη δημόσια περίθαλψη και το κοινωνικό κράτος, να διευρύνουμε το εύρος των παροχών υγείας προς τους ανασφάλιστους, να υπερβούμε τους οικονομικούς περιορισμούς που δημιουργούν τα προγράμματα λιτότητας, να ενισχυθεί με υποδομές και προσωπικό το ΕΣΥ, να εξασφαλίσουμε τη συνέργεια του κρατικού προϋπολογισμού και της κοινωνικής ασφάλισης για τη βιώσιμη χρηματοδότηση του Δημόσιου Συστήματος Υγείας, επενδύοντας στην Υγεία ως κρίσιμο δείκτη δίκαιης ανάπτυξης και συνολικής κοινωνικής ευημερίας».
Με άλλα λόγια, «για να μην μείνει η καθολική κάλυψη κενό γράμμα, απαιτείται λιγότερη λιτότητα στην Υγεία, περισσότερος ‘δημοσιονομικός χώρος’ για κοινωνική πολιτική, περισσότερη και πιο ολιστική φροντίδα των αδύναμων και περιθωριοποιημένων, εγγυημένη πρόσβαση όχι μόνο στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αλλά και στα υπόλοιπα ζωτικής σημασίας κοινωνικά αγαθά (διατροφή, στέγη, ενέργεια, εκπαίδευση, προνοιακή φροντίδα κλπ).
Σημαντική πρόκληση βεβαίως αποτελεί η καθολική κάλυψη επιπλέον αναγκών και νέων πεδίων υγειονομικής φροντίδας , όπως είναι η γηριατρική , η άνοια , η αποκατάσταση , η κοινοτική ψυχιατρική , οι αναδυόμενες εξαρτήσεις( μη οπιούχα ναρκωτικά , αλκοόλ , διαδίκτυο, ηλεκτρονικός τζόγος κλπ)».
Ανεπαρκείς οι δημόσιες δαπάνες υγείας
Ιδιαίτερα στάθηκε ο Ανδρέας Ξανθός και στην «ασυμμετρία υγειονομικών αναγκών και πόρων» που παρατηρείται στη χώρα μας. «Το σημερινό ποσοστό των δημόσιων δαπανών υγείας ( 5,1% του ΑΕΠ)», εξήγησε, «είναι ανεπαρκές για να καλύψει όλο το φάσμα των αναγκαίων υπηρεσιών.
Αυτό, εκτός από ενίσχυση των προϋπολογισμών υγείας , μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με σοβαρό πολιτικό σχέδιο αποτελεσματικότερης οργάνωσης και διοίκησης των δημόσιων δομών, αναβάθμισης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και των «εργαλείων» αποτελεσματικού ελέγχου της ζήτησης φαρμάκων, εξετάσεων και θεραπευτικών πράξεων , βελτίωσης της «χωρητικότητας» του ΕΣΥ και της ποιότητας των υπηρεσιών του.
Η ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας ως βασικού «πυλώνα» του ΕΣΥ κινείται προς αυτή την κατεύθυνση. Είμαστε στην αφετηρία», είπε, «μιας σημαντικής μεταρρυθμιστικής τομής που εμπνέεται από τις αρχές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον WHO-Europe, προωθούμε την αναδιοργάνωση της δημόσιας ΠΦΥ που εδράζεται σε αποκεντρωμένες δομές (τοπική μονάδα υγείας), στον οικογενειακό γιατρό και τη διεπιστημονική ομάδα υγείας, με συγκεκριμένο πληθυσμό αναφοράς, με προσανατολισμό στην κοινοτική φροντίδα, με έμφαση στην πρόληψη και στη Δημόσια Υγεία.
» Η μεταρρύθμιση στην ΠΦΥ είναι η στρατηγική απάντηση στην κρίση του Συστήματος Υγείας, στην «παθητική ιδιωτικοποίηση» του και στο αίτημα της καθολικής, ισότιμης και αποτελεσματικής κάλυψης του πληθυσμού και της ορθολογικότερης κατανομής-αξιοποίησης των ανθρώπινων και υλικών πόρων».
Μεταρρύθμιση του συστήματος Προμηθειών
Επιπρόσθετα, η καθολική κάλυψη «προϋποθέτει αυξημένη διαθεσιμότητα και λειτουργικότητα των δημόσιων υπηρεσιών, επάρκεια εξοπλισμού, υλικών, επαγγελματιών υγείας και εξειδικευμένου προσωπικού, ορθά κατανεμημένου στην επικράτεια, ανάλογα με τις γεωμορφολογικές ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες κάθε περιοχής», υπογράμμισε ο υπουργός και πρόσθεσε: «Σε αυτή την κατεύθυνση, κρίσιμη παράμετρος είναι η μεταρρύθμιση του Συστήματος Προμηθειών που νομοθετήθηκε πρόσφατα, αλλά και η «αλλαγή μίγματος» στη φαρμακευτική πολιτική, με κεντρικές προτεραιότητες την εγγυημένη πρόσβαση όλων στα αναγκαία φάρμακα, την αξιολόγηση της φαρμακευτικής καινοτομίας, τον έλεγχο της συνταγογράφησης και τη διαπραγμάτευση «δίκαιων» τιμών αποζημίωσης στα νέα και ακριβά φάρμακα που προσφέρουν «θεραπευτική προστιθέμενη αξία».
Προϋπόθεση υλοποίησης των παραπάνω αλλαγών αποτελεί η διαφανής και αποτελεσματική διακυβέρνησή του συστήματος Υγείας, η αναβάθμιση των πληροφοριακών συστημάτων και η αξιοποίηση των «στρατηγικών πληροφοριών» ως εργαλείου σχεδιασμού των υπηρεσιών με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα και τις τεκμηριωμένες υγειονομικές ανάγκες του πληθυσμού».
Αναγκαία η «ηθικοποίηση» του συστήματος
Τέλος, ο Ανδρέας Ξανθός υπογράμμισε σε όλους τους τόνους ότι η καθολική κάλυψη προϋποθέτει την «ηθικοποίηση» του συστήματος και την «δραστική αντιμετώπιση των φαινομένων της προκλητής ζήτησης, σπατάλης, διαφθοράς και άτυπων πληρωμών, που αποτελούν δομικά χαρακτηριστικά του ελληνικού συστήματος υγείας. Χρειάζεται», πρόσθεσε, «η ενδυνάμωση της ανθρωποκεντρικής φροντίδας , η κουλτούρα σεβασμού της αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων των ασθενών, η προστασία ευάλωτων κοινωνικών ομάδων όπως οι ψυχικά ασθενείς και τα εξαρτημένα άτομα».
Δεδομένων των προαναφερθέντων, εξήγησε ότι «η καθολική κάλυψη και η αντιμετώπιση των εμποδίων πρόσβασης στην Υγεία αποτελεί ένα διακύβευμα ισότητας και άρα Δημοκρατίας.
Και ακριβώς γι’αυτό το λόγο, η πραγμάτωση του σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και δημοσιονομικής ασφυξίας, προϋποθέτει ισχυρή πολιτική βούληση και προσήλωση στις αξίες του ΠΟΥ και στο στόχο « Υγεία για όλους» της διακήρυξης της Αλμα-Άτα (1978)».
