Ρεπορτάζ: Αντυ Κουκλάδα
Στη 2η ΤΟΜΥ Αθήνας, στην οδό Τσουδερού, η εικόνα δεν θυμίζει σε τίποτα αυτό που αντικρίζει κανείς στα δημόσια νοσοκομεία. Στην αίθουσα αναμονής ο κόσμος που περιμένει να εξυπηρετηθεί είναι ελάχιστος. Λίγοι ηλικιωμένοι και ορισμένα παιδιά. Ο χώρος θυμίζει ιδιωτικό ιατρείο. Τους τοίχους των υπηρεσιών κοσμούν πολύχρωμες παιδικές ζωγραφιές.
"Οι Τοπικές Μονάδες Υγείας είναι κάτι καινούργιο. Ο κόσμος τώρα αρχίζει και τις μαθαίνει και όσο περνά ο καιρός μας αναζητά" λέει στην "Α" η παιδίατρος και γενική συντονίστρια της ΤΟΜΥ Χριστιάννα Βλιώρα. "Όσον αφορά το παιδιατρικό κομμάτι, διαδίδεται στόμα με στόμα. Για παράδειγμα, μία μητέρα που είναι ευχαριστημένη θα μιλήσει για τις υπηρεσίες που προσφέρουμε σε κάποια φίλη της ή στο σχολείο του παιδιού της. Έτσι μας μαθαίνουν και έρχονται να κλείσουν ραντεβού".
Πόσο κρίσιμο είναι να υπάρχουν ΤΟΜΥ στις γειτονιές; "Αντικειμενικά, πρωτοβάθμια περίθαλψη με αυτό το πλαίσιο δεν υπήρχε πριν στην Ελλάδα" μας απαντά. "Θεωρώ ότι είναι αρκετά χρήσιμο, ιδιαίτερα για τους ανθρώπους οι οποίοι δεν γνωρίζουν πού μπορούν να απευθυνθούν και με ποιον τρόπο μπορούν να 'μπουν' στο Σύστημα Υγείας.
Ο θεσμός του οικογενειακού γιατρού
Για πρώτη φορά οι Τοπικές Μονάδες Υγείας δίνουν τη δυνατότητα στους πολίτες να έχουν 'οικογενειακό γιατρό', ο οποίος παρακολουθεί την πορεία της υγείας τους και γνωρίζει το ιστορικό τους.
"Άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν μπει ποτέ στο σύστημα, είτε γιατί είναι νέοι είτε γιατί δεν έχουν κάποιο πρόβλημα υγείας, θεωρώ ότι είναι πολύ θετικό το ότι έχουν ένα σημείο αναφοράς, έναν οικογενειακό γιατρό που ξέρει το ιστορικό τους και θα τους πει πού να απευθυνθούν" υποστηρίζει η κ. Βλιώρα. "Εκεί είναι η αλλαγή ως προς το τι συνέβαινε μέχρι τώρα. Πλέον υπάρχει μια εντατική παρακολούθηση και καθοδήγηση εκ μέρους του ιατρικού προσωπικού, για το τι πρέπει να ακολουθήσει μετά ο ασθενής".
Κανείς αποκλεισμένος
Βασικό ρόλο στη φιλοσοφία του συστήματος των Τοπικών Μονάδων Υγείας διαδραματίζει η αντιμετώπιση των κοινωνικών και πολιτισμικών περιορισμών. Πλέον εξασφαλίζεται άμεση πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε πληθυσμού. Όλες οι ΤΟΜΥ, βρίσκονται σε σημεία της ευρύτερης περιοχής του κέντρου της Αθήνας, στα οποία κατοικούν ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, πρόσφυγες, μετανάστες και λαϊκά στρώματα.
"Στις ΤΟΜΥ μπορούν όλοι οι ανασφάλιστοι να έχουν πρόσβαση, αρκεί να έχουν αριθμό ΑΜΚΑ" επισημαίνει η κ. Βλιώρα. "Αυτό ισχύει και για άλλες ομάδες του πληθυσμού, όπως είναι οι πρόσφυγες, οι μετανάστες και οι Ρομά". Ουσιαστικά η δέσμη των υπηρεσιών που προσφέρουν οι Τοπικές Μονάδες, αφορούν την πρόληψη, την ολοκληρωμένη φροντίδα των ασθενών, με βαρύτητα στην αντιμετώπιση χρόνιων νοσημάτων, αλλά και άλλες υπηρεσίες, όπως π.χ. εμβολιασμούς και κατ' οίκον φροντίδα.
Περισσότερες από 700 επισκέψεις τον μήνα
Σύμφωνα με την κ. Βλιώρα, ο "πληθυσμός ευθύνης" για κάθε έναν από τους τέσσερις παθολόγους που είναι στη σύνθεση κάθε ΤΟΜΥ, είναι 2.250 άτομα, ενώ για τους παιδιάτρους 1.500. "Σε αυτή την ΤΟΜΥ, η οποία λειτουργεί ήδη δώδεκα μήνες, έχουμε περίπου 200 παιδιατρικά περιστατικά τον μήνα, ενώ ο γενικός γιατρός και ο παθολόγος εξυπηρετούν 500 ενηλίκους τον μήνα".
"Τα περιστατικά που βλέπουμε εδώ και αφορούν ενηλίκους, είναι χρόνια περιστατικά, δηλαδή άνθρωποι οι οποίοι δεν είχαν έναν συγκεκριμένο γιατρό να επισκεφθούν και να τους παρακολουθεί. Δεν είχαν δηλαδή σωστή, μακροχρόνια περίθαλψη. Όσον αφορά τα παιδιατρικά περιστατικά, είναι κυρίως περιστατικά εμβολιασμού, βεβαιώσεων, ιώσεων, πνευμονιών κ.λπ.".
"Μοχλός" αναχαίτισης του brain drain
Οι ΤΟΜΥ στελεχώνονται από προσωπικό υψηλού εκπαιδευτικού επιπέδου και βοηθούν να παραμείνουν οι υψηλά καταρτισμένοι επαγγελματίες στη χώρα. Περίπου 1.100 επιστήμονες διαφορετικών πεδίων αποτελούν σήμερα το ανθρώπινο δυναμικό των ΤΟΜΥ.
"Αυτό ισχύει εν μέρει, ιδιαίτερα για νέους γιατρούς που είτε ήθελαν να ανοίξουν ιατρείο είτε να κάνουν ιδιωτικό επάγγελμα, το οποίο στις μέρες μας είναι αρκετά δύσκολο" επισημαίνει η κ. Βλιώρα και προσθέτει: "Είναι μία καλή διέξοδος. Μας δίνει και εμπειρία ενός ιατρείου -ιδιαίτερα σε όσους έχουν τελειώσει πρόσφατα με την ειδικότητά τους- και παράλληλα μας βοηθά να έρθουμε σε επαφή με τους ασθενείς. Η δική μου εμπειρία είναι θετική".
Τέλος στον συνωστισμό
"Στις ΤΟΜΥ δεν υπάρχει συνωστισμός, καθώς όλοι οι ασθενείς έρχονται με ραντεβού και δεν περιμένουν πολλή ώρα να εξυπηρετηθούν. Θεωρώ ότι οι ασθενείς μας μάς έχουν εμπιστευθεί και γνωρίζουν πλέον τη διαδικασία. Όσοι ασθενείς έχουν εξυπηρετηθεί από εμάς έχουν θετικές εντυπώσεις. Και αυτό είναι το σημαντικό" καταλήγει.
"Οι ΤΟΜΥ, όπως και οι υπόλοιπες δομές ΠΦΥ (Κέντρα Υγείας, Τοπικά Ιατρεία κ.λπ.), που λειτουργούν σε κάθε δήμο της 1ης ΥΠΕ, προορίζονται για να απορροφούν καθημερινά όχι μόνο τα τακτικά περιστατικά, αλλά και μεγάλος μέρος των έκτακτων, μη κρίσιμων περιστατικών, που μεταβαίνουν στα εφημερεύοντα Νοσοκομεία. Εκεί συνήθως υφίστανται την ταλαιπωρία μακράς αναμονής, καθότι σε συνθήκες εφημερίας δίνεται πάντα προτεραιότητα στο πιο επείγον περιστατικό" λέει από την πλευρά της η συντονίστρια των ΤΟΜΥ της 1ης ΥΠΕ Αττικής Φωτεινή Τολίκα.
"Στόχος είναι να ενταχθεί η μικρή αυτή δομή Υγείας στην καθημερινή λειτουργία της συνοικιακής κοινότητας, να αποτελέσει ένα διαρκές συμβουλευτικό κέντρο για θέματα υγείας και κοινωνικής φροντίδας, να αποκτήσει ουσιαστική γνώση των υγειονομικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών του πληθυσμού αναφοράς, ώστε οι παρεμβάσεις υγειονομικού χαρακτήρα να είναι στοχευμένες και να απαντούν σε πραγματικές ανάγκες της εκάστοτε περιοχής" προσθέτει.
Ολιστική προσέγγιση στην πράξη
Αυτή τη στιγμή, στις 12 ΤΟΜΥ που λειτουργούν στην 1η ΥΠΕ Αττικής, απασχολούνται 45 ιατροί, εκ των οποίων οι 36 εξετάζουν ενήλικο πληθυσμό (ειδικότητες Παθολογίας και Γενικής Ιατρικής) και οι 9 ανήλικο πληθυσμό (ειδικότητα Παιδιατρικής), σύμφωνα με την κ. Τολίκα.
"Εξίσου σημαντικό ρόλο με τους ιατρούς έχουν και τα υπόλοιπα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας της ΤΟΜΥ, δηλαδή οι νοσηλευτές, οι κοινωνικοί λειτουργοί, οι επισκέπτες υγείας, οι διοικητικοί υπάλληλοι. Είναι σημαντικό να επιτευχθεί στην πράξη, αλλά και να αξιοποιηθεί από τους πολίτες, η ολιστική προσέγγιση των περιστατικών από τη διεπιστημονική ομάδα, καθώς η κάθε ειδικότητα έχει ειδική συμβολή και προσφέρει το δικό της ξεχωριστό έργο στην προαγωγή της υγείας".
Ο πληθυσμός ευθύνης κάθε ΤΟΜΥ που λειτουργεί με πλήρη στελέχωση είναι έως 12.000 πολίτες, αναφέρει η κ. Τολίκα. "Προϋπόθεση εγγραφής σε οικογενειακό ιατρό της ΤΟΜΥ είναι η μόνιμη κατοικία στον δήμο όπου εδρεύει η ΤΟΜΥ. Φυσικά, για να καλυφθεί το σύνολο του πληθυσμού κάθε δήμου, θα συστηθούν άνω της μίας ΤΟΜΥ, τουλάχιστον στο λεκανοπέδιο Αττικής. Σε αυτό το πρώτο, πιλοτικό, στάδιο αναπτύχθηκαν ΤΟΜΥ στους Δήμους Ζωγράφου, Νέας Ιωνίας, Αθηναίων, Βύρωνα, Νέας Φιλαδέλφειας - Νέας Χαλκηδόνας και Αγίου Δημητρίου".
"Η πλειονότητα των 12 πρώτων ΤΟΜΥ πραγματοποιεί πλήρες πρωινό και απογευματινό ωράριο. Η ημερήσια επισκεψιμότητα είναι 45-50 πολίτες. Σε μηνιαία βάση ο μέσος όρος επισκεψιμότητας των ΤΟΜΥ είναι 1.100 έκαστη" λέει η κ. Τολίκα.
Δράσεις των ΤΟΜΥ
"Εκτός από τις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας, οι ΤΟΜΥ αναπτύσσουν δράσεις για την κοινότητα. Οι επαγγελματίες υγείας επισκέπτονται σχολεία, ΚΑΠΗ και μέρη όπου συγκεντρώνεται ο συνοικιακός πληθυσμός και ενημερώνουν για θέματα πρόληψης και προσυμπτωματικού ελέγχου. Ο καλύτερα ενημερωμένος και τακτικά παρακολουθούμενος πληθυσμός αναφοράς των ΤΟΜΥ όχι μόνο θα εμφανίσει μικρότερη νόσηση, αλλά και θα επισκεφθεί το νοσοκομείο μόνο όταν αυτό είναι απαραίτητο, αποσυμφορώντας κατά συνέπεια τον χώρο των επειγόντων από ελαφρά περιστατικά που δεν έχουν λόγο να υφίσταται την ταλαιπωρία των αναμονών" αναφέρει η κ. Τολίκα
