Του Βαγγέλη Γέττου
Επειδή το ζήτημα της Νομικής Πάτρας έχει ήδη εγείρει έντονες και ποικίλες αντιδράσεις αλλά και ερωτηματικά σε όλο πολιτικό φάσμα, θα ήθελα αρχικά να ξεκαθαρίσω τη θέση μου. Η τοποθέτησή μου αφορμάται από μία ανθρωπιστική και όχι αγοραία εκπαιδευτική σκοπιά που στο επίκεντρό της θέτει το γενικότερο καλό του συστήματος δημόσιας 3βάθμιας εκπαίδευσης. Η διπλή μου ιδιότητα ως νομικός και Πατρινός, σε καμία περίπτωση δεν μου επιφυλάσσει κανενός είδους αυθεντία. Ωστόσο, ενεργοποιεί κάποιες κεραίες και εμπειρίες μου.
Είμαι κατά της ίδρυσης τέταρτης Νομικής Σχολής στην πόλη της καταγωγής μου. Παραθέτω αναλυτικά τα επιχειρήματά μου:
Το χρονίζον αίτημα
Ας ξεκινήσουμε από τα πιο εύκολα. Το γεγονός του πολυετούς χαρακτήρα του αιτήματος της τοπικής κοινωνίας καθώς και των θεσμικών φορέων της για ίδρυση Νομικής Σχολής στην Πάτρα δεν μπορεί να αποτελεί και θεμελίωση της αναγκαιότητάς της. Συνθήματα όπως ''το ζητάμε 30 χρόνια'' δεν μπορούν να αποτελέσουν επιχείρημα. Νομίζω ότι για αυτό δεν χρειάζονται ιδιαίτερες επεξηγήσεις.
Η αναγκαιότητα μιας τέταρτης Νομικής Σχολής
Ποια αναγκαιότητα καλύπτει μία τέταρτη Νομική Σχολή αυτή τη δεδομένη στιγμή; Κάποιος θα προέτασσε την παραμονή στην πόλη καταγωγής τους των εκατοντάδων Πατρινών φοιτητών που κατακλύζουν τις τρεις νομικές σχολές της χώρας. Κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσε να προσφέρει αντίστοιχα επιχειρήματα και για ίδρυση άλλων σχολών σε πόλεις που δεν τις διαθέτουν; Στα τοπικά κυρίως media γράφεται συχνά ότι δεν μπορεί μία πόλη με Ιατρική, Πολυτεχνείο και Σχολή Φυσικών Επιστημών , μεταξύ άλλων, να μην έχει και μία Νομική. Η προέκταση του επιχειρήματος αυτού θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι όλες οι πανεπιστημιουπόλεις θα έπρεπε να διαθέτουν όλες τις σχολές.
Ακόμα και αν πάρουμε στα σοβαρά μία τέτοια φαντασίωση, τότε θα πρέπει να σκεφτούμε πως θα την χρηματοδοτήσουμε αν πράγματι δεν θέλουμε η δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση να αναγκαστεί να αναζητήσει εξαρτήσεις από τον ιδιωτικό τομέα ή να καταφύγει στην επιβάρυνση των φοιτητών και των οικογενειών τους. Το παράδειγμα της υπερχείλισης της χώρας από ακριβοπληρωμένα μεταπτυχιακά σε όλες τις μικρές και μεγάλες πανεπιστημιουπόλεις ίσως θα έπρεπε να μας προβληματίσει σε σχέση με τα παραπάνω.
Μία καινούρια Νομική απαιτεί καινούριες κτιριακές εγκαταστάσεις, καινούρια βιβλιοθήκη, επιπλέον διδακτικό προσωπικό, ένα σχέδιο ''απόδοσης'' και μία οικονομική και κοινωνική κοστολόγηση. Υπάρχει αυτή; Είναι έγκυρη; Έχει συνταχθεί από γνωρίζοντες και ειδικούς από όλα τα γνωστικά πεδία της νομικής επιστήμης; Και ακόμα και αν ένα τέτοιο σχέδιο υπάρχει, γιατί ο προϋπολογισμός ενός τέτοιου εγχειρήματος να μην προσφερθεί στις υπάρχουσες σχολές με σκοπό τη περαιτέρω ενίσχυση της σπουδαίας και αποδεδειγμένα αποδοτικής διαδρομής τους; Γιατί να πειραματιστούμε με μία νέα Νομική Σχολή που θα πρέπει να δοκιμαστεί, να καταφέρει να παρουσιάσει τα δικά της εύσημα και ποιοτικά εχέγγυα; Αυτό απαιτεί χρόνο. Σε μια πολύπαθη χώρα με ένα πολύπαθο εκπαιδευτικό σύστημα, ποια τελικά πρέπει να είναι η προτεραιότητα;
Ο παράγοντας των μετεγγραφών
Έχει ληφθεί υπόψη το ισχύον πλαίσιο μετεγγραφών και ο αντίκτυπος που αυτό μπορεί να έχει στην δημογραφική σύσταση μιας Νομικής στην Πάτρα; Μπήκε π.χ. στην εξίσωση το εξής καθόλου υποθετικό σενάριο που προβλέπεται ρητά από την ισχύουσα νομοθεσία: αν ένας Πατρινός μικρότερος αδερφός περάσει στην Νομική Κομοτηνής, ενώ ο μεγαλύτερος αδερφός σπουδάζει στην Ξάνθη, ο μικρότερος θα δικαιούται να μετεγγραφεί στην Νομική της Πάτρας. Για τις μετεγγραφές αυτές έχουν τεθεί εισοδηματικά κριτήρια, τα οποία είναι ιδιαίτερα ελαστικά (και σωστά). Μία πόλη 250.000 κατοίκων με ιδιαίτερα υψηλή συμμετοχή στους φοιτητικούς πληθυσμούς των Νομικών Σχολών της χώρας κινδυνεύει να αποκτήσει όχι μία Νομική Πάτρας αλλά μία Νομική Πατρινών. Η διάδραση και η κοινωνικοποίηση μεταξύ φοιτητών από διαφορετικές περιοχές, διαχρονικά ζωογόνα και θεμελιώδη στοιχεία της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, τίθενται σε κίνδυνο. Η δημογραφική μονομέρεια μια ολόκληρης Σχολής δεν είναι ένα φανταστικό ενδεχόμενο.
Τα παραπάνω σενάρια εγκυμονούνται από το φιλολαϊκό κατά τα άλλα καθεστώς των μετεγγραφών το οποίο εγκαθιδρύθηκε από μία αριστερή κυβέρνηση που μπορούσε να εγγυηθεί τη διαφάνεια. Ξεχάσαμε τι συνέβαινε μόλις λίγα χρόνια πριν; Ξεχάσαμε υπουργούς, βουλευτές, τοπάρχες που έφερναν τα παιδιά τους και τα παιδιά των υποστηρικτών τους στην πόλη τους; Έχουμε σκεφτεί ότι το σύστημα μετεγγραφών μπορεί να αξιοποιηθεί ως πελατειακό υπερόπλο στα χέρια διεφθαρμένων κυβερνήσεων και τοπικών αρχών που στο παρελθόν έχουν δώσει κάθε άλλο παρά διαφανή δείγματα γραφής;
Ίδρυση πανεπιστημιακών τμημάτων και (τοπική) παραγωγική ανασυγκρότηση
Η σύνδεση εκπαίδευσης, εργασίας, προσφοράς και ζήτησης, ιδιαίτερα σε μία χώρα σαν την Ελλάδα, με σχεδόν αποκλειστικά τριτογενή αναπτυξιακή μονοκαλλιέργεια είναι περισσότερο υπαρκτή παρά ποτέ. Οφείλουμε να απενεχοποιήσουμε τη σύνδεση αυτή, διαφορετικά η πραγματικότητα η ίδια θα μας ξεπεράσει όλους. Και ναι μεν δεν φταίει η πληθώρα νέων δικηγόρων για τους μισθούς 400€ αλλά, από την άλλη όμως οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε ορισμένες στρεβλώσεις που έχουν αποδειχτεί καταστροφικές για την ανάπτυξη της χώρας.
Το συντριπτικό ποσοστό των αποφοίτων Νομικών κατευθύνεται στο δικηγορικό επάγγελμα με αποτέλεσμα υπερπροσφορά εργασίας. Αυτό δεν μπορεί να παρακαμφθεί στο όνομα της αυταξίας της γνώσης. Μιλάμε για την Ελλάδα των πρώτων μεταμνημονιακών μηνών και το αίτημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης τώρα αποκτά σημασία ζωής και θανάτου. Αντί να εστιάζουμε στην παραγωγική ανασυγκρότηση της Πάτρας, μίας από τις μεγαλύτερες διαβάσεις τουριστών από όλη την Ευρώπη που έχει καταντήσει transit zone το πολύ μιας νύχτας, κοιτάμε και πάλι το δέντρο. Ναυτιλιακά, τουρισμός, logistics, marketing αλλά και μία οργανική στροφή και παρέμβαση των ανθρωπιστικών σπουδών και τμημάτων για την διαχείριση διαχρονικών προβλημάτων της πόλης (προσφυγικό, μεταναστευτικό κ.ά.) θα όφειλαν να αποτελούν προτεραιότητες ενός τοπικού και περιφερειακού εκπαιδευτικού και αναπτυξιακού σχεδίου. Γιατί όχι μία Γεωπονική Σχολή σε πρωτεύουσα περιφέρειας που περιλαμβάνει τον κάμπο της Ηλείας ή μία Γυμναστική Ακαδημία σε έναν νομό όπως η Αχαΐα με δυσανάλογα πολλές αθλητικές υποδομές και έναν ανερχόμενο αθλητικό τουρισμό; Εκτός και αν είμαστε υπέρ της πλήρους αποσύνδεσης εκπαίδευσης και παραγωγής, οπότε η Πάτρα θα έπρεπε να έχει και σχολή αστροναυτών.
Η παγίδα του τοπικισμού
Η Πάτρα παρακολουθεί εδώ και περίπου τρεις δεκαετίες την παραγωγική της βάση να αποψιλώνεται, την ανεργία να παραμένει σε δυσθεώρητα ύψη και τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα να υποβαθμίζονται σταθερά ή να μην αναδεικνύονται σχεδιασμένα από όλες ανεξαιρέτως τις μέχρι τώρα περιφερειακές και δημοτικές αρχές. Έχω την εντύπωση ότι ο πελατειακός τοπικισμός που υπηρετούν συστηματικά ορισμένοι θεσμικοί θύλακες της πόλης και του νομού, επιδιώκει την νομιμοποίησή του μέσω της πραγματοποίησης του μεγάλου μικροαστικού ονείρου: ‘’τα παιδιά μας’’ να βγαίνουν δικηγόροι από την πόλη τους. Γιατί ξεχάσαμε το σχέδιο ''Αθηνά'' της κυβέρνησης Σαμαρά που με τον πιο άτσαλο, αγοραίο και αντιεπιστημονικό τρόπο επεδίωξε να συρρικνώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση και κατέληξε να προκαλέσει έναν διαδημοτικό εμφύλιο με σύνθημα ''να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα'';
Φοβάμαι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έστερξε να αγκαλιάσει με καλή πρόθεση αλλά και με κάποια βιασύνη ένα αίτημα που αν μη τι άλλο είναι προδήλως αμφιλεγόμενο. Ως κυβερνητική πλειοψηφία, η αριστερά ενίσχυσε ένα αίτημα που δεν τέθηκε στο τραπέζι με επαρκώς επιστημονικούς, παραγωγικούς και κοινωνικούς όρους. Η αντίδραση της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων πλην του Δικηγορικού Συλλόγου Πάτρας θα έπρεπε να έχει εξεταστεί με περισσότερη υπομονή και εμβρίθεια.
Η υπόθεση ‘’Νομική Πάτρας’’ ως αντιπαράδειγμα στοχευμένης πολιτικής επικοινωνίας
Και το βασικότερο όλων. Ένα τέτοιο θέμα δεν μπορεί να αποτελεί μία από τις πρώτες επικοινωνιακές αντεπιθέσεις ενός πρώην πρωθυπουργού. Ο Τσίπρας, συνδέοντας την ακύρωση της Νομικής Πάτρας με το 40% που ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε στο νομό Αχαΐας, δεν μίλησε σαν πολιτικά επιβιώσας και ισχυροποιημένος ηγέτης αλλά σαν old school τοπικός κομματάρχης.
Η μερικότητα της τοποθέτησής του, ο αντίστροφος τοπικισμός του μηνύματός του είναι ακριβώς η επικοινωνιακή στρατηγική που δεν χρειάζεται ένας ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος βγήκε ζωντανός από τον πιο ανηλεή πόλεμο που έχει δεχθεί δημοκρατικό κόμμα μεταπολιτευτικά. Και εκτός αυτού, η δήλωση αυτή -που θα μπορούσε να γίνει από την τοπική κομματική οργάνωση- επέτρεψε στη ΝΔ να αποπροσανατολίσει τη συζήτηση από το μείζον θέμα του πανεπιστημιακού ασύλου.
Καταλήγοντας, και εξετάζοντας το ζήτημα της Νομικής υπό ένα ευρύτερο πρίσμα, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να ξαναδεί τους κεντρικούς πυλώνες της επικοινωνιακής του πολιτικής. Και αναφέρομαι στην επικοινωνία γιατί το ζήτημα της εκπαίδευσης στην Ελλάδα έχει συμβολοποιηθεί τόσο που η επικοινωνιακή του διαχείριση δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Οι σπασμωδικές αντιδράσεις μετά από μία πλήρη αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού με αφορμή τέτοια θέματα - που κακώς είναι τόσο αγαπητά στις τοπικές κοινωνίες - δεν παράγουν πολιτική υπεραξία. Αντίθετα διαιωνίζουν ένα κοτζαμπάσικο πολιτικό marketing στο οποίο πρωταθλήτρια δεν θα βγει ποτέ η αριστερά, όσο και αν προσπαθήσει. Τέτοιες πρακτικές, τέτοιες υποσχέσεις, τέτοιες επικοινωνιακές τακτικές κάθε άλλο παρά ενισχύουν την εικόνα μιας ισχυρής αντιπολίτευσης που μπορεί, που θέλει και που πρέπει να επανέλθει σύντομα.
