Η φωνή του χαμηλή, συγκαταβατική, το βλέμμα του ζωντανό και προσηλωμένο σε όσα του λέει η δικηγόρος για το τι συμβαίνει με τη δικαστική του υπόθεση.
Βαρυποινίτης; Όχι. Κάποιος που διέπραξε ειδεχθές έγκλημα; Όχι. Ο Μ.* είναι χημικός από την Ερυθραία, ο οποίος προσπάθησε και αυτός όπως τόσοι άλλοι να φτάσει στην Ευρώπη για ένα «καλύτερο αύριο...».
Το αύριο ήρθε και τον βρήκε φυλακισμένο σε αστυνομικό τμήμα, με άλλους οκτώ στο κελί. Νερό πίνουν από τη βρύση της τουαλέτας, η οποία είναι έξω από το κελί, το οποίο, όπως λέει ο ίδιος, είναι παγωμένο.
Το έγκλημά του; Δεν έχει χαρτιά. Συνελήφθη σε συγκέντρωση της κοινότητας των Ερυθραίων.
Αυτός και άλλοι 3.000 άνθρωποι, περίπου, σε όλη την Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του 2018 της αστυνομίας και του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, παραμένουν πίσω από κάγκελα περιμένοντας είτε να απελαθούν (Τουρκία ή χώρα καταγωγής) είτε να αφεθούν ελεύθεροι λόγω παρέλευσης τριμήνου κράτησης, αν αιτηθούν άσυλο, ή εξαμήνου αν για οποιοδήποτε λόγο η απέλασή τους δεν πραγματοποιηθεί.
Είναι φυλακισμένοι όχι γιατί έχουν ποινικές υποθέσεις, απλώς και μόνο επειδή δεν έχουν χαρτιά. Με άλλα λόγια, διοικητική κράτηση, η οποία προκύπτει ως συνέπεια της έλλειψης νομιμοποιητικών εγγράφων παραμονής στη χώρα, και δεν είναι αποτέλεσμα παραβίασης ποινικού νόμου
Οι άνθρωποι αυτοί παραμένουν φυλακισμένοι, είτε σε Προαναχωρησιακά Κέντρα Κράτησης Αλλοδαπών (ΠΡΟΚΕΚΑ), όπως αυτά της Πέτρου Ράλλη, της Αμυγδαλέζας, της Κορίνθου, είτε σε κάποιο Aστυνομικό Tμήμα.
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ., η τελευταία περίπτωση αφορά 835 άτομα, το 1/3 περίπου του συνόλου των κρατουμένων «sans papier».
Οι ξεχασμένοι αυτοί 835 μετανάστες των Α.Τ. βρίσκονται σε διαρκή κατάσταση αναμονής. Στην καλύτερη περίπτωση έχουν προλάβει να κάνουν αίτηση ασύλου, οπότε μπορούν να παραμείνουν στην Ελλάδα περισσότερο χρόνο χωρίς να τους επιβληθεί διοικητική κράτηση, προσπαθώντας να φτάσουν στον τελικό τους προορισμό που συνήθως είναι κάποια από τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης.
Οι δύο προσπάθειες του Μ. να ζητήσει από μόνος του άσυλο στην Κατεχάκη απέβησαν άκαρπες καθώς είχε πάρα πολύ κόσμο. Πριν προλάβει να δοκιμάσει τρίτη φορά, συνελήφθη...
Σε περιπτώσεις όπως αυτή, οι μετανάστες χωρίς χαρτιά, αν συλληφθούν και δεν έχουν κάνει αίτηση ασύλου, στην προσπάθειά τους να κάνουν μεταγενέστερα, βρίσκουν γραφειοκρατικό τοίχο, καθώς δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με δικηγόρο, είτε επειδή δεν επιτρέπονται τα κινητά στα Α.Τ. είτε επειδή δεν έχουν τηλεκάρτα.
Ως γνωστόν, η αστυνομία δεν δίνει τηλεκάρτες, οπότε ο μόνος τρόπος κάποιος να μην περάσει έξι μήνες στη φυλακή (όριο το οποίο θέτει ο νόμος για τη διοικητική κράτηση) είναι να τον αναζητήσει δικηγόρος, αφού έχει ειδοποιηθεί μέσω κοινού γνωστού.
Βέβαια, αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, έχει καταγραφεί περίπτωση ανθρώπου ο οποίος «ξεχάστηκε» στο κρατητήριο Α.Τ. για οκτώ μήνες. Επίσης πολύ συχνό είναι το ενδεχόμενο κάποιος να αφεθεί ελεύθερος λόγω εξαμήνου και να ξανασυλληφθεί για τον ίδιο λόγο. Επειδή δεν είχε χαρτιά. Ημέρα της Μαρμότας.
Ο Μ. πάντως συνεχίζει και περιμένει. Συγκεκριμένα, τη μέρα που τον επισκεφθήκαμε συνοδεία της δικηγόρου, του ανακοινώθηκε ότι την επομένη θα μεταφερόταν στην Πέτρου Ράλλη.
Καλύτερα; Ίσως γιατί εκεί τουλάχιστον θα έχει μία ώρα περίπου προαυλισμό την ημέρα -στο Α.Τ. το φως του ήλιου το βλέπει μόνο από το παράθυρο-, ίσως επειδή εκεί θα έχει γιατρό και κοινωνικό λειτουργό να απευθυνθεί.
Βέβαια, το να αξιολογείς τη φυλακή σου είναι εκ προοιμίου προβληματικό, λάθος και ενάντια στην ανθρώπινη ύπαρξη. Γιατί, στο τέλος τέλος, αυτό συζητάμε. Κάποιος είναι παράνομος επειδή υπάρχει σε ένα συγκεκριμένο μέρος όπου «απαγορεύεται». Απαγορεύεται να υπάρχεις.
* Τα στοιχεία του Μ. είναι διαθέσιμα στην εφημερίδα. Τελικά ο Μ. στάθηκε τυχερός και αφέθηκε ελεύθερος μέχρι την εξέταση της αίτησής του για άσυλο, μετά από εισήγηση της αρμόδιας υπηρεσίας, καθώς προσκόμισε την ταυτότητά του, η οποία εστάλη από την Ερυθραία. Επιλέξαμε να δημοσιεύσουμε το ρεπορτάζ αφού η ιστορία του Μ. ήταν η αφορμή για να παρουσιαστεί το πρόβλημα με όλους εκείνους που βιώνουν ανάλογες κατάστασεις, που βρίσκονται ή βρίσκονταν ή πιθανώς θα βρεθούν στη θέση του Μ.
