Την Πέμπτη υπερψηφίστηκε στη Βουλή η διάταξη για τη λειτουργία του ισλαμικού τεμένους στον Βοτανικό. Πλην των ΑΝ.ΕΛΛ. και της Χρυσής Αυγής, όλα τα κόμματα τάχθηκαν υπέρ, με την επιφύλαξη της Ν.Δ. ως προς τη χρηματοδότηση. Η τελευταία υιοθετήθηκε κι έτσι εξακολουθεί να ισχύει ο νόμος 3512/2006:
"Οι πόροι της Διοικούσας Επιτροπής Ισλαμικού Τεμένους Αθηνών διακρίνονται σε τακτικούς (επιχορηγήσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό του υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων) και έκτακτους (επιχορηγήσεις, δωρεές, κληρονομιές, κληροδοσίες και κάθε είδους εισφορές φυσικών ή νομικών προσώπων κ.λπ.)”. Με τη διάταξη αυτή ορίζονται και τα ζητήματα της διαχείρισης του τζαμιού και σε λίγους μήνες η Αθήνα θα φιλοξενήσει το πρώτο δημόσιο τέμενος της χώρας. Αξίζει να θυμηθούμε την ιστορία του.
Τραβάει από το 1890!
Δεν ήταν το 2006 που προβλέφθηκε για πρώτη φορά η κατασκευή τζαμιού. “Ήταν το 1890, όταν παραχωρήθηκε στην οθωμανική κυβέρνηση οικόπεδο στον Πειραιά” εξηγεί ο γενικός γραμματέας Θρησκευμάτων Γιώργος Καλαντζής στην “Α”. Μάλιστα θυμίζει τη σειρά των γεγονότων που ακολούθησαν:
“Αναλάβαμε υποχρέωση οικοδόμησης τεμένους στην Αθήνα και τεσσάρων άλλων στην υπόλοιπη Ελλάδα με δικά μας χρήματα το 1913 με τη Συνθήκη των Αθηνών. Η Συνθήκη της Λωζάννης απάλλαξε τη χώρα μας από τη σχετική υποχρέωση. Το 1934 παραχωρήθηκε στην αιγυπτιακή κυβέρνηση οικόπεδο στην περιοχή Κουπόνια για την ανέγερση τεμένους και πολιτιστικού κέντρου. Το 1940 το θέμα επανέρχεται για λόγους εξωτερικής πολιτικής. Το 1956 η κυβέρνηση συζήτησε την επαναλειτουργία του Φετιχιέ Τζαμί εν όψει της επίσκεψης του Νάσερ στην Ελλάδα. Ήταν το τζαμί που έχτισαν οι Τούρκοι σε ανάμνηση της κατάκτησης της Αθήνας”.
Ο Γ. Καλαντζής συνεχίζει: “Επί χούντας ο Στ. Παττακός προσπάθησε να επαναλειτουργήσει το Φετιχιέ Τζαμί ως μια χειρονομία προς τους Άραβες αλλά και τους μουσουλμάνους επισκέπτες. Αργότερα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, όπως και ο Ανδρέας Παπανδρέου, δήλωσαν επίσης ότι θα κατασκευάσουν τζαμί. Η συζήτηση απέκτησε νέες διαστάσεις όταν ανέλαβε η χώρα μας τους Ολυμπιακούς Αγώνες”.
Τότε ψηφίστηκε ο Ν. 2833/2000, με τον οποίο χωροθετήθηκε το Ισλαμικό Πολιτιστικό Κέντρο στην Παιανία. Ήταν ο νόμος Γιαννάκου του 2006 που προέβλεψε μόνο τέμενος και όχι ισλαμικό πολιτιστικό κέντρο. “Όλα τα έξοδα κατασκευής και λειτουργίας αναλαμβάνονταν πλέον από την Ελλάδα, η οποία θα είχε και την αποκλειστική ευθύνη για τη διοίκησή του” εξηγεί ο Γ. Καλαντζής επισημαίνοντας ότι “είναι υποχρέωση της Πολιτείας να εγγυάται τη θρησκευτική ελευθερία όλων”.
Τόσα χρόνια μια σειρά προσφυγών στο ΣτΕ και πολεοδομικών προβλημάτων επίσης καθυστέρησαν την ίδρυση τεμένους. “Την Πέμπτη βουλευτές ήταν εκνευρισμένοι που ψήφιζαν για τέταρτη φορά ένα νόμο για το τέμενος. Είναι σαν να τους ζητάμε ανά διαστήματα να δηλώνουν πόσο φιλελεύθεροι ή προοδευτικοί ή πατριώτες είναι” αναφέρει χαρακτηριστικά στην “Α” ο γ.γ. Θρησκευμάτων.
Παράνομοι χώροι λατρείας
Σήμερα το τζαμί στον Βοτανικό βαίνει προς την ολοκλήρωση της κατασκευής του. Ωστόσο θα χρειαστεί ακόμη καιρός μέχρι να ανοίξει τις πόρτες του στους πιστούς. Γιατί θα είναι σημαντικό; Ελλείψει δημόσιων λατρευτικών χώρων, αλλά και μη τήρησης του πλαισίου αδειοδότησης (εγκύκλιος Σαμαρά, 2014), λειτουργούν στην Αθήνα πάνω από 120 παράνομοι θρησκευτικοί χώροι λατρείας.
Στην πλειονότητά τους οι θρησκευτικές κοινότητες, ιδρύοντας συλλόγους, επιλέγουν την άσκηση θρησκευτικών τελετουργικών εντός μη κατάλληλων χώρων (όπως τα γραφεία τους). Δεν διεκδικούν νόμιμη άδεια λειτουργίας, ακόμη και παρά τα φορολογικά κίνητρα που τις συνοδεύουν, σύμφωνα με πληροφορίες. Αποτέλεσμα είναι ότι δεν υπάρχει έλεγχος και στην ασφάλεια του χώρου.
Μεταξικοί νόμοι...
Για την αδειοδότηση ευκτηρίων οίκων ο Γ. Καλαντζής επισημαίνει ότι “ως νόμο αναφοράς χρησιμοποιούμε τους μεταξικούς νόμους, το μεγάλο μέρος των οποίων έχει κηρυχθεί αντισυνταγματικό και δεν εφαρμόζεται”. “Έχουμε υποστεί εξευτελιστικές καταδίκες στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου” τονίζει.
Μια επίσκεψη στο... τζαμί
"Δεν μπορούσαν να το κάνουν έξω από την Αθήνα; Δεν λέω, να έχουν κάπου κι αυτοί να κάνουν τις τελετές τους, αλλά και μέσα στην πόλη...". Βρίσκομαι μέσα σε ταξί κι έχω απαντήσει λίγο πριν στον οδηγό τι πάω να κάνω στην Ιερά οδό 114. Μέχρι και πριν από λίγο καιρό, ήταν ένας αδιάφορος αριθμός και κάποτε η διεύθυνση του συνεργείου αυτοκινήτων του Ναυτικού. Σήμερα εκεί βρίσκεται το τέμενος.
Μπορεί το τζαμί να μην βρίσκεται πάνω σε βουνό, όπως θα ήθελε ο οδηγός, όμως η αίσθηση είναι ότι βρίσκεσαι στη μέση του πουθενά. Τριγύρω δεν υπάρχουν σπίτια, γειτονιές πλατείες. Βλέπεις μόνο ερειπωμένα εργοστάσια, κάποιες ενεργές βιοτεχνίες, συνεργεία. Οι περαστικοί είναι κυρίως εργάτες και τα φορτηγά τα βλέπεις συχνότερα από ό,τι τα βλέπεις αλλού. Είναι κατά κάποιον τρόπο μέσα στην πόλη, αλλά εκτός αυτής κι ενώ βρίσκεται στο ενδιάμεσο μιας δημοφιλούς περιοχής για "έξοδο" (Κεραμεικός) και μιας άλλης πυκνοκατοικημένης (Αιγάλεω).
Η τοποθεσία σε συνδυασμό με τη λιτή κατασκευή του τεμένους, "που είχε στόχο της να μην προκαλεί", όπως μου λέει ο υπεύθυνος εργολάβος κατά την περιήγηση στον χώρο, αφήνουν την εντύπωση πώς, ενώ γίνεται ένα βήμα προόδου, αυτό είναι διστακτικό. Βαρύνεται από τις κοινωνικές αντιδράσεις και τον συντηρητισμό που υπάρχει δίπλα μας. Βρίσκεται στα λόγια ενός οδηγού ταξί "και όχι μόνο", όπως μου λέει ο εργολάβος. Μ' ενημερώνει για την εβδομαδιαία επίσκεψη παλαιοημερολογίτη παπά, που κάνει λειτουργία με λίγους ακόμη πιστούς έξω από τον χώρο. Το χριστιανικό αποτύπωμα παραμένει και εντός, από την εποχή της κατάληψης στέγης μόνο για... Έλληνες. Στην παλιά πύλη και κάποτε φυλάκιο, υπάρχουν δεκάδες εικονίσματα, ένας μετρίου αναστήματος ξύλινος σταυρός και κούτες γεμάτες κεριά και βάσεις για κεριά.
Κατά τ' άλλα ο χώρος είναι αρκετά μεγάλος και μπορεί να τον φανταστείς ως σημείο αναψυχής. Ήδη υπάρχουν αρκετά μεγάλα δέντρα και η άπλα θα γίνει ακόμη μεγαλύτερη με την κατεδάφιση των εναπομεινάντων κτηρίων. Το βλέμμα από τώρα μπορεί να ξεφύγει, μιας και δεν υπάρχουν, ακόμη, τα μεγάλα κτήρια του κέντρου που κόβουν τον ορίζοντα.
Φεύγοντας παρατηρώ ότι λίγα μέτρα παραπέρα είναι μία χριστιανική εκκλησία. Νοητά οι πολιτισμοί είναι κοντά ο ένας στον άλλο. Μένει να έρθουν κοντά και οι άνθρωποι.
