Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
12.0°C16.5°C
1 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
11.5°C16.0°C
0 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
7.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
12.8°C15.8°C
2 BF 80%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
5 °C
4.9°C12.9°C
0 BF 100%
Ταξίδι χωροχρόνου στο Καζιμιέρζ
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ταξίδι χωροχρόνου στο Καζιμιέρζ

Η Παλιά Συναγωγή του Καζιμιέρζ

Κείμενο - φωτογραφίες:
ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

8 Σεπτεμβρίου 1264. Ο δούκας της Μείζονος Πολωνίας Μπολέσλαφ ο Ευσεβής, σε μια πρωτοφανή στην ευρωπαϊκή Ιστορία κίνηση, υπογράφει στο Κάλις, την αρχαία Καλισία του Πτολεμαίου, τον Γενικό Χάρτη Ελευθεριών των Εβραίων, ευρύτερα γνωστό ως "Καθεστώς του Κάλις". Ο Χάρτης μεταξύ άλλων ποινικοποιεί τους ώς τώρα ατιμώρητους βανδαλισμούς των εβραϊκών νεκροταφείων, καταργεί τον φόρο που πληρώνουν οι Εβραίοι όταν μεταφέρουν τους νεκρούς τους, τους επιτρέπει να μετακινούνται πεζοί ή ιππεύοντας χωρίς περιορισμούς, απαγορεύει τους ατιμώρητους ξυλοδαρμούς τους από χριστιανούς και εν γένει τους παρέχει ως μειονότητα στοιχειώδη ανθρώπινα και ατομικά δικαιώματα που επί αιώνες στερούνταν ανά την Ευρώπη.

Χάρη στο "Καθεστώς του Κάλις", που επιτρέπει στους ιουδαίους ελευθερία θρησκευτικών δικαιωμάτων, διακίνησης και εμπορικών συναλλαγών, θα αναπτυχθεί και θα ανθίσει στην πολωνική πόλη της Κρακοβίας μια ζωντανή εβραϊκή κοινότητα. Η κατάσταση δεν θα είναι όμως πάντα ρόδινη. Μετά από ένα τοπικό κρούσμα "Λιβέλου του Αίματος", της συνηθισμένης στον Μεσαίωνα συκοφάντησης ότι Εβραίοι απαγάγουν παιδιά και τα σκοτώνουν για να πιουν το Πάσχα το αίμα τους, που θα οδηγήσει το 1407 σε ξεσηκωμό κατά της μειονότητας, καθώς και τις αυστηρές αποφάσεις της Συνόδου της Κωνσταντίας το 1414-1418, θα επανέλθει ένα καθεστώς καταπίεσης.


Η κυκλοτερής αγορά στη Νέα Πλατεία

Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι ναζί εξοντώνουν τους περισσότερους Εβραίους του Καζιμιέρζ, είτε στο γκέτο του Ποντγκόρζε όπου τους μεταφέρουν είτε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Αύγουστος 2013. Ερχόμενος στην Πολωνία, πρώτος μου σταθμός είναι η Κρακοβία. Τα αξιοθέατά της δεν είναι και λίγα. Από την "Κυρία με την Ερμίνα" του Ντα Βίντσι, η οποία εδώ και ενάμιση χρόνο φυλάσσεται στο κάστρο Bάβελ, μέχρι το γειτονικό Άουσβιτς, δημιουργούν ένα γεμάτο πρόγραμμα επισκέψεων. Και βέβαια, εντάσσω σε αυτό την επίσκεψή μου στο Καζιμιέρζ. Ξεκινώ την περιήγησή μου περπατώντας σε μια από τις γραφικότερες διαδρομές του στα νοτιοδυτικά, εκεί όπου ο Βιστούλας, καθώς κατεβαίνει από τα δυτικά, στρίβει απότομα προς τα βόρεια. Κατεβαίνοντας παράλληλα με την ανατολική όχθη αντικρίζω το μεγαλοπρεπές κάστρο του Βάβελ στα δεξιά, έχοντας περάσει στα αριστερά μου την καταπράσινη από το χορτάρι δυτική όχθη.


Η Συναγωγή ΡέΜα

Στην Πλατς Νόβε, τη Νέα Πλατεία στα πολωνικά, δεσπόζει ένα τεράστιο κυκλοτερές κιόσκι από κόκκινο τούβλο, η αγορά. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό μέρος για φαγητό και ποτό, αλλά και την αίσθηση του trendy παλμού ολόκληρης της πόλης. Δοκιμάζω σε κάποιο κατάστημα ζαπαϊκάνκα, που για κάποιον ανεξήγητο λόγο είναι γνωστή στην Ευρώπη στο πληθυντικό αριθμό, "ζαπιεκάνκιε δημοφιλές street food, κάτι σαν "πολωνική πίτσα": μπαγκέτα κομμένη στα δύο, με μοτσαρέλα, κρεμμύδια και μανιτάρια, με κέτσαπ από πάνω.

Στο 24 της οδού Σερόκα, του κυριότερου δρόμου της περιοχής, βρίσκεται η Συναγκόγκα Στάρα, η Παλιά Συναγωγή, το κτήριο της οποίας εφάπτεται του αναπαλαιωμένου τμήματος των παλιών τειχών του Καζιμιέρζ. Σύμφωνα με ορισμένους, πρόκειται για συναγωγή του 15ου αιώνα και σύμφωνα με άλλους, όπως τον Τόμας Κενάλι, συγγραφέα της "Λίστας του Σίντλερ", χρονολογείται από την άφιξη των πρώτων Εβραίων στην Πολωνία τον 14ο αιώνα. Στις 4 Δεκεμβρίου 1939 οι ναζί κατακτητές εισέβαλαν στη συναγωγή απειλώντας να εκτελέσουν τους παρευρισκόμενους αν δεν έφτυναν στο ιερό βιβλίο της Τορά. Όλοι πλην ενός, όπως αναφέρεται στο βιβλίο του Κενάλι, περιστατικό που παραλείφθηκε στην ταινία, επέλεξαν να ζήσουν, ωστόσο οι Γερμανοί τους δολοφόνησαν. Σήμερα η συναγωγή στεγάζει μουσείο με φωτογραφίες της εποχής πριν τη ναζιστική κατοχή, με πινακίδες Εβραίων ζωγράφων και λατρευτικά αντικείμενα.

Ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα τείχη. Αυτά γκρεμίστηκαν το 1818, καθώς τρία χρόνια νωρίτερα η Κρακοβία ανακηρύχθηκε ελεύθερη πόλη υπαγόμενη στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία. Ωστόσο, οι Εβραίοι είχαν ήδη εκδιωχθεί από το 1772, με την αυστριακή κατοχή σ' αυτήν εδώ την ευρύτερη περιοχή της Πολωνίας, για να επιστρέψουν ενάμιση αιώνα αργότερα, μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.


Το Εβραϊκό Μνημείο του Ολοκαυτώματος στην Πλατεία Σερόκα

Ενδιαφέρουσα συναγωγή είναι και η ΡέΜα, από τα αρχικά του Ραμπί Μόσε, ραββίνου του 16ου αιώνα, την οποία οι Εβραίοι προφέρουν Ρέμου, και αυτή στην οδό Σερόκα, στον αριθμό 40. Ο Ρέμα ονομαζόταν Μόσε Ίσερλες Άουερμπαχ, ήταν γιος του θεμελιωτή της συναγωγής και υπήρξε συγγραφέας θρησκευτικών κειμένων και φιλόσοφος, ενώ του απέδωσαν και θαύματα. Μπαίνω φορώντας κιπά, όπως υποχρεούται κάθε εισερχόμενος. Η συναγωγή είναι μικρή, αλλά ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονικά, καθώς θυμίζει νεοαναγεννησιακό στιλ. Με εντυπωσιάζει η αισθητική, με το εξαιρετικό κιγκλίδωμα του Αρόν Κόντες, της Κιβωτού της Τορά, σε στιλ αρτ ντεκό, τους πολυέλαιους και τα χρωματιστά σχέδια στα πλακάκια του δαπέδου.

Δίπλα στον ποταμό συναντώ μια μπαρόκ εκκλησία του 18ου αιώνα, τον Ναό του Βράχου. Πρόσοψη, αγάλματα, αγιογραφίες, κήπος, κρύπτη, όλα σ' αυτήν δημιουργούν μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Εξίσου εντυπωσιακή όμως είναι και η βασιλική του Σώματος του Χριστού, σε έναν συνδυασμό ρωμανικής, γοτθικής και μπαρόκ αρχιτεκτονικής.

Επιστρέφοντας στο κέντρο της πόλης συνειδητοποιώ πως μόλις τελείωσα ένα ταξίδι σε μια ιστορία σχετικά άγνωστη στους πολλούς, με αρκετούς ταραγμένους, ωστόσο ενδιαφέροντες, καιρούς.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL