Με αφορμή την υποψηφιότητα της στο ευρωψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, μιλάει για τα διακυβεύματα των εκλογών, για τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ο πολιτισμός αλλά και για το μέλλον μιας δημοκρατικής Ευρώπης.
Συνέντευξη στην Πόλυ Κρημνιώτη
* Πρώην υπουργός Πολιτισμού, νυν πρόεδρος του Δ.Σ. του Κέντρου Πολιτισμού Ι. Σταύρος Νιάρχος, επικεφαλής του Εργαστηρίου Αρχαίου Δράματος στο Εθνικό
Θέατρο, και πάνω απ' όλα σημαντική ηθοποιός, γιατί αποφασίσατε να είστε
και υποψήφια για την Ευρωβουλή;
Η εποχή μάς καλεί να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να δημιουργηθούν άλλοι συσχετισμοί προοδευτικών δυνάμεων στην Ευρώπη. Δεν μπορούσα να αρνηθώ την πρόταση του πρωθυπουργού να συμμετάσχω σε αυτή την προσπάθεια. Μόνο έτσι μπορούμε να έχουμε ελπίδα ότι θα αλλάξουν οι αδιέξοδες και άδικες πολιτικές λιτότητας εις βάρος της πλειοψηφίας των πολιτών και υπέρ μιας διεθνούς οικονομικής ολιγαρχίας.
Στον χώρο του Πολιτισμού, εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι πολιτικές λιτότητας και η εφαρμογή του δόγματος της ελεύθερης αγοράς απειλεί τη γνήσια καλλιτεχνική έκφραση με υποπροϊόντα εμπορικών συνταγών. Αν μοναδικό κριτήριο γίνει το κέρδος οι τέχνες θα πεθάνουν, είναι θέμα χρόνου να σβήσει ο πολιτισμός έτσι όπως τον έχουμε γνωρίσει.
Για τον λόγο αυτό, στη διάρκεια της θητείας μου στο ΥΠΠΟΑ, έβαλα ως προτεραιότητες την επαναφορά των επιχορηγήσεων, την εξασφάλιση τους με κωδικό, όπως και τη δίκαιη κατανομή πόρων στην περιφέρεια για ενίσχυση της πολιτιστικής αποκέντρωσης.
Πιστεύω βαθιά ότι ο πολιτισμός και η παιδεία είναι τα αντίδοτα στη βαρβαρότητα της Ακροδεξιάς και του νεοφασισμού που δείχνει να επανακάμπτει. Δεν μπορώ λοιπόν παρά να συμμετέχω στα κοινά με όποοο τρόπο μπορώ να είμαι χρήσιμη. Πάντα η δουλειά μου ήταν με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο στρατευμένη, υπηρετούσε ένα σκοπό πέρα και πάνω από τον εαυτό μου.
* Στη σημερινή ευρωπαϊκή συνθήκη, με το χρηματοπιστωτικό σύστημα να
κυριαρχεί, με κλειστά σύνορα και ανισότητες, ποια είναι η θέση του
πολιτισμού;
Μόνο μέσα από τον Πολιτισμό μπορούμε να επανασχεδιάσουμε την Ευρώπη που θέλουμε, να μην την αφήσουμε να διαλυθεί και να γυρίσει στα κράτη - έθνη. Είναι τόσο παράλογο αυτό, σαν να μιλάμε για κράτη - πόλεις! Ο πολιτισμός δεν μπορεί να είναι πολυτέλεια των λίγων «μυημένων» , δεν είναι περιττή διακόσμηση. Είναι δικαίωμα και ανάγκη όλων, να μας υπενθυμίζει την ανθρωπιά μας, να θεραπεύει την αλαζονεία και την απληστία μας, να καλλιεργεί τη συνείδηση του ενεργού πολίτη.
Το οικονομικό πρόταγμα μας έκανε να αποκοιμηθούμε και να θεωρήσουμε την ελευθερία και τη δημοκρατία ως δεδομένα. Ο πολιτισμός είναι απαραίτητος και εκφράζεται σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Κύριες εκφάνσεις του είναι ο Διάλογος, η Δημοκρατία, η Δικαιοσύνη, η Διαλεκτική, η Διάκριση.
Αυτή ήταν η συνεισφορά της ελληνικής σκέψης στο κοινό ευρωπαϊκό όραμα. Άυλα δώρα που καλλιεργούν την ελευθερία της σκέψης και του λόγου, την ισότητα, την κριτική σκέψη, ως βασικό ανάχωμα στον αυταρχισμό, στην χειραγώγηση , στον φανατικό δογματισμό.
Σήμερα η Ευρώπη έχει απομακρυνθεί από αυτές τις αξίες που ήταν το θεμέλιο του οράματος της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Για τον λόγο αυτό βλέπουμε να αυξάνεται η ανισότητα, η αδικία, ο αυταρχισμός, η ανεργία και να δημιουργείται το κατάλληλο έδαφος για να αναπτυχθούν ακραίες φωνές που επενδύουν στο μίσος και στον φόβο - φωνές με τις οποίες συχνά συμμαχεί και η νεοφιλελεύθερη δεξιά στην Ευρώπη.
* Σ' αυτή τη συνθήκη ποια ζητήματα θα επιδιώξετε να αναδείξετε εφόσον
εκλεγείτε;
Προτεραιότητα είναι η κοινή διεκδίκηση περισσότερων πόρων για τον πολιτισμό. Η χρηματοδότηση παραμένει πολύ χαμηλή.
Μετά έρχεται η διεκδίκηση δικαιότερης κατανομής των πόρων αυτών, ιδιαίτερα στα κράτη μέλη με μικρότερους πληθυσμούς και με γλώσσες που μιλιούνται από λίγους, όπως η χώρα μας. Εδώ θα έχουμε πολλές χώρες στο πλευρό μας.
Είναι απαραίτητη η ενίσχυση με χρηματοδοτικά προγράμματα της κινητικότητας των επαγγελματιών καλλιτεχνών, της εξωστρέφειας και της αποκέντρωσης. Στη διάρκεια της θητείας μου στο ΥΠΠΟΑ είχε ξεκινήσει στις Βρυξέλλες συζήτηση για ένα πρόγραμμα ανάλογο με το "Εράσμους" με πολλές χώρες υποστηρικτικές. Επομένως η διεκδίκηση είναι και ώριμη και ρεαλιστική.
Έχει γίνει φανερή η αναγκαιότητα για την προληπτική συντήρηση και προστασία των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της ελλιπούς συντήρησης λόγω έλλειψης κονδυλίων. Βλέπουμε τα γεφύρια μας να μην αντέχουν, είδαμε την πυρκαγιά στη Νοτρ Νταμ, στο δικό μας τέμενος Βαγιαζήτ. Η πρόληψη προστατεύει και κοστίζει πολύ λιγότερο.
Ακόμα, η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης στην Ευρώπη για τη σημασία της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα. Είναι ένα αίτημα όλου του πολιτισμένου κόσμου. Θα έρθει η κατάλληλη συγκυρία και τα κατάλληλα πρόσωπα και αυτό που τώρα φαίνεται αδύνατο θα επιτευχθεί. Η συμφωνία των Πρεσπών είναι ένα λαμπρό παράδειγμα πολιτιστικής ανωτερότητας και διαλόγου.
* Ποιο θεωρείτε ότι είναι το διακύβευμα των συγκεκριμένων εκλογών;
Βασικά διακυβεύματα είναι η αναγκαιότητα αναχαίτισης της συστηματικής ανακατανομής του πλούτου υπέρ μιας ελίτ με πρόσχημα την κρίση και την κοινωνική διάλυση που αυτή επιφέρει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την άνοδο της Ακροδεξιάς, την αυξανόμενη προσφυγική κρίση λόγω ανεξέλεγκτης λεηλασίας των φυσικών πόρων, την κλιματική αλλαγή. Το τελευταίο είναι κατά την γνώμη μου και το πιο επιτακτικό. Υπάρχουν πολλές αντίθετες δυνάμεις, χρειάζονται πιο τολμηρές πολιτικές και συμφωνίες για την αντιμετώπιση της απειλής, ο χρόνος μας τελειώνει.
* Η άνοδος της Ακροδεξιάς σας ανησυχεί;
Είναι ανησυχητική η επανεμφάνιση των φαντασμάτων του παρελθόντος, του Φράνκο, του Χίτλερ. Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι προσελκύει και νέους ανθρώπους. Δεν πρέπει να υποτιμάται το φαινόμενο. Η Ακροδεξιά και ο φασισμός, δύο συγκοινωνούντα δοχεία, επενδύουν στον φόβο και τη μισαλλοδοξία. Στην πραγματικότητα στήνεται μια παγίδα μέσω της συστηματικής οργάνωσης και χρηματοδότησης των διεθνών ακροδεξιών δυνάμεων και την χρήση των τοξικών fake news. Παριστάνουν τους αντισυστημικούς για να προσελκύσουν ειδικά τη νεολαία, ενώ υποστηρίζουν ό,τι πιο συντηρητικό και μαύρο. Είδαμε μια παρόμοια παγίδα στο Γ’ Ράιχ. Όταν θα έχουν εγκλωβιστεί οι πολίτες, θα είναι αργά για να ξεφύγουν.
Δεν μπορούμε να το αφήσουμε να συμβεί. Είναι ώρα να ενώσουμε τις δυνάμεις μας με την προοδευτική συμμαχία Αριστεράς, Σοσιαλιστών και Πράσινων στην Ευρώπη. Να αγωνιστούμε για το καλό της πλειοψηφίας των Ευρωπαίων, για το μέλλον μιας δημοκρατικής Ευρώπης που θα εμπνεύσει τους νέους . Μόνο έτσι μπορούμε να έχουμε ελπίδα.
Οι πολιτικές λιτότητας και η εφαρμογή του δόγματος της ελεύθερης αγοράς απειλεί τη γνήσια καλλιτεχνική έκφραση με υποπροϊόντα εμπορικών συνταγών
Μόνο μέσα από τον Πολιτισμό μπορούμε να επανασχεδιάσουμε την Ευρώπη που θέλουμε, να μην την αφήσουμε να διαλυθεί και να γυρίσει στα κράτη - έθνη. Ο πολιτισμός δεν μπορεί να είναι πολυτέλεια, δεν είναι περιττή διακόσμηση, καλλιεργεί τη συνείδηση του ενεργού πολίτη. Ο πολιτισμός είναι απαραίτητος και εκφράζεται σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Κύριες εκφάνσεις του είναι ο Διάλογος, η Δημοκρατία, η Δικαιοσύνη, η Διαλεκτική, η Διάκριση
