Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
12.0°C16.5°C
1 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
11.5°C16.0°C
0 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
7.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
12.8°C15.8°C
2 BF 80%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
5 °C
4.9°C12.9°C
0 BF 100%
Στη νήσο Γκορέ των δουλεμπόρων
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Στη νήσο Γκορέ των δουλεμπόρων

Κείμενο - Φωτογραφίες:
ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

1536. Οι Πορτογάλοι εγκαινιάζουν ένα νέο σημείο αναχώρησης των πλοίων που κατευθύνονται με σκλάβους στα αμπάρια τους προς την αμερικανική ήπειρο. Πρόκειται για ένα μικρό νησί 182 στρεμμάτων το οποίο κατέχουν από το 1444, σχεδόν δύο χιλιόμετρα ανοιχτά των οικισμών της φυλής των Ουόλοφ που το 1857 θα συναπαρτίσουν την πόλη Ντακάρ. Οι Ουόλοφ αναφέρονται για πρώτη φορά από τον Ιταλό περιηγητή Αλβίσε Κανταμόστο. Είναι Μουσουλμάνοι Σουνίτες, υπήκοοι της Αυτοκρατορίας των Ουόλοφ, η οποία θα διαρκέσει από το 1350 έως το 1549. Η ταξική διαστρωμάτωσή τους περιλαμβάνει διάφορες κάστες, όπως των ευγενών και των κληρικών, αλλά και σκλάβους.

Σκλάβοι υπήρχαν ανάμεσα στους Ουόλοφ πριν ακόμη την άφιξη των αποικιοκρατών. Προέρχονταν είτε από καταγωγή, δηλαδή παιδιά σκλάβων, είτε από αιχμαλωσία μετά από πόλεμο είτε από αγοραπωλησία. Οι Πορτογάλοι θα συνεργαστούν με τους Ουόλοφ και θα αγοράζουν από την αριστοκρατία τους τους σκλάβους που στέλνουν στην Αμερική. Οι τελευταίοι θα είναι είτε αιχμάλωτοι των πολέμων που ξεσπάνε στη Δυτική Αφρική είτε απαχθέντες από επιδρομές. Μάλιστα, οι Ευρωπαίοι δουλέμποροι πωλούν όπλα και άλογα στην αριστοκρατία των Ουόλοφ ώστε να συλλαμβάνουν και να τους προμηθεύουν περισσότερους και σε συντομότερα διαστήματα, σκλάβους προοριζόμενους για τις αποικίες, όχι μόνον των Πορτογάλων αλλά και των υπόλοιπων Ευρωπαίων, Βρετανών, Γάλλων, Ολλανδών.


Η Street Art στο Γκορέ υπενθυμίζει το ζοφερό παρελθόν του δουλεμπορίου

Οι σκλάβοι θα συγκεντρώνονται πλέον στο μικρό αυτό νησί, το οποίο οι ντόπιοι ονομάζουν Μπερ, οι Πορτογάλοι το ονομάζουν Ίλα ντε Πάλμα και οι Ολλανδοί, που θα το καταλάβουν δύο φορές, το 1588 και το 1629, θα το ονομάσουν Χουντερέεντε που θα πει "Καλός Όρμος", ονομασία που έχει και μια κωμόπολη του 14ου αιώνα στη Νοτιοδυτική Ολλανδία. Οι Γάλλοι, που και αυτοί θα το κατακτήσουν δύο φορές, αποσπώντας το από τους Άγγλους, το 1677 και το 1763, θα παραλλάξουν την ολλανδική ονομασία επί το γαλλικότερον και θα το πουν Ιλ ντε Γκορέ ή και σκέτο Γκορέ, που εννοιολογικά έχει περίπου την ίδια σημασία, "Καλό Λιμάνι". Η στρατηγική θέση του νησιού, ιδανική για τους δουλέμπορους, είναι ο λόγος για τον οποίο θα χυθεί τόσο αίμα για καταλήψεις και ανακαταλήψεις του από τέσσερις εκ των κυριοτέρων αποικιοκρατικών δυνάμεων.

Αύγουστος 2003. Τελευταίος σταθμός μου μιας 40ήμερης περιήγησης στη Δυτική Αφρική είναι το Ντακάρ. Από το λιμάνι της σενεγαλικής πρωτεύουσας παίρνω το φέρυ και σε λιγότερο από 15 λεπτά φθάνω στο νησί Γκορέ. Από το κατάστρωμα φαίνεται ολόκληρο ακόμη και από κοντινή απόσταση, καθώς δεν ξεπερνά τα 900 μέτρα σε μήκος και τα 350 μέτρα σε πλάτος.

Κατεβαίνοντας στο νησί των 1.300 κατοίκων, διαπιστώνω πως επικρατεί απόλυτη ηρεμία. Καθόλου φασαρία, κανένα αυτοκίνητο, ευγενικά πρόσωπα, ιδανικό περιβάλλον για όποιον δεν αντιμετωπίζει το νησί μόνο ως τουριστικό αξιοθέατο, αλλά και ως "προσκυνηματικό" τόπο απότισης τιμής στα εκατομμύρια των σκλάβων που φυλακίστηκαν εδώ, με μια σιδερένια μπάλα 7 κιλών δεμένη με αλυσίδα στο πόδι τους ώστε να μην τίθεται καν ζήτημα απόδρασής τους κολυμπώντας στα βαθιά νερά του Κόλπου του Ντακάρ.


Απαλά και φωτεινά χρώματα σε αντίστιξη με το σκοτεινό παρελθόν

Το κύριο αξιοθέατο είναι η "Πόρτα Χωρίς Επιστροφή". Πρόκειται για την πόρτα ενός κόκκινου κτηρίου, του "Maison des Esclaves", δηλαδή του "Οίκου των Σκλάβων", ο οποίος χτίστηκε το 1784 και ονομάστηκε έτσι διότι είναι το τελευταίο άκρο αφρικανικού εδάφους που πατούσαν οι σκλάβοι προτού στριμωχτούν στα δουλεμπορικά πλοία για τη Νέα Ήπειρο. Κάποιοι υπολογίζουν πως από εδώ πέρασαν 20.000.000 Αφρικανοί σκλάβοι. Παρά τον αναθεωρητισμό κάποιων ιστορικών, ότι το νησί δεν ήταν τόσο σπουδαίο για το δουλεμπόριο και οι αριθμοί για 15 ή και για 20 εκατομμύρια σκλάβους ίσως είναι υπερβολικοί, η UNESCO διακήρυξε ότι το Γκορέ υπήρξε το μεγαλύτερο δουλεμπορικό κέντρο στις αφρικανικές ακτές από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα.

Στο μέσον του νησιού βρίσκεται το κτηριακό συγκρότημα των Μπαμπάρα, μιας φυλής της σενεγαλικής και της μαλιανής ενδοχώρας που, καθώς είχαν τη φήμη γεροδεμένων ανδρών, οι Γάλλοι τους έστελναν για κατασκευές δρόμων, κατοικιών και φρουρίων.

Επιστρέφοντας, από το κατάστρωμα του φέρυ, παρατηρώ το νησί και την κορυφογραμμή του Ντακάρ προσπαθώντας να φανταστώ τι σκέπτονταν και τι αισθάνονταν τα εκατομμύρια των Αφρικανών καθώς αναχωρούσαν για την Αμερική.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL