Live τώρα    
19°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
16.2°C20.7°C
2 BF 53%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
17 °C
15.2°C17.7°C
1 BF 74%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
17 °C
16.0°C18.0°C
2 BF 59%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.9°C15.9°C
0 BF 55%
Στο φρούριο του Λοχ
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Στο φρούριο του Λοχ

Κείμενο - φωτογραφίες:
ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Κοινά αποδεκτός ορισμός για το πότε ένα μνημείο χαρακτηρίζεται σπουδαίο δεν υπάρχει. Οπωσδήποτε πρέπει να "μιλάει" στον τοπικό πληθυσμό και να ανταποκρίνεται στα κριτήριά του περί σπουδαιότητας. Αλλά ούτε και το πεδίο στο οποίο αναφέρεται η σπουδαιότητα είναι συγκεκριμένο. Μπορεί να αφορά πολιτική σπουδαιότητα, πολιτιστική, ιστορική, τεχνική, αρχιτεκτονική, θρησκευτική, καλλιτεχνική ή άλλη. Και πάλι όμως, άλλο μνημείο θεωρείται σπουδαίο για την επιβλητικότητά του, άλλο για τους θρύλους που σχετίζονται μ’ αυτό, άλλο για τη χλιδή του, άλλο για την ιδιαιτερότητά του. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το μνημείο θα πρέπει να δικαιολογεί την ετυμολόγηση της λέξης. Και στην προκειμένη περίπτωση, αυτή προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα "μνάομαι/μνώμαι", άρα πρέπει εξ ορισμού να ανακαλεί κάτι στη μνήμη. Οπότε, όσο ισχυρότερα συναισθήματα κινεί η ανάκληση της μνήμης, όσο μεγαλύτερη έμπνευση προκαλεί και όσο περισσότερες γνώσεις προσφέρει αυτή, τόσο μεγεθύνεται και η σπουδαιότητα του μνημείου. Και πάλι, όμως, το «σπουδαίο» παραμένει γενικόλογη έννοια και υποκειμενική. Υποκειμενικά λοιπόν, όποτε προγραμματίζω ταξίδι και οργανώνω πρόγραμμα για τα μνημεία που θα επισκεφθώ, αξιολογώ ως σπουδαίο κάθε μνημείο που μου κεντρίζει το ενδιαφέρον να μάθω για την ιστορία του τόπου. Ακόμη περισσότερο, όταν είναι συνώνυμο της -ή έστω σημαντικό και αναπόσπαστο κομμάτι- της ιστορίας του. Όπως είναι για παράδειγμα ο Παρθενώνας, η Απαγορευμένη Πόλη ή το Άνγκορ Βατ.

Ένα τέτοιο μνημείο - αφορμή που επέλεξα να επισκεφθώ για να μάθω για την ιστορία της πόλης -και όχι μόνο της πόλης, αλλά και της αυτοκρατορίας των Μουγκάλ και της εξέλιξης της αρχιτεκτονικής στην Ινδική Υποήπειρο- είναι και το Φρούριο της Λαχώρης.

Ξεκινώντας το πρώτο μου πρωινό στη Λαχώρη, την κοσμοπολίτικη φιλελεύθερη πόλη του Πακιστάν, κατευθύνομαι προς το Σάχι Κίλα, το "Βασιλικό Φρούριο" που ήταν κάποτε η ακρόπολη. Τα είκοσι στρέμματά του, τεράστια έκταση, η πανάρχαια ιστορία του και το πλήθος των αξιοθέατων που περικλείει μου υπαγορεύουν χωρίς δεύτερη σκέψη να προσλάβω ξεναγό. Μεγάλο ποσοστό εντυπώσεων που αποκομίζω στις επισκέψεις μου οφείλεται στη μεταδοτικότητα του ξεναγού. Αισθάνομαι τυχερός που ο σημερινός αποδεικνύεται κατατοπιστικός και διαβασμένος. Πέρα από τα βασικά, τι είναι κάθε κτίσμα που βλέπουμε, περνά με άνεση και σαφήνεια από ιστορικά γεγονότα σε περιγραφές τεχνοτροπιών και από σύγχρονη πολιτική Ιστορία μέχρι θρύλους με παραστατικό και κατανοητό τρόπο. Θεωρώ «λαχείο» τον καλόν ξεναγό, καθώς δεν είναι εύκολη υπόθεση η μεταδοτικότητα σε ξένη γλώσσα και σε ταξιδιώτη από άλλη ήπειρο, που δεν είναι εξοικειωμένος με ονόματα, δυναστείες, γεγονότα, χρονολογίες. Και καθώς περνά η ώρα, νιώθω σαν να διαβάζω ένα κανονικό βιβλίο ιστορίας του φρουρίου, της πόλης και της δυναστείας των Μουγκάλ.


Από εδώ εισέρχονταν οι ελέφαντες της αυλής στο Φρούριο της Λαχώρης. Το Χάτι Παΐρ, το "Μονοπάτι των Ελεφάντων", ξεκινά από την πύλη και συνεχίζει με πλατιά σκαλοπάτια, και πολύ χαμηλά για να μπορούσαν να περπατούν τα τεράστια αυτά ζώα, στην εποχή της αυτοκρατορίας των Μουγκάλ που ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα. Τα βαρύτιμα κοσμήματα των αναβατών και τα πολυτελή υφάσματα των ελεφάντων ήταν ανάλογα της διακόσμησης μιας από τις εντυπωσιακότερες εισόδους φρουρίων στον κόσμο

Όσο όμως υπηρετεί την ιστορική γνώση το φρούριο, άλλο τόσο η ίδια η Ιστορία στάθηκε άδικη μ’ αυτό και ειδικά με τον δημιουργό του. Παρότι είναι τόσο σπουδαίο ώστε να το περιλάβει η UNESCO στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, δεν είναι γνωστό ούτε από ποιον ούτε πότε χτίστηκε. Γνωρίζουμε ότι γνώρισε μεγάλες καταστροφές, όπως το 1241 από τους Μογγόλους και το 1398 από τον Ταμερλάνο, ότι υπέστη ζημιές στη διάρκεια των πολέμων Σιχ και Βρετανών, ότι ανακατασκευάστηκε και με τα χρόνια δέχθηκε προσθήκες και επεκτάσεις, όμως το πότε θεμελιώθηκε παραμένει άγνωστο. Χάρη στην πληροφορία που χαράχτηκε πάνω σε ένα χρυσό νόμισμα του Μαχμούντ, του ιδρυτή της περσικής δυναστείας των Γκασνιδών, το οποίο βρέθηκε το 1959 σε αρχαιολογικές ανασκαφές, γνωρίζουμε ότι το φρούριο υπήρχε προτού ο ίδιος κατακτήσει το 1021 τη Λαχώρη.

Μέσα στο φρούριο υπάρχει ο ινδουιστικός ναός του Λοχ, το λεγόμενο Λάβα Μαντίρ, αφιερωμένο στον Λοχ ή Λάβα, γιο του θεού Ράμα. Σύμφωνα με τη Ραμαγιάνα, ήταν ο Λοχ ή Λάβα, ο γιος του θεού Ράμα και της Σίτα, που έχτισε την πόλη και από αυτόν πήρε το όνομά της. Λοχ-Άβαρ σημαίνει «Φρούριο του Λοχ». Από τον ίδιο πήραν το όνομά τους η πόλη Λοπμπούρι (ή Λάβο ή Λαβαπούρα) της Ταϊλάνδης, αλλά ακόμη και μια ολόκληρη χώρα, το Λάος.

Η ξενάγηση του «Σάχι Κίλα», όπως αλλιώς ονομάζεται το φρούριο, περί το «Σις Μαχάλ» ή «Ανάκτορο των Κατόπτρων» αποδεικνύεται εξίσου ενδιαφέρουσα. Πρόκειται για το πιο ονομαστό αλλά και πιο δημοφιλές όπως αποδεικνύεται από το πλήθος των φωτογραφιών που τραβούν μπροστά του οι επισκέπτες, κτίσμα του φρουρίου. Σε αυτό, ο Σιχ κυβερνήτης Ραντζίτ Σινγκ παρουσίαζε το περίφημο διαμάντι «Κοχινούρ» που θα πει «Βουνό του Φωτός». Περιλαμβάνει ακόμη τη «Νωλάκα», ένα μαρμάρινο περίπτερο με τοίχους σχεδιασμένους με μικροσκοπικούς πολύτιμους λίθους, το «Κάλα Μπουρτζ» («Μαύρος Πύργος»), το «Μότι Ματζίντ» (Τζαμί του Μαργαριταριού») και άλλα κτίσματα. Ανάμεσά τους, ξεχωρίζω και το «Ντιβάν ι Κας» ή «Αίθουσα Ιδιωτικών Ακροάσεων», ένα κομψό μαρμάρινο περίπτερο όπου ο Σαχ Τζαχάν υποδεχόταν τους επισκέπτες του.

Δεν είναι μόνο το άκουσμα του ονόματος της Λαχώρης που εξάπτει τη φαντασία, αλλά και το γεγονός ότι παραδοσιακά θεωρείται πολιτιστική και ακαδημαϊκή πρωτεύουσα του Πακιστάν και πρωτοπόρος στην «dolce vita» της χώρας, μια πόλη με ρομαντικούς ποιητές και λυρική μουσική και με μια πλούσια ιστορία γύρω από το ωραίο. Κυρίως όμως είναι μια κοσμοπολίτικη πόλη, καθώς αποτελεί κόμβο στους δρόμους που συνδέουν από τα δυτικά προς τα ανατολικά το Αφγανιστάν με την Ινδία και το Μπανγκλαντές και τον Βορρά με τον Νότο, ούσα πολύ κοντά στα σύνορα με την Ινδία και την πατρίδα των Σιχ. Όπως έλεγε δε ένα παλιό ρητό γι’ αυτό το «Παρίσι της Ανατολής»: «Jinney LahoreNahin Vekhya, Woh Jamiya Hi Nahin» που θα πει «Όποιος δεν έχει δεν τη Λαχώρη δεν έχει ζήσει πλήρως».

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL