Ένας τυνησιανός θρύλος προφητεύει πως εάν ανασυρθούν τα λείψανα της Αγίας Ολιβίας, το Ισλάμ θα πάψει να υφίσταται. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το 1402 ο Βέρβερος χαλίφης της Ιφρικίγια, της πρώην ρωμαϊκής επαρχίας της Βόρειας Αφρικής που απλώνεται από την Κωνσταντίνη της ανατολικής Αλγερίας μέχρι την Τριπολιτανία της μετέπειτα δυτικής Λιβύης, ο Αμπού Φαρίς Αμπντ Αλ Αζίζ Β', θα απαντήσει αρνητικά στο αίτημα του βασιλιά Μαρτίνου Α' της Σικελίας να επιστρέψει τα λείψανα της πολιούχου του Παλέρμο, της Ουλίβα Ντι Παλέρμου όπως την αποκαλούν στα καλαβροσικελιάνικα, τη διάλεκτο του μεγαλύτερου νησιού της Μεσογείου.
Τζαμί Αλ Ζαϊτούνα
Ο θρύλος θα επιβιώσει ανά τους αιώνες και η Αγία Ολίβια θα τιμάται ιδιαιτέρως από τους μουσουλμάνους Τυνήσιους. Και βέβαια, μόνο τυχαίο δεν είναι ότι όχι απλώς υπάρχει ο τάφος της Αγίας Ολίβα, όπως αναφέρει και η μαρτυρία από τον 17ο αιώνα του ιστορικού και δικαστή Ιμπν Αμπί Ντινάρ, αλλά και πάνω από τη χριστιανική βασιλική όπου πιστεύεται ότι βρίσκεται, έχει χτιστεί ένα από τα σημαντικότερα τζαμιά της Τυνησίας, το οποίο μάλιστα ονομάζεται Αλ Ζαϊτούνα. Η ονομασία αυτή δείχνει και την σχέση της Αγίας Ολιβίας με το τζαμί. Τζαμί Αλ Ζαϊτούνα θα πει στα αραβικά το τζαμί της ελιάς, καθώς το όνομα της αγίας στα λατινικά θα πει ελιά. Γι' αυτό και συνήθως οι καθολικοί την παριστάνουν μαζί με κλαδιά ελιάς. Αλλά και ένας τοπικός θρύλος λέει πως το τζαμί χτίστηκε πάνω σε μια ελιά. Έτσι, με τον εξισλαμισμό της βόρειας Αφρικής, μπορεί το ιερό τέμενος να αφιερώθηκε στη θρησκεία που επέβαλαν οι Άραβες κατακτητές, ωστόσο διατηρεί το όνομα που λάτρευε η παλιά θρησκεία.
Φτάνοντας αργά το βράδυ αεροπορικώς στην Τύνιδα, αρχίζω την περιήγησή μου το επόμενο πρωί στην πόλη, ξεκινώντας φυσικά από το πλέον γραφικό και τουριστικό τμήμα της, τη μεδίνα. Και στο κέντρο της μεδίνα δεσπόζει το Αλ Ζαϊτούνα, από τα παλιότερα τζαμιά της αφρικανικής ηπείρου, καθώς χτίστηκε το 709, χρονολογία που το κατατάσσει μεταξύ των 25 παλαιότερων τζαμιών στον κόσμο. Το παλιότερο της Αφρικής, το Τέμενος των Συντρόφων είναι 80 με 90 χρόνια "γηραιότερο" και βρίσκεται στην Μασάουα της Ερυθραίας, όπου κατέφυγε ο στενός κύκλος του Μωάμεθ για να σωθεί από τον διωγμό και με αφορμή αυτό πήρε και το όνομά του.
Προχωρώντας, σκέφτομαι τον θρύλο για την Αγία Ολιβία που μου έχει εξάψει το ενδιαφέρον, με τα ερωτήματα, αντί να απαντώνται, να να πληθαίνουν. Πώς διαδόθηκε αυτός ο θρύλος; Γιατί η Καθολική Εκκλησία σταμάτησε να μνημονεύει το 1980 την Αγία Ολιβία ως πολιούχο; Όντως το Ολίβια είναι λατινικό και προέρχεται από το «ολίβα» που θα πει ελιά; Πόσο δίκιο μπορεί να έχουν αυτοί που ισχυρίζονται πως το όνομα προέρχεται απο το ελληνικό «όλβος» που θα πει «πλούτος» και «ευτυχία»; Η, όπως κάποιοι λένε κάποιοι Βόρειοι, από το Όλαφ; Και τελικά το σωστό είναι «Ολίβα» ή «Ολίβια» όπως το έμαθαν οι περισσότεροι από την ομώνυμη σαιξπηρική ηρωίδα της «Δωδεκάτης ώρας»;
Κομψό αραβούργημα
Ανεβαίνω από τον λιθόστρωτο δρόμο της βορεινής πλευράς καμιά δεκαριά σκαλιά για να μπω στην είσοδο και άλλα τόσα για να ανέβω στην τετράγωνη πέτρινη αυλή του υπερυψωμένου τζαμιού, την ομοιομορφία της οποίας σπάνε μερικές μαρμάρινες βάσεις. Το τέμενος προκαλεί μια αίσθηση πνευματικότητας και γαλήνης. Ολόγυρα έχουν στηθεί κίονες αυθεντικοί από τα ερείπια της Καρχηδόνας. Στη μια γωνία ορθώνεται ο μιναρές. Ίδιες κολώνες διακοσμούν και το εσωτερικό του τζαμιού. Το μιχράμπ, η ημικυκλική εσοχή που υποδεικνύει την κίμπλα, την κατεύθυνση προς την Κααμπά στη Μέκκα, είναι ένα κομψό αραβούργημα. Η διακόσμηση είναι εξαιρετικής αισθητικής. Φωτιστικά, πολυέλαιοι, μάρμαρο, χαλιά, αψίδες διακοσμημένες με λεπτά επιδέξια σκαλισμένα ανεικονικά γεωμετρικά σχήματα και καλλιγραφικά γράμματα, σκαλισμένα ψευδοπαράθυρα στους εσωτερικούς μαρμάρινους τοίχους, κιονοστοιχίες, επιγραφές με στίχους από το Κοράνι. Στο εξωτερικό μέρος έχουν σκαλιστεί στον τοίχο κουφικές επιγραφές, δηλαδή στην κουφική, την παλιότερη γωνιώδη και τετραγωνισμένη με αιχμηρές απολήξεις γραφή, την οποία αντικατέστησε σταδιακά ώς τον 10ο αιώνα η απλούστερη καθημερινή κυρτή, στρογγυλεμένη αραβική γραφή. Στον τοίχο φαίνονται και άλλα ψευδοπαράθυρα, αλλά και άλλες -επιτοίχιες- κιονοστοιχίες, ενώ περιστύλιες βεράντες παρέχουν θέα στον δρόμο.
Βγαίνοντας από το τζαμί αρχίζει να ψιλοβρέχει. Αναζητώ υπερυψωμένο μέρος να το φωτογραφήσω με την υγρή ατμόσφαιρα και ένα χρώμα στον ουρανό που αναδεικνύει ακόμη περισσότερο τα χρώματά του.
