Κείμενο - φωτογραφίες: ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ
Ο «μελίγλωττος» και «μελίφθογγος», όπως ονομάσθηκε για την τέλεια γνώση της ελληνικής, Ρωμαίος συγγραφέας και διδάσκαλος της ρητορικής από την Παλεστρίνα, κάπου 35 χιλιόμετρα ανατολικά της Ρώμης, Κλαύδιος Αιλιανός αναφέρθηκε στο αποτελούμενο από 17 βιβλία έργο του «De Natura Animalium» («Περί Ζώων Ιδιότητος») στο χόμπι του ψαρέματος με μύγα. Από ιστορικά στοιχεία γνωρίζουμε ότι οι Ιάπωνες είχαν το ίδιο αυτό χόμπι ήδη από τον 8ο π.Χ. αιώνα. Αλλά και οι Έλληνες διασκέδαζαν με τον τρόπο αυτό κατά την αρχαιότητα στη Μακεδονία. Έκτοτε πέρασαν αιώνες και χιλιετίες και το χόμπι αυτό έγινε ένα είδος σπορ, με φίλους ανά την υφήλιο. Σε μεγάλο βαθμό μάλιστα, από ερασιτεχνική απασχόληση έχει καταστεί στις ημέρες μας επικερδής εμπορευματοποιημένη δραστηριότητα, γνωστή διεθνώς με τους αγγλοσαξωνικούς όρους «recreational fishing» και «sport fishing» κατ' αντιδιαστολήν προς την εμπορική αλιεία που αποσκοπεί στο κέρδος ή εκείνην που συνήθως με πεπαλαιωμένη τεχνολογία και χωρίς κεφάλαια αποβλέπει στην επιβίωση, το commercial fishing και το subsistence fishing αντιστοίχως.
Πλούσια η ψαριά σήμερα
Παρότι εξοικειωμένος με τα νησιωτικά κράτη, όπου το ψάρεμα είναι μία από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων τους, αυτό που συναντώ από την πρώτη κιόλας στιγμή που φτάνω στις Μαλδίβες, σε σχέση με το μέγεθος και με τον πληθυσμό τους, δεν το έχω ξαναδεί. Πληθώρα διαφημίσεων για «fishing safaris», για «fishing tours» για «fishing holidays» ή ακόμη και για «fishing charters».
Στον πρώτο κιόλας περίπατο που κάνω στην πρωτεύουσα της μικρότερης ασιατικής χώρας και σε έκταση, μόλις 297,8 τετραγωνικά χιλιόμετρα, και σε πληθυσμό, μικρότερο των 450.000 κατοίκων, το Μαλέ, διαπιστώνω πως αν σε κάτι δεν πρόκειται να γνωρίσει ποτέ έλλειψη, αυτά είναι το ψάρι και οι ψαραγορές του και για τον λόγο αυτό το ψάρι είναι το βασικό συστατικό της κουζίνας των Μαλδιβών. Σε λιγότερο από μισή ημέρα, από το πρωί που ξεκίνησα τον περίπατό μου στην πόλη έως το μεσημέρι, το ψάρι το έχω συναντήσει παντού και βαρέθηκα να το βλέπω, στον αγρότη που το καθαρίζει, στον ψαρά, στον υπάλληλο που κουβαλά πάνω στο ποδήλατό του μετά το γραφείο για το σπίτι μια τεράστια παλαμίδα που μόλις ψώνισε, στους εργάτες της ψαραγοράς και στους πλανόδιους που σπρώχνουν τα καρότσια τους, γεμάτα με τόννους, μπαρακούντα και παλαμίδες, από σπίτι σε σπίτι.
Διάλειμμα του πληρώματος εν όψει της επόμενης ψαριάς
Η οικονομία της χώρας έχει ως δεύτερη πηγή πλουτισμού, μετά τον τουρισμό, την αλιεία, ενώ η βιομηχανία ψαριού απασχολεί περίπου τον μισό πληθυσμό της. Κυρίως πλουτίζει από τον τόννο, που δεν τον κονσερβοποιεί μόνο αλλά τον επεξεργάζεται και για παρασκευή συμπληρωμάτων διατροφής. Κατά σύμπτωση μάλιστα, το μπουκαλάκι με τα συμπληρώματα που είχα αγοράσει στο τράνζιτ προτού έλθω γράφει πως αυτά έχουν παραχθεί εδώ. Καθόλου περίεργο που βλέπω τα τελευταία χρόνια σχεδόν σε όλον τον κόσμο τέτοιου είδους συμπληρώματα. Ο σύγχρονος πολιτισμός έχει ρίξει μεγάλο βάρος στον υγιεινισμό ως αντίβαρο στις νοσογόνους του παρενέργειες όπως είναι το στρες και το fast food. Ως εκ τούτου η ζήτηση για συμπληρώματα βιταμινών και μετάλλων που βρίσκονται στον τόννο και σε άλλα ψάρια είναι τεράστια. Σελήνιο, Β3, Β12, Β6, φώσφορος, είναι στοιχεία που τυγχάνουν μεγάλης ζήτησης και απαντούν στον τόννο, όπως επίσης και ασβέστιο, μαγνήσιο και βιταμίνη Ε που προσφέρει το μπαρακούντα. Έτσι, χώρες όπως οι Μαλδίβες ανακάλυψαν μία ακόμη πηγή πλουτισμού, την κονσερβοποίηση και τα συμπληρώματα, και για τον λόγο αυτό έχει κατασκευαστεί και μια κονσερβοποιία τόννου στο νησί Φελιβάρου, με τη διαδικασία να απαιτεί περί τις τέσσερις ημέρες για την κονσερβοποίηση.
Αλλά και ο τουρισμός αυτού του αρχιπελάγους με τις 26 ατόλες και τις 1.192 νησίδες, από τις οποίες οι 250 είναι κατοικήσιμες, έχει και αυτός ωφεληθεί από το ψάρεμα, καθώς τα λεγόμενα “fishing resorts” γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλή. Από ό,τι κατάλαβα δε χαζεύοντας τις διαφημίσεις και τους ξένους που έρχονταν εδώ, οι Μαλδίβες είναι πόλος έλξης τριών κατηγοριών τουριστών: νεόνυμφων, δυτών και ψαράδων. Λογικά και τα τρία και ειδικά το τελευταίο σε μια χώρα όπου υπολογίζεται ότι η ετήσια συνολική παραγωγή αλιείας ξεπερνά τους 200.000 τόνους.
Από την παραγωγή στην κατανάλωση
Το επόμενο πρωί κάνω μια βόλτα στην ψαραγορά. Πεντακάθαροι τοίχοι, με πλακάκια που θυμίζουν δωμάτιο σπιτικής κουζίνας. Οι πωλητές κόβουν "επιστημονικά" τα ψάρια. Μερικοί φορούν πράσινες ποδιές, την καταλληλότερη δηλαδή παραλλαγή για το αίμα που επιλέγουν άλλωστε και οι χειρουργοί στα νοσοκομεία, ενώ άλλοι πάγκοι είναι βαμμένοι στην κοκκινωπή απόχρωση των ψαριών και άλλοι είναι κατάλευκοι και χαμηλοί με πλακάκια.
Περπατώντας στην προκυμαία, εκατοντάδες βάρκες πηγαίνουν και έρχονται. Με εντυπωσιάζει ξανά η καθαριότητα και η φρεσκάδα των χρωμάτων τους, τα περισσότερα σε μπλε, γαλάζιο και λευκό. Παρότι από πεποίθηση χορτοφάγος και ως εκ τούτου αντιπαθώ και το ψάρεμα και το κυνήγι, οι εικόνες, το χρώμα, οι μυρωδιές, η ατμόσφαιρα και εν γένει η "κουλτούρα" του ψαριού μού φαίνονται αρμονικά σε ετούτο εδώ το σημείο του Ινδικού.
