Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.4°C21.6°C
2 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ασθενής ομίχλη
19 °C
15.6°C20.8°C
2 BF 70%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
17.7°C19.8°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
25 °C
22.5°C24.8°C
2 BF 34%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.9°C22.3°C
3 BF 46%
Συναντώντας τον εύθυμο γεράκο στο Κυότο / Νταϊκόκου, ο Άη Βασίλης των Ιαπώνων
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Συναντώντας τον εύθυμο γεράκο στο Κυότο / Νταϊκόκου, ο Άη Βασίλης των Ιαπώνων

Κείμενο - φωτογραφίες: ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Από τον "Ελ Κολάτσο" των Κοσταρικανών ώς τον "Γιουλεμάντεν" των Δανών και από τον "Παπά Νοέλ" των Παραγουανών ώς τον "Σεν Νταν Νάο Ρεν" των Κινέζων, η φιγούρα του στρουμπουλού , ροδομάγουλου εύθυμου γεράκου που σέρνει τον σάκο με τα «καλούδια» για τα παιδιά, και όχι μόνο γι’ αυτά, ντυμένος στα κόκκινα, είναι παγκοσμίως αναγνωρίσιμη και δημοφιλής. Τόσο που στις γιορτές των Χριστουγέννων τον βλέπουμε παντού σε εμπορικά κέντρα, πολυκαταστήματα, μικρομάγαζα και εμπορικούς δρόμους, ακόμη και σε χώρες όπως η Ελλάδα όπου ο αυθεντικός Άγιος Βασίλειος είναι ένας μάλλον ασκητικός στην όψη και την κατατομή άγιος. Το πρόσωπο αυτό δεν είναι άγνωστο ούτε καν σε σιιτικές χώρες, όπως το Ιράν, όπου θυμίζει τον Μπάμπα Νόρουζ, τον ασπρογένη γεράκο που εμφανίζεται την περσική Πρωτοχρονιά, τον Μάρτιο, και φέρνει δώρα στα παιδιά.

Πολλοί θεωρούν πως αυτή η παγκοσμίως γνώριμη φιγούρα του Σάντα Κλάους ξεκινά με την καμπάνια της Coca Cola το 1931, όταν ο γραφίστας Χάντον Σάντμπλομ κατασκευάζει τη χριστουγεννιάτικη διαφημιστική καμπάνια της, με πρωταγωνιστή τον κατ’ εξοχήν άγιο των Χριστουγέννων, τον Σαιντ Νίκολας. Ο Σάντμπλομ, αντί του λιπόσαρκου ασκητή, θα επιλέξει για πρότυπο τον Λου Πρέντις, έναν εύσωμο συνταξιούχο φίλο του, παρουσιάζοντας τον Άγιο με ροδοκόκκινα μάγουλα, λευκή γενειάδα και κόκκινο κουστούμι και σκούφο που παραπέμπει στα χρώματα της Coca Cola. Αυτό όμως δεν ισχύει. Δεκαετίες νωρίτερα, ο Γερμανοαμερικανός σκιτσογράφος Τόμας Ναστ, ο "πατέρας της αμερικανικής γελοιογραφίας", δημιούργησε δύο παγκοσμίως γνωστά σύμβολα. Το ένα ήταν ο Σάντα Κλάους. Ο Ναστ έφτιαξε το πρώτο σκίτσο του στο “Harper's Weekly” της 3ης Ιανουαρίου 1863, με τον Άγιο να επισκέπτεται ένα στρατόπεδο στη διάρκεια του Αμερικανικού Εμφυλίου, και στο εξώφυλλο του ίδιου εντύπου της Πρωτοχρονιάς του 1881 τον σχεδίασε με τα γνωστά σήμερα χαρακτηριστικά του. Το άλλο διάσημο σχέδιο του Ναστ είναι το σύμβολο των Ρεπουμπλικανών, των οποίων υπήρξε οπαδός, ο ελέφαντας.

2005. Στο δεύτερο ταξίδι μου στην Ιαπωνία, βάζω στο πρόγραμμα να επισκεφθώ και το Κυότο. Και βεβαίως, δεν θα ήταν δυνατόν να παραλείψω τον βουδιστικό ναό του 8ου αιώνα Κιομίζου, που πήρε το όνομά του από τον καταρράκτη που βρίσκεται μέσα στο συγκρότημα. Κιομίζου σημαίνει "Καθαρό νερό".

Περπατώντας στον χώρο του συγκροτήματος με τον μεγάλο βουδιστικό ναό, τα σιντοϊστικά τεμένη, το Τζίσου Τζίντζ, παλαιότερο ιερό του Κυότο, αφιερωμένο στους θεούς του έρωτα και των σχέσεων, με το εξαγνιστικό νερό, το άγαλμα του θεού Οκουινούσι Νο-Μικότο και τις Κοϊουρανάι Νο-Ίσι, τις τυχερές πέτρες του έρωτα, σταματώ μπροστά σε ένα είδωλο που μου κεντρίζει το ενδιαφέρον. Πρόκειται για τον Νταϊκόκου-σάμα, τον Κύριο Νταϊκόκου.

Όπως μαθαίνω, είναι θεότητα που εισήχθη στην Ιαπωνία ως «Νταϊκοκούτεν», φύλακας του Βούδα και του Ντάρμα που σταδιακά έγινε θεότητα και του Σίντο. Αναζητώντας πληροφορίες για να ικανοποιήσω την περιέργειά μου, μπαίνω στον ιστότοπο daikoku-sama.com και διαβάζω: «...People imagine that Daikokuten has a small mallet in his right hand, carries a large sack on his left shoulder, and wears a hood. He is usually seen treading on a straw bag and he is usually laughing. In present day Japan, we can still see figures of Daikokuten...». Σε τρεις προτάσεις, το κείμενο σκιαγραφεί έναν άγιο, μία θεότητα με σκούφο, σάκο και που γελάει. Η έκπληξή μου θα γίνει ακόμη μεγαλύτερη όταν θα αποκτήσω προς μεγάλη μου χαρά ένα ειδώλιο του Νταϊκόκου με κόκκινη κάπα και κόκκινο σκούφο.

Στην Ιαπωνία έφτασε μέσω Κίνας, αλλά η αρχική του καταγωγή ήταν στην Ινδία. Ο Νταϊκοκούτεν είναι ο αρχαίος θεός των Ινδών που στα σανσκριτικά εκαλείτο Μαχακάλα και προΐστατο πολέμων και καταστροφών. Στον εσωτερικό βουδισμό μετονομάζεται σε Μαχεσβάρα. Περνώντας τη θάλασσα και φθάνοντας στην Ιαπωνία κατατάσσεται μεταξύ των επτά θεών Σιτσιχουκούτζιν που φέρνουν καλοτυχία, ενώ αφομοιώνεται και από το σιντοϊστικό πάνθεον λατρευόμενος συχνότατα μαζί με τον Οκουνινούσι, το άγαλμα το οποίου επίσης συναντώ στο Κιομίζου.

Οι συνειρμοί για τον Νταϊκόκου ως βουδιστή άγιο μου φέρνουν στο μυαλό τον Μαϊτρέγια, την τελευταία ενσάρκωση του Βούδα. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν έλθει, θα έχει για κάθε άνθρωπο τη μορφή που τον εμπνέει. Έτσι, τα μικρά παιδιά θα τον φαντάζονται σαν παχουλό γελαστό γεράκο που θα μοιράζει γλυκά και δώρα. Ο Νταϊκόκου άλλωστε είναι ταυτισμένος με τα απρόσμενα δώρα. Συχνότατα εμφανίζεται να κρατά σφυρί στο δεξί χέρι με ένα δέμα στα πόδια, το "κομενταβάρα". Το σφυρί ονομάζεται "ουτσίντε νο κοζούτσι" και όταν το χτυπάει εμφανίζεται το "κομενταβάρα", το οποίο περιέχει ρύζι, βασική τροφή σε όλη την Ανατολική Ασία, και σύμβολο γονιμότητας και ευμάρειας, ενώ η όλη εικόνα για τους Ιάπωνες θεωρέιται ως "ουράνιο δώρο". "Τάνα κάρα μποταμότσι" είναι φράση που επί λέξει σημαίνει "έπεσε το ράφι με τα κέικ ρυζιού" και δηλώνει τον απροσδόκητο πλούτο.

Τέτοια είναι η ομοιότητα, που ακόμη και στις ΗΠΑ, μια μικρή βουδιστική κοινότητα του Σηάτλ λατρεύει τον Νταϊκόκου τα Χριστούγεννα αφήνοντάς του κέικ ρυζιού ψάλλοντας τον παραδοσιακό ύμνο "Νάμου μυόχο ρένγκε κύο" και χτυπώντας τα κρουστά ουτσίβα τάικο που μοιάζουν με ξύλινη ρακέτα θαλάσσης.

Επιστρέφοντας το βράδυ στο ξενοδοχείο μετά την πολύωρη περιπλάνησή μου στα αξιοθέατα του Κυότο, το πρώτο που κάνω, προτού καν ξεκουραστώ ή φάω, είναι να ψάξω για τη βιογραφία του πατέρα της αμερικανικής γελοιογραφίας: αν είχε ασχοληθεί με τον βουδισμό, αν είχε ταξιδέψει στην Ιαπωνία, αν εμπνεύστηκε τον Σάντα Κλάους από τον Νταϊκόκου ή οι εκπληκτικές ομοιότητες του τελευταίου με τη μορφή του παγκοσμίως δημοφιλούς αγίου των Χριστουγέννων αποτελούν μια τόσο τρομερή σύμπτωση...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL