Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.7°C24.6°C
2 BF 54%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
18.0°C24.3°C
2 BF 53%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C20.9°C
4 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
19.9°C20.8°C
3 BF 56%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.4°C23.9°C
2 BF 35%
Στο Κομ Όμπο των Πτολεμαίων
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Στο Κομ Όμπο των Πτολεμαίων

Ο ναός του Ώρου, αφιερωμένος στους θεούς Αροέρι και Σομπέκ

Κείμενο - φωτογραφίες: ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Στις 22 Φεβρουαρίου 1958 δημιουργείται η βραχύβια Ηνωμένη Αραβική Δημοκρατία, η ένωση Αιγύπτου του Νάσερ, που αναλαμβάνει και πρόεδρός της, και μπααθικής Συρίας. Δεν είναι η πρώτη φορά που ηγεσίες των δύο χωρών αποπειρώνται ή απλώς τους ζητείται να τις συνενώσουν. Η ιδέα είναι οικεία στη μεγαλύτερη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου. Οκτώ Συριακοί Πόλεμοι, γάμοι μεταξύ Σελευκιδών και Πτολεμαίων με επεμβάσεις του ενός στις εσωτερικές υποθέσεις του άλλου, κυριαρχούν από τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου έως την κατάκτηση των ελληνιστικών βασιλείων από τους Ρωμαίους.


Νειλόμετρο με το οποίο οι Ομβίτες υπολόγιζαν τη στάθμη του ποταμού, μέτρηση ζωτικής σημασίας για τους Αιγυπτίους τον οποίων η επιβίωση εξαρτάτο από τον Νείλο

Το 145 π.Χ. είναι ιδιαίτερη χρονιά στην ιστορία των δύο βασιλείων. Παρότι ο Μακεδόνας βασιλιάς της Αιγύπτου Πτολεμαίος ΣΤ' ο Φιλομήτωρ αρνείται την προσφορά Αντιοχέων και Σύρων στρατηγών να ανακηρυχθεί κυβερνήτης τους, πολεμά εναντίον του Σελευκίδη βασιλιά Συρίας και Περγάμου Αλεξάνδρου Βάλα (Αλεξάνδρου Α' Ευπάτορος του Επιφανούς) και τον νικά στη Μάχη της Αντιοχείας. Οι δύο βασιλείς θα πεθάνουν λίγο μετά τη μάχη. Ο Πτολεμαίος πέντε ημέρες αργότερα, από κάταγμα στο κρανίο, πέφτοντας από το τρομαγμένο λόγω των ελεφάντων άλογό του, ο Βάλας δολοφονηθείς από τον Ναβαταίο Άραβα ηγεμόνα Ζάβειλο στον οποίο είχε καταφύγει. Πάντως, ο Αιγύπτιος βασιλιάς πρόλαβε να δει προτού ξεψυχήσει στα χέρια των χειρουργών του το κομμένο κεφάλι του αντιπάλου του.

Ο Πτολεμαίος αρνείται τον συριακό θρόνο δύο φορές. Μία όταν του προτείνει ο Βάλας να ενώσουν τους οίκους τους, καθώς ο Πτολεμαίος του είχε προσφέρει για σύζυγο την κόρη του Κλεοπάτρα Θεά. Και μια δεύτερη όταν του το ζητούν οι Αντιοχείς και αυτός αντιπροτείνει να δεχθούν για βασιλιά τον Δημήτριο Β' τον Νικάτορα με τον οποίο πάντρεψε για δεύτερη φορά την Κλεοπάτρα Θεά, φοβούμενος τις αντιδράσεις των Ρωμαίων που δεν καλοέβλεπαν μια ανταγωνίστρια αυτοκρατορία από τη συνένωση των δύο βασιλείων.

Ο Πτολεμαίος ΣΤ' ονομάζεται Φιλομήτωρ, «αυτός που αγαπά τη μητέρα του», διότι βασίλευσε από το 181 π.Χ. αρχικά με αντιβασιλέα τη μητέρα του Κλεοπάτρα Α', αφού ήταν πενταετής. Το 172 πήρε σύζυγο τη μικρότερη αδελφή του Κλεοπάτρα Β', ενώ μεταξύ 169 π.Χ. και 164 π.Χ. συμβασίλευσε με τον μικρότερο αδελφό του Πτολεμαίο Η' τον Ευεργέτη. Στην διάρκεια της βασιλείας του θα ανεγείρει τον περίφημο ναό στους Όμβους της μετέπειτα ρωμαϊκής επαρχίας Θηβαΐδος στην Άνω Αίγυπτο. Πρόκειται για την αρχαία Νουμπτ, ή Κομ Όμπο, όπως θα γίνουν γνωστοί μετά την αραβική κατάκτηση οι Όμβοι. Ο ναός θα χτιστεί στην κορυφή ενός αμμώδους λόφου. Θα αφιερωθεί στον αρχαιότερο γνωστό Αιγύπτιο θεό, τον γερακόμορφο Ώρο. Οι Φαραώ ταυτίζονται με αυτόν εν ζωή, και μετά θάνατον με τον πατέρα του Όσιρι, ήδη από το 2400 π.Χ., από όταν χρονολογούνται τα παλαιότερα Κείμενα των Πυραμίδων που βρέθηκαν στη νεκρόπολη της Σακάρα.

Στην περιοχή βρίσκεται και ένας μικρότερος ναός, αφιερωμένος στην Ίσιδα, μητέρα του Ώρου. Στο συγκρότημα υπάρχει μια είσοδος από ψαμμίτη, χρονολογούμενη πολύ πριν την πτολεμαϊκή περίοδο, και είναι μέρος ναού που έκτισε τον 15 αιώνα π.Χ. ο Τούθμωσις ο Γ' προς τιμήν του κροκοδειλοκέφαλου θεού της γονιμότητας Σομπέκ, ο οποίος είναι γνωστός στα ελληνικά ως Σούχως. Η παράστασή του έχει να κάνει με τους κροκόδειλους του Νείλου, από τις πλημμύρες του οποίου εξαρτάται η ευφορία της γης. Και κατά συνέπεια και η ισχύς των Φαραώ.

Το 1893 ο Ζακ ντε Μόργκαν θα προχωρήσει σε ανασκαφές και αποκατάσταση του ναού, ο οποίος είχε εν μέρει καταστραφεί εξαιτίας των πλημμυρών του Νείλου. Τα αξιοσημείωτα που παρουσιάζει είναι αρκετά. Διαθέτει δύο κύριες εισόδους, άρα πιθανότατα λατρεύονταν περισσότεροι θεοί των Ομβιτών, όπως ο Αροέρης, μορφή του Απόλλωνος. Σε αυτό συνηγορούν η απόλυτη συμμετρία κατά μήκος του άξονά του, τα δύο υπόστυλα με τα ανάγλυφα των δύο θεών, δυτικά ο Ώρος και ανατολικά ο Σούχως, και ο διπλός βωμός στο κέντρο. Ακόμη, έχει μονό αριθμό κιόνων, 15 σε τριπλή σειρά, εκ των οποίων θα διασωθούν οι 13. Άλλη ιδιαιτερότητα είναι η απουσία δρόμου και προπύλου που να οδηγούν στον ναό.


Κίονες του μεγάλου ναού στο Κομ Όμπο

Ο Ιουβενάλιος αναφέρει στην 15η σάτιρά του ότι οι Ομβίτες έδωσαν μάχη εναντίον των κατοίκων της Δενδέρας, πόλης σε απόσταση 160 χιλιομέτρων, διότι οι τελευταίοι κυνηγούσαν κροκόδειλους. Μάλιστα, οι Δενδερίτες παρουσιάζονται ως κανίβαλοι οι οποίοι έφαγαν έναν Ομβίτη αιχμάλωτο. Τα δε νομίσματα της επαρχίας των Ομβίων επί ρωμαιοκρατίας θα φέρουν την παράσταση του κροκοδειλοκέφαλου θεού. Ιστορική σημασία έχουν για την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα οι αρχαιότερες αναπαραστάσεις χειρουργικών εργαλείων που χρησιμοποιούνταν στις  εγχειρήσεις, όπως ψαλίδια, νυστέρια, ξέστρες, λαβίδες, διαστολείς και φαρμακευτικές φιάλες από τη ρωμαϊκή εποχή, στην αριστερή γωνία της πίσω πλευράς του ναού. Στον ίδιο χώρο έχει κατασκευαστεί ένα Νειλόμετρο για μέτρηση της στάθμης των ποταμίων υδάτων.

Στον αρχαιολογικό χώρο ξεχωρίζουν ακόμη ανάγλυφη παράσταση της Κλεοπάτρας, έγχρωμες ζωγραφιές στην οροφή και περίτεχνοι κίονες. Ο δρόμος προς την έξοδο περνά και από το Μουσείο Κροκοδείλων με μουμιοποιημένους κροκόδειλους και χαρακτικά.

Το Κομ Όμπο αποτελεί έδρα τιτουλάριων επισκόπων της Καθολικής Εκκλησίας. Ένας από αυτούς ήταν και ο Κάρολος Βοϊτύλα, ο μετέπειτα Πάπας Ιωάννης Παύλος Β' προτού χειροτονηθεί αρχιεπίσκοπος Κρακοβίας. Σήμερα παράγονται στην περιοχή, όπου ζουν 60.000 Αιγύπτιοι και Νούβιοι, σιτηρά και ζαχαροκάλαμα.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL