Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
18.2°C22.0°C
1 BF 47%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
14.7°C21.2°C
2 BF 57%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
16.0°C19.4°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
18.8°C21.5°C
1 BF 61%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.9°C18.4°C
2 BF 63%
Θανάσης Γρέβιας: / Θανάσης Γρέβιας: Όπως το 1963 έτσι και τώρα κάποιοι θέλουν τη νέα γενιά με απολίτικη συνείδηση
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Θανάσης Γρέβιας: / Θανάσης Γρέβιας: Όπως το 1963 έτσι και τώρα κάποιοι θέλουν τη νέα γενιά με απολίτικη συνείδηση

Τεταρτοετής τότε φοιτητής Νομικής και νεολαίος της ΕΔΑ, ήταν μέσα στην αίθουσα όπου θα μιλούσε ο Γρηγόρης Λαμπράκης. Τη σκηνή της επίθεσης του τρίκυκλου δεν την είδε. Ωστόσο βρέθηκε στο ΑΧΕΠΑ να κρατάει όλη νύχτα το κεφάλι του χτυπημένου βουλευτή, στον ημιφωτισμένο θάλαμο του υπογείου. Την επόμενη ημέρα, στα πηγαδάκια έξω από το νοσοκομείο, εντόπισε τον επιπλοποιό Γιώργο Σωτηρχόπουλο, η μαρτυρία του οποίου αποκάλυψε τα σχέδια κυβέρνησης και παλατιού.

Ο Θανάσης Γρέβιας στα 23 του χρόνια είχε ήδη "πολιτικά βεβαρημένο" παρελθόν. Από 12 χρόνων διάβαζε την "Αυγή", όπως επέβαλε ο πατέρας. Στα 17 του γνώριζε την ιστορία του τόπου του. Ήταν ένας νέος που τον ενδιέφεραν όλα όσα είχαν συμβεί πριν γεννηθεί. Ο Θανάσης Γρέβιας θυμάται και μας θυμίζει τον Μάιο του 1963, τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη που σημάδεψε τη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Πολλοί από μας τότε δεν είχαμε γεννηθεί. Όμως η ιστορία γραφόταν.

Συνέντευξη στην Πόλυ Κρημνιώτη

* Πώς ακούσατε όσα είπε ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης για το ότι δεν ενδιαφέρει έναν 17χρονο τι έγινε το 1963, το οποίο εσείς ζήσατε;

Θα έλεγα οι 17χρονοι, αγόρια και κορίτσια, είναι ψηφοφόροι και συνεπώς είναι πολίτες. Ως πολίτες λοιπόν έχουν δικαίωμα, θα έλεγα και καθήκον να γνωρίζουν κρίσιμα ιστορικά γεγονότα τα οποία διαμόρφωσαν τη σύγχρονη πολιτική και κοινωνική ιστορία της Ελλάδας. Ένα από αυτά, το κορυφαίο κατά τη γνώμη μου, είναι το αντικειμενικό, πραγματικό γεγονός ότι στο πλαίσιο ενός λειτουργούντος παρασυντάγματος, δηλαδή ενός πλέγματος νομοθετικών διατάξεων, υπηρεσίες κρατικές, τυπικά επιφορτισμένες με τη διασφάλιση συνθηκών ομαλότητας, αποφάσισαν, θέλησαν, οργάνωσαν και εξετέλεσαν ένα διπλό αποτρόπαιο πολιτικό έγκλημα.

Αναφέρομαι στην οργάνωση της δολοφονίας του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη και ταυτόχρονα την οργάνωση του βαρύτατου βασανισμού, από κρατικά όργανα, του επίσης βουλευτή της ΕΔΑ Γιώργη Τσαρουχά. Λέγω λοιπόν ότι αυτό το διπλό πολιτικό έγκλημα είχε καταλυτικές συνέπειες για το τότε πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα, συνέπειες οι οποίες προσδιόρισαν και την επόμενη χρονική περίοδο μέχρι και την κατάρρευση της δικτατορίας της 21ης Απριλίου 1967. Θεωρώ συνεπώς ότι θα ήταν ένα αναγκαίο ιστορικό δίδαγμα για τη θεμελίωση πολιτικής συνειδήσεως για τους 17χρονους πολίτες.

* Η ιστορική μνήμη πως είχε επιδράσει σε σας, που τότε ήσασταν 23 χρονών; Διαμόρφωσε τη στάση και τη μετέπειτα πορεία σας;

Βεβαίως. Συνέβη να είμαι ήδη τότε ενεργός πολίτης, οργανωμένο μέλος από τον Μάιο του 1958 της Οργάνωσης της Νεολαίας της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς και με αυτή μου την ιδιότητα συμμετείχα στην οργάνωση της υποδοχής του Γρηγόρη Λαμπράκη και της ομιλίας την οποία θα εκφωνούσε στη συγκέντρωση που είχε προγραμματίσει η Τοπική Επιτροπή της οργάνωσης για τη Διεθνή Ύφεση, την Ειρήνη και τον Αφοπλισμό, της οποίας ο ίδιος ήταν αντιπρόεδρος.

Συνεπώς τα όσα ιστορικά γεγονότα είχαν συμβεί στη διάρκεια της γερμανικής, ιταλικής και βουλγαρικής κατοχής στην Ελλάδα, και βεβαίως και η αντίσταση του ελληνικού λαού, είχαν μέσω των μεγαλύτερων από εμένα μελών της οικογενείας μου συμβάλει αποφασιστικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς μου. Αυτό ως πραγματικό γεγονός μου έδωσε τη δυνατότητα να αντιμετωπίσω τα γεγονότα που συνέβησαν στις 22 Μαΐου 1963 στη Θεσσαλονίκη όχι σαν απλός θεατής, αλλά ως ένας νέος στην ηλικία αγωνιζόμενος αριστερός, ο οποίος βρίσκεται απέναντι σε ένα πλήθος αλαλαζόντων ατόμων οι οποίοι ευρέθησαν στο σημείο όπου επρόκειτο να μιλήσει ο Γρηγόρης Λαμπράκης, όχι αυτοβούλως, όχι τυχαία, αλλά ως οργανωμένο σύνολο ατόμων για να ματαιώσουν ή να δυσχεράνουν την πολιτική εκδήλωση και την ομιλία του Γρηγόρη Λαμπράκη.

* Τι ζήσατε εκείνη τη βραδιά, εκείνες τις ημέρες;

Ήμουν μεταξύ εκείνων που μας επιτράπηκε να εξέλθουμε από το κτήριο όπου μίλησε ο Γρηγόρης Λαμπράκης, λίγα λεπτά της ώρας μετά την εφόρμηση του τρικύκλου. Είδα το μικρό τύπου folks vagen επιβατηγό αυτοκίνητο, στο οποίο είχε στριμωχθεί το τεράστιο σώμα του Λαμπράκη, να αποχωρεί από τη διασταύρωση Βενιζέλου και Ερμού.

Είδα επίσης την πολύ καλά γνωστή σε εμένα ομάδα αστυνομικών που τέσσερα και πλέον χρόνια συμμετείχαν στη δίωξη πολιτικής δράσης της ΕΔΑ στη Θεσσαλονίκη να στέκονται στη γωνία της οδού Σπανδωνή, εκεί ακριβώς όπου ήταν προηγουμένως σταθμευμένο το τρίκυκλο του Γκοτζαμάνη, στον οποίον ο επικεφαλής αυτής της ομάδας, μοίραρχος της Χωροφυλακής Δημήτριος Κατσούλης, έδωσε τη διαταγή να εφορμήσει κατά του Λαμπράκη. Στις 12 τη νύχτα μαζί με άλλους συντρόφους βρεθήκαμε στο προαύλιο του νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ.

* Τι έγινε εκεί;

Ένας γιατρός μας πλησίασε, μας ρώτησε αν είμαστε εκεί για τον Γρ. Λαμπράκη, του απαντήσαμε ναι, μας είπε ότι δεν έχει προσωπικό το νοσοκομείο και χρειάζεται έναν από εμάς για να βοηθήσει.

Προσφερθήκαμε όλοι, έτυχε να πάω εγώ. Κατεβήκαμε στο υπόγειο του νοσοκομείου και μπήκαμε σε ένα κακοφωτισμένο, μικρό δωμάτιο, περίκλειστο, χωρίς κανένα παράθυρο. Εκεί είδα τη γραμματέα της Σπουδάζουσας της Νεολαίας ΕΔΑ στη Θεσσαλονίκη Καίτη Τσαρουχά να κρατάει στα χέρια της το σώμα του βαρύτατα τραυματισμένου πατέρα της Γιώργη Τσαρουχά και δίπλα ξαπλωμένο σε ένα κρεβάτι τον Γρηγόρη Λαμπράκη.

Πλησιάσαμε, ο γιατρός μου υπέδειξε να σύρω μια καρέκλα που βρισκόταν εκεί και να την τοποθετήσω πίσω από την κεφαλή του Λαμπράκη, να καθίσω και να τοποθετήσω τα χέρια μου στην κάτω σιαγόνα. Μου επέστησε την προσοχή ότι έπρεπε να κρατώ συνεχώς την κεφαλή του προς τα πίσω και σε καμία περίπτωση να μην εγκαταλείψω αυτή τη θέση.

Εγώ δεν αντιλήφθηκα αρχικά γιατί θα έπρεπε να ενεργήσω έτσι, αλλά στη συνέχεια κατάλαβα ότι του είχε γίνει τραχειοστομία και είχε στον λαιμό και το στόμα του τοποθετημένους δύο μικρούς ειδικούς σωλήνες. Ο Λαμπράκης είχε περιπέσει σε κώμα, αλλά το σώμα του συνταρασσόταν συνεχώς από ακανόνιστους σπασμούς και υπήρχε ο κίνδυνος να εκβληθούν οι δύο αυτοί σωλήνες.

* Πόσο μείνατε εκεί;

Έξι σχεδόν ώρες. Μέχρι τις 6 το πρωί. Διαπίστωσα ότι το ορατό από εμένα τμήμα του σώματος του Λαμπράκη δεν έφερε ούτε την παραμικρή αμυχή, εκτός από έναν ευρύ μώλωπα στο μέτωπο, για την πρόκληση του οποίου γνώριζα ότι ήταν αποτέλεσμα της επίθεσης που δέχτηκε από τους τραμπούκους όταν προσερχόταν στο κτήριο που θα μιλούσε. Δεν είχα τις γνώσεις, εγώ φοιτητής της Νομικής, να δώσω μια λογική εξήγηση στο γεγονός ότι είχε πέσει σε κώμα.

Κατά τις 2.30 - 3 η ώρα τη νύχτα άνοιξε η πόρτα του δωματίου και μπήκαν ο αντιεισαγγελέας Εφετών Παύλος Δελαπόρτας και ο Κωνσταντίνος Μήτσου, διοικητής Χωροφυλακής της Κεντρικής Μακεδονίας, ο Ευθύμιος Καμουτσής, διοικητής Χωροφυλακής Νομού Θεσσαλονίκης, και ο Κωνσταντίνος Δόλκας, διοικητής της Εθνικής Ασφάλειας Θεσσαλονίκης ο οποίος την Καίτη και εμένα μας γνώριζε και προσωπικά γιατί ήταν μηνυτής και μάρτυρας κατηγορίας σε δίκη εναντίον μας για την πολιτική μας δράση.

Αγνόησαν τον Τσαρουχά και πλησίασαν τον Λαμπράκη. Ο Δόλκας, μόλις με είδε, μου είπε "τι κάνεις εδώ εσύ ρε παλιοκομμουνιστή;". Ο γιατρός του εξήγησε γιατί ήμουν εκεί. Περιεργάστηκαν με ιδιαίτερη προσοχή το γυμνό σώμα του Λαμπράκη και με κάποια αμηχανία απευθύνθηκαν στον γιατρό ρωτώντας τον τι συμβαίνει. Ο γιατρός, εξίσου αμήχανος, τους είπε περίπου "ούτε και εγώ καταλαβαίνω". Μετά από λίγα λεπτά αποχώρησαν και ο εισαγγελέας Δελαπόρτας, ένας βραχύσωμος άνθρωπος, έμεινε λίγο πίσω και έσφιξε τα χέρια του σε γροθιές και ήταν σαν να μας έλεγε "κρατάτε καλά".

* Σ' αυτό το υπόγειο δωμάτιο ήταν παρατημένος ο Λαμπράκης;

Ευθύς εξαρχής διαπίστωσα ότι το κρεβάτι δεν ήταν κρεβάτι νοσηλείας, το ίδιο και το δωμάτιο. Δεν ήταν δωμάτιο νοσηλείας ενός δημόσιου -και μάλιστα νεόδμητου τότε- νοσοκομείου. Δεν είχε τηλεφωνική σύνδεση και σε εμένα σχηματίστηκε η εντύπωση ότι επρόκειτο για τον νεκροθάλαμο του νοσοκομείου. Όμως η Καίτη Τσαρουχά έχει τη γνώμη ότι ήταν ο θάλαμος εμφανιστηρίου του ακτινολογικού εργαστηρίου του νοσοκομείου.

Οι σπασμοί στο σώμα του καθώς περνούσαν οι ώρες άρχισαν να γίνονται όλο και πιο αραιοί, ένδειξη ότι οι δυνάμεις του τον εγκατέλειπαν. Λίγο πριν από τις 6 το πρωί ο ίδιος γιατρός ήρθε στο δωμάτιο με κάποιον νοσοκόμο που με αντικατέστησε. Στις 27 Μαΐου ο Λαμπράκης πέθανε.

* Εσείς εντοπίσατε τον Γιώργο Σωτηρχόπουλο, στον οποίο ο Σπύρος Γκοτζαμάνης είχε αποκαλύψει το πρωί της Τετάρτης πριν από την επίθεση στο Λαμπράκη ότι "απόψε σχεδιάζω να κάνω τη μεγαλύτερη τρέλα. Μέχρι που θα σκοτώσω άνθρωπο σήμερα".

Ανακάλυψα τον Σωτηρχόπουλο το απόγευμα της Πέμπτης 23 Μαΐου 1963 στο προαύλιο του ΑΧΕΠΑ. Τον πήγα σπίτι του στην Άνω Πόλη και κατέβηκα στα γραφεία της ΕΔΑ, όπου ανέφερα το περιστατικό στον Σύλλα Παπαδημητρίου, δικηγόρο, στέλεχος της ΕΔΑ. Πήγαμε μαζί στο σπίτι του Σωτηρχόπουλου, τον διαβεβαιώσαμε ότι δεν διατρέχει κανέναν κίνδυνο αν θελήσει να καταθέσει στη Δικαιοσύνη όσα του είπε ο Γκοτζαμάνης. Με την κατάθεσή του στον ανακριτή Σαρτζετάκη η υπόθεση της δολοφονίας του Λαμπράκη προσέλαβε τις ακριβείς διαστάσεις της.

Της κατάθεσης είχε προηγηθεί το ρεπορτάζ της "Αυγής" στις 24 Μαΐου, του Γιάννη Βούλτεψη, οι πληροφορίες του οποίου προέρχονταν από τον Σύλλα Παπαδημητρίου κι εμένα. Η μαρτυρία του Σωτηρχόπουλου ανέτρεψε όλους τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή και των μηχανισμών του παλατιού να εμφανίσουν την επίθεση του τρίκυκλου ως τροχαίο ατύχημα.

* Πώς ήταν η πόλη εκείνες τις ημέρες;

Επέστρεψα στο προαύλιο του νοσοκομείου κατά τις 11 το πρωί. Ήταν εκεί ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μανώλης Γλέζος και ο Αντώνης Μπριλλάκης. Όταν βγήκε ο Μίκης από το νοσοκομείο, σχηματίσαμε μία πομπή, φτάσαμε στη Φιλοσοφική του Πανεπιστημίου, όπου μίλησε σε πολλούς φοιτητές που βρεθήκαμε εκεί. Κινητοποιήθηκε αμέσως και η ΕΚΟΦ, που δημιούργησε αντισυγκέντρωση. Έβριζαν τον Μίκη λέγοντας "κάτω ο φυματικός". Η πόλη εκείνες τις ημέρες αστυνομοκρατούνταν. Εξαπλωνόταν ένα κύμα φόβου. Η ιστορική μνήμη εδώ λειτουργούσε αποτρεπτικά σε κάθε προσπάθειά μας να δημιουργηθεί ένα κίνημα αντίστασης και αποδοκιμασίας.

* Τι έχει αφήσει αυτή η εμπειρία;

Αυτή μας η αδυναμία να κατανοήσουμε. Οφείλαμε να γνωρίζουμε ότι δεν ήταν δυνατόν άλλως παρά να έχει οργανωθεί δολοφονική επίθεση κατά του Γρηγόρη Λαμπράκη. Και συνεπώς να οργανώσουμε την προστασία του. Πώς μπορέσαμε, εμείς που γνωρίζαμε τι εσήμαινε εκείνες τις ημέρες αστυνομική βία στη Θεσσαλονίκη, να είμαστε "τόσο λίγοι" και να αφήσουμε το σύμβολό μας μόνο του, "γυμνό ανάμεσα στους λύκους". Οφείλαμε να οργανώσουμε πάραυτα την προστασία του Λαμπράκη ώστε να αποκλειστεί κάθε δυνατότητα της αστυνομίας και των παρακρατικών τραμπούκων να του επιτεθούν, και δεν επράξαμε το καθήκον μας.

* Είναι βαρύ φορτίο.

Είναι, αλλά είναι η αλήθεια, κοινή διαπίστωση όλων μας.

* Δεν γνωρίζατε μόνο την ιστορία του τόπου, τη βιώνατε. Μπορείτε να δεχτείτε ένα αφήγημα λήθης;

Βεβαίως όχι. Εκείνη την περίοδο τα μέλη της Νεολαίας της ΕΔΑ ζούσαμε και βιώναμε την καθημερινότητα μας στην πόλη των πολιτικών δολοφονιών, τη Θεσσαλονίκη. Ήδη αμέσως μετά τις εκλογές του 1958 οργανώθηκε από το κόμμα της Δεξιάς, την ΕΡΕ, η Εθνική Κοινωνική Οργάνωση Φοιτητών (ΕΚΟΦ). Η οργάνωση αυτήν στην οποία συμμετείχαν φοιτητές εμφορούμενοι από ακραία εθνικιστική πολιτική αντίληψη, είχε αποστολή την κατατρομοκράτηση του συνόλου των φοιτητών ώστε να αποτρέπεται η δυνατότητα ανάπτυξης αριστερών και εν γένει προοδευτικών κινημάτων μεταξύ των φοιτητών.

Οι μέθοδοι τις οποίες χρησιμοποιούσε αυτή η οργάνωση ήταν οι ξυλοδαρμοί, οι προπηλακισμοί, τα καρφώματα αριστερών φοιτητών στην αστυνομία. Συνεργαζόταν ανοιχτά με την Ειδική Υπηρεσία της Χωροφυλακής Θεσσαλονίκης, η οποία ήταν επιφορτισμένη με την ατομική παρακολούθηση σε καθημερινή βάση καθεμιάς και καθενός από εμάς που ήμασταν γνωστοί ως οργανωμένα μέλη της Νεολαίας της ΕΔΑ.

Όπως λοιπόν τότε το κράτος με τις ποικιλώνυμες υπηρεσίες του επιχειρούσε να επιβάλει στον λαό της Θεσσαλονίκης τη λήθη του πρόσφατου τότε ιστορικού παρελθόντος του, δηλαδή τις δολοφονίες των καπνεργατών τον Μάιο του 1936, τη δολοφονία του μέλους του Π.Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ Γιάννη Ζεύγου, τον Μάιο του 1947, τη δολοφονία του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ το 1948, την εκτέλεση του νέου Νίκου Νικηφορίδη που συγκέντρωνε υπογραφές κάτω από την Έκκληση της Στοκχόλμης το 1951, τη δολοφονία του ΕΔΑΐτη νεολαίου Στέφανου Βελδεμίρη, στις 25 Οκτωβρίου 1961, παραμονές δηλαδή των εκλογών βίας και νοθείας της 30ής Οκτωβρίου 1961, έτσι και σήμερα προπαγανδιστικοί μηχανισμοί της δεξιάς πολιτικής παράταξης επιχειρούν να υποβαθμίσουν, να διαστρέψουν και να αλλοιώσουν την ιστορική σημασία είτε εκείνων είτε νεότερων ιστορικών γεγονότων.

Αντικειμενικός σκοπός είναι η διαμόρφωση στρεβλής ή και ουδέτερης, απολίτικης συνείδησης στους νέους ανθρώπους, ώστε αυτοί να μην είναι σε θέση να συνεκτιμήσουν τη σημασία εκείνων των γεγονότων και να συνδυάσουν εκείνα τα γεγονότα με τις σημερινές τρέχουσες πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις και έτσι να οδηγούνται, ως μια απολίτικη μάζα, προς την άκριτη αποδοχή όσων οι προπαγανδιστικοί μηχανισμοί διαμορφώνουν ως δήθεν "ορθή πολιτική" και κοινωνική πραγματικότητα σήμερα.

* Σας ανησυχεί η άνοδος της Ακροδεξιάς, όχι μόνο στη χώρα, αλλά σε όλη την Ευρώπη;

Ναι. Είναι ένα ανησυχητικό φαινόμενο και η επιστημονική τεκμηρίωση αυτής της ανησυχίας αποτελεί προϋπόθεση για την οργανωμένη πολιτική αντίδραση και αντίσταση των Ελλήνων και των Ευρωπαίων πολιτών ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος να αναπτυχθούν αυτού του είδους τα ακροδεξιά μορφώματα σε τέτοιο βαθμό που να διαβρώνουν το πολιτικό σύστημα και το κράτος.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL