Μια προαιώνια πάλη στις ανθρώπινες κοινωνίες είναι αυτή ανάμεσα στη βούληση και το χρήμα. Στον πόλεμο αυτό αποσκιρτήσεις υπάρχουν και από τη μία και από την άλλη πλευρά, στήνονται ενίοτε και άλλοτε γκρεμίζονται γέφυρες ανάμεσα στις δύο όχθες. Όταν δεν επιδιώκεται η κυριαρχία του ενός στον άλλο, αρκετοί εργάζονται για τη «συνεργασία» των δύο δυνάμεων. Αυτό σαν γενική αρχή δεν μας ενδιαφέρει τόσο να το αναπτύξουμε όσο να το εξειδικεύσουμε στις βιβλιοθήκες, που είναι το βασικό αποθετήριο της ανθρώπινης βούλησης άμεσα και πάντα εξαρτώμενο από το χρήμα και τους κατόχους του. Στις καλύτερες περιόδους της ιστορίας των βιβλιοθηκών το χρήμα αποσκοπούσε στην ανάπτυξη των βιβλιοθηκών ως μοχλού ανάπτυξης της βούλησης. Υπάρχουν ωστόσο και περίοδοι που διά του οικονομικού ελέγχου των βιβλιοθηκών επιχειρούνταν και ο πολιτικός έλεγχος της βούλησης.
Η «Nieuwe Bibliotheek» είναι η λαϊκή βιβλιοθήκη της πόλης του Almere στην Ολλανδία. Πρόσφατα, για να αντιμετωπίσει την σταδιακή μείωση του κοινού της ή/και να αυξήσει τους χρήστες των υπηρεσιών της, προχώρησε σε κάποιες καθοριστικές ανατροπές. Επανασχεδιάστηκε με βάση τις ανάγκες των χρηστών της, όπως αυτές εκφράστηκαν σε έρευνες αγοράς. Αναταξιθέτησε το υλικό της με τη λογική του βιβλιοπωλείου, ανέδειξε τα εξώφυλλα των βιβλίων που θα αιχμαλωτίσουν το ενδιαφέρον του περαστικού, εκπαίδευσε το προσωπικό της στο marketing και την εξυπηρέτηση πελατών, προώθησε την εργονομία της συνεργατικότητας των πελατών της, επιχείρησε με τη διαμόρφωση των χώρων της να «αιχμαλωτίσει» τον χρήστη της περισσότερο χρόνο εντός της, εγκατέστησε στον χώρο της κονσόλες για ηλεκτρονικά παιχνίδια, στο καφέ της υπάρχει πάντα κάποιο μουσικό πρόγραμμα, η βιβλιοθήκη έγινε από θαμπή λαμπερή. Η λαϊκή βιβλιοθήκη του Almere είχε 1.140.000 επισκέψεις το 2013. Το Almere είναι μια νέα πόλη, το πρώτο σπίτι της οποίας χτίστηκε το 1976. Σήμερα έχει 196.000 κατοίκους.
Η ανατροπή, αν και δεν έγινε χωρίς διαφωνίες, είναι ένα ενδεικτικό παράδειγμα των νέων τάσεων που προβάλλονται στα διεθνή βιβλιοθηκονομικά συνέδρια και διαφημίζονται στα ειδικά περιοδικά του χώρου. Στην Ελλάδα είχαμε πρόσφατα την ευκαιρία να ακούσουμε έναν Ολλανδό πάλι συνάδελφό μας να επιχειρηματολογεί γιατί πρέπει να μπουν ηλεκτρονικά παιχνίδια στις βιβλιοθήκες για να αυξήσουμε την επισκεψιμότητά τους. Τι έγινε λοιπόν; Μήπως δεν θέλουμε να ξεθολώσουν οι βιβλιοθήκες; Μήπως ως άλλοι Στάτλερ γκρινιάζουμε στη μίζερη γωνιά μας αντιδρώντας στην πρόοδο; Δυστυχώς, τις εποχές των οραμάτων στην παγκόσμια βιβλιοθηκονομική κουβέντα πλέον ακολουθούν οι εποχές της ευρηματικότητας προκειμένου οι βιβλιοθήκες να επιβιώσουν της οικονομικής κρίσης, της έκρηξης της τεχνολογίας και της κάμψης της πολιτικής βούλησης. Πρέπει να αναπτύξουμε συνέργειες με τον ιδιωτικό τομέα, να αποδεχτούμε τη «φωτισμένη» δεσποτεία των ιδρυμάτων και των χορηγών, να συνεργαστούμε με την αγορά και τους κανόνες της. Είναι λοιπόν έτσι τα πράγματα; Η συνέχεια και απάντηση την ερχόμενη Κυριακή.
