Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.5°C18.7°C
2 BF 61%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
12.4°C18.0°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.7°C16.0°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.3°C18.0°C
0 BF 57%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.7°C15.7°C
1 BF 69%
Ο λαϊκισμός, η χυδαιότητα και το χαλκέντερο σύστημα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ο λαϊκισμός, η χυδαιότητα και το χαλκέντερο σύστημα

Κάποτε ένα φάντασμα πλανιόταν πάνω από την Ευρώπη, κι ήταν το φάντασμα του κομμουνισμού - κατά την πασίγνωστη φράση των Μαρξ και Ένγκελς. Τώρα είναι πολλά τα φαντάσματα που πλανιούνται πάνω από την Ευρώπη που θέλει να ενωθεί - και κανένα δεν υπόσχεται κάτι καλό όπως υποσχόταν τότε το «Κομμουνιστικό μανιφέστο»: το φάντασμα της κυριαρχίας των τραπεζών, το φάντασμα της λιτότητας, το φάντασμα της περικοπής όλων των δικαιωμάτων των εργαζομένων αλλά και το φάντασμα του λαϊκισμού, ένα φάντασμα που πηγαινοέρχεται με μεγάλη ευκολία από τα δεξιά στα αριστερά, και τούμπαλιν.

Το φάντασμα του λαϊκισμού δεν έχει αλυσίδες στα πόδια, γι' αυτό είναι ευέλικτο και συνήθως ευπρόσδεκτο από τις λαϊκές εκείνες μάζες που δεν κάνουν τον κόπο να σκεφτούν σε βάθος τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Το φάντασμα του λαϊκισμού έχει την ικανότητα να χαϊδεύει ηδονικά τα αυτιά διαλαλώντας εύκολα συνθήματα και μοιράζοντας μαξιμαλιστικές υποσχέσεις που δεν γίνονται ποτέ πραγματικότητα. Τα τελευταία, μάλιστα, χρόνια ντύνεται με ρούχα που βαφτίστηκαν αντισυστημικά. Πώς κάποτε για όλα έφταιγε ο καπιταλισμός; Τώρα φταίει το σύστημα.

(Ποιος έφτιαξε, ποιος στήριξε, ποιος ανατροφοδοτεί δεκάδες χρόνια τώρα το σύστημα, είναι άλλου παπά ευαγγέλιο: καμιά προσωποποίηση και ενσάρκωση του κακού δεν χρειάστηκε ποτέ ιδιαίτερες αναλύσεις-εξηγήσεις-ερμηνείες. Η έννοια της δογματικής, απόλυτης αλήθειας ήταν πάντα εχθρός της αλήθειας και της ελευθερίας. Συνώνυμη της έννοιας της χριστιανικής κόλασης, η έννοια του «συστήματος» βολεύει κάθε διαμαρτυρόμενο που δεν βλέπει από πουθενά φως και είναι απελπισμένος).

Στην Ελλάδα κύριος φορέας του «αντισυστημικού» λαϊκισμού τα τελευταία χρόνια είναι, βεβαίως, η Χρυσή Αυγή και οι αρλούμπες που λέει -όλες ίδιες- σε κάθε περίπτωση. Ο «αντισυστημικός» της λόγος δεν στρέφεται κατά κανενός συστήματος αλλά μόνο κατά όσων έχουν διαφορετική γνώμη από αυτή. Ο λαϊκισμός της Χ.Α. είναι απότοκο ενός πολύ παλιού λαϊκισμού της Δεξιάς, ο οποίος ανακατεμένος πάντα με μεγάλες δόσεις εύκολου εθνικισμού και με το φόβητρο του κομμουνιστικού κινδύνου (ο Μπερλουσκόνι χρησιμοποιεί το φόβητρο αυτό ακόμα και σήμερα!) κατάφερνε να πείθει και μάζες που υπό κανονικές συνθήκες -κοινωνικά και οικονομικά- δεν θα της ανήκαν.

Στον λαϊκισμό διέπρεπε από πάντα και η Αριστερά. Ακόμα και στα «χρυσά» χρόνια της προδικτατορικής ΕΔΑ, ο λόγος της -μονίμως καταγγελτικός- σπανίως περιείχε προτάσεις ή ρεαλιστικές εναλλακτικές ιδέες. Στον λαϊκισμό ενέδωσε και η Κεντροαριστερά: μάστορα του λαϊκισμού σαν τον Αντρέα Παπανδρέου (που βύθιζε κάθε εβδομάδα το «Χόρα» και έκλεινε τις βάσεις του θανάτου) θα κάνει χρόνια να ξαναδεί η Ελλάδα, κι ας άφησε ο Αντρέας πίσω του πολλούς και άξιους απογόνους.

Ο λαϊκισμός έβρισκε από πάντα εύφορο έδαφος στα Βαλκάνια και στις μεσογειακές χώρες. Και μετά την κατάρρευση του «υπαρκτού» βρήκε νέα λαμπρά πεδία δόξας στις διάφορες Ουγγαρίες και Πολωνίες. Παντού όπου η πολιτική δεν βασίζεται σε κανόνες σεβασμού του πολίτη αλλά σε κανόνες εύκολου αντιπολιτευόμενου λόγου.

Τα τελευταία όμως χρόνια, στην Ευρώπη της κρίσης, το φαινόμενο άρχιζε να πολλαπλασιάζεται. Σε πολλές χώρες -ακόμα και στη Γερμανία!- εμφανίζονται νέα, αντιευρωπαϊκά και αντισυστημικά κόμματα με φασίζουσες τάσεις που άλλοτε δεν κρύβουν τον υπερδεξιό τους χαρακτήρα και άλλοτε μεταμφιέζονται σε δήθεν εναλλακτικά, δήθεν οικολογικά, και δήθεν υπέρ της άμεσης δημοκρατίας κινήματα προοδευτικής κατεύθυνσης. Τέτοιοι ήταν και όσοι μουντζώναν στην Ελλάδα το κοινοβούλιο, με τους φασίστες στην πάνω δεξιά γωνία.

Τέτοιος ήταν και ο Πέπε Γκρίλο στην Ιταλία. Όταν το άστρο του Μπερλουσκόνι άρχισε να δύει και η φασίζουσα, ρατσιστική Λέγκα του Βορρά να βουλιάζει στη λάσπη των σκανδάλων της, ένας μέτριος και μάλλον αποτυχημένος ηθοποιός αποφάσισε να γίνει πολιτικός αρχηγός εκμεταλλευόμενος την αυξανόμενη δυσπιστία προς τις «παραδοσιακές» πολιτικές δυνάμεις αλλά και την ασυδοσία του κυβερνοχώρου, μιλώντας για άμεση δημοκρατία, κατηγορώντας το σύστημα, κάνοντας μπαντιέρα την απόφασή του να μην συμβιβάζεται ποτέ και για τίποτα, παίζοντας σε αριστερίστικα και μαξιμαλιστικά γήπεδα, φλερτάροντας με μια βολική ψευδοαναρχία και χωρίς να περιφρονεί ορισμένες φασίζουσες πρακτικές. Και ήταν τέτοια η επιτυχία του ώστε κατάφερε να μαζέψει ψήφους από δεξιά και αριστερά, να «ψήσει» ορισμένες παλιές δόξες σαν τον Ντάριο Φο για τις καλές του προθέσεις και να πείσει ουκ ολίγους αρθρογράφους της δικής μας «Αυγής» ότι ήταν το νέο πρόσωπο της κινηματικής και αντισυστημικής Αριστεράς στην Ευρώπη, ένα φαινόμενο προς μίμηση...

Τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας πρέπει να έκανε όλους αυτούς να νιώσουν άσκημα. Σε μια από τις συνηθισμένες του κόντρες με το ιταλικό Κοινοβούλιο και το χαλκέντερο «σύστημα», το κόμμα του Πέπε Γκρίλο αποφάσισε να τραβήξει κι άλλο το σκοινί - αυτή τη φορά της χυδαιότητας. Ο ίδιος ο Γκρίλο ξεκίνησε το παιχνίδι στην ιστοσελίδα του βάλλοντας κατά της προέδρου της Βουλής Λάουρα Μπολντρίνι. Γεννηθείσα το 1961, δημοσιογράφος, με ένα παρελθόν αγώνων για τον ΟΗΕ, την ισότητα των δύο φύλων και την οικολογία, η (και ωραία) Μπολντρίνι έγινε αφορμή να ξεσκεπαστεί ο αληθινός Πέπε Γκρίλο. «Τι θα κάνατε αν βρισκόσασταν μόνοι σε ένα αυτοκίνητο με τη Μπολντρίνι;» ρωτούσε τους οπαδούς του το Κίνημα των πέντε αστεριών.

Μπορείτε να φανταστείτε τις απαντήσεις. Χυδαίες, σεξιστικές, απαράδεκτες. Τόσο απαράδεκτες που ανάγκασαν το κόμμα του Γκρίλο να διαγράψει εν μία νυχτί τη φρικαλεότητα. Μόνο που το κακό, κατά της Μπολντρίνι αλλά και των θεσμών της Ιταλικής Δημοκρατίας, είχε ήδη γίνει (άλλωστε, λίγες μέρες πριν, πάλι οι οπαδοί του Γκρίλο, ζητούσαν την κρεμάλα για τον Τζόρτζιο Ναπολιτάνο, τον καλύτερο by far πρόεδρο που είχε η Ιταλία από τον πόλεμο και μετά).

Αυτή η λεκτική βία, και αυτή η περιφρόνηση στους θεσμούς (και, βεβαίως, στις γυναίκες), είναι επικίνδυνα πράγματα. Όπως επικίνδυνες ήταν και οι μούντζες κατά του ελληνικού Κοινοβουλίου, μούντζες που επίσης ενθουσίασαν πολλά μέλη και στελέχη της ελληνικής Αριστεράς, και που μας οδήγησαν -όχι μόνο αυτές αλλά και αυτές- να ψαχνόμαστε για τα πώς και τα γιατί της Χρυσής Αυγής.

Ας πρόσεχαν οι Ιταλοί, ας προσέχαμε κι εμείς.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL