Οι κοινωνίες φαίνεται πως περνάνε συχνά τις ίδιες αρρώστιες, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Ο ίδιος ιός τις επισκέπτεται, απλώς μεταλλαγμένος. Και πάντα το θέατρο είναι εκεί για να στηλιτεύσει με την τέχνη τής κωμωδίας τα εκ του ιού προερχόμενα κακώς κείμενα.
Το 1664 ο Μολιέρος γράφει ένα έργο που πραγματευόταν το θέμα της εκμετάλλευσης της θρησκευτικής πίστης. Όπως ήταν φυσικό, οι «υγιείς» δυνάμεις της κοινωνίας αντέδρασαν. Τα μέλη της «Εταιρείας της Αγίας Κοινωνίας», σε συνάντησή τους στο σπίτι του μαρκήσιου De Laval, αποφάσισαν να επιχειρήσουν την απαγόρευση της «κακόβουλης κωμωδίας 'Ταρτούφος'».
Αλήθεια, ποιο είναι το θέμα της κωμωδίας; Γιατί ξεσήκωσε τόσο μεγάλο σάλο στο Παρίσι του Λουδοβίκου του 14ου; Το έργο αφηγείται την ιστορία του καλοκάγαθου και ευλαβή Οργκόν, που φιλοξενεί στο σπίτι του τον ψευδευλαβή Ταρτούφο, ο οποίος δεν ανήκει καν στις τάξεις του κλήρου. Επικαλείται το θείο, τις επιταγές της Εκκλησίας και της χριστιανικής ηθικής για να εξουσιάσει απόλυτα τον προστάτη του, να ζει άνετα στο σπίτι του ως φιλοξενούμενος, να σπείρει τη διχόνοια στην οικογένεια και εν τέλει να διεκδικήσει ερωτικά και την Ελμίρα, σύζυγο του Οργκόν. Στο τέλος τα πάντα αποκαλύπτονται και ο Οργκόν, και μαζί του θεατές, με τον τρόπο του θεάτρου παίρνουν ένα μάθημα για δήθεν ευλαβείς λύκους με κοστούμι αθώου αμνού.
Τι ασφαλή καταφύγια, τι σπουδαία εργαλεία η Πίστη και ο Θεός. Τι ωραία που τα χειρίζονται όλα αυτά όσοι θέλουν να καλύψουν ανομίες, απάτες, εκβιασμούς, κλεψιές, χρηματισμούς, μπρος στα μάτια του «χυδαίου και αγράμματου», όπως θεωρούν αυτοί, «όχλου»!
Ο «ταρτουφισμός», λοιπόν, είναι μια επιτυχημένη συνταγή ανά τους αιώνες. Και έχει ενδιαφέρον να δούμε ότι αυτοί οι εκμεταλλευτές της πίστης και της θρησκείας προς ίδιον όφελος μπαίνουν τόσο πολύ μέσα σε αυτήν τη χυδαία κατασκευή τους, που νομίζουν πως είναι προορισμένοι από τον Θεό να ασκήσουν καθήκοντα αστυνομικού των πιστεύω και ιεροεξεταστή των σκέψεων και πράξεων ανθρώπων και συλλογικοτήτων. Αποκτά νόημα έτσι η ύπαρξή τους και δικαιώνονται όλες οι παρανομίες που γίνονται κάτω από τον μανδύα της θεοσέβειας!
Μπορεί ο Μολιέρος να έγραψε μια κωμωδία όπου στο τέλος υπάρχει ευτυχής κατάληξη, στην πραγματική ζωή όμως οι Ταρτούφοι δημιουργούν εφιαλτικές καταστάσεις, ξεστρατίζοντας την ιστορία σε γεγονότα που πληγώνουν την αλήθεια και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Στο πεδίο δε της δημόσιας σφαίρας, καταδικάζουν τους λαούς στη δυστυχία, τη φτώχεια και την καταστροφή.
Έτσι, λοιπόν, ο «ταρτουφισμός» είναι αποτελεσματική «χειροβομβίδα», που λέει και ο κ. Σαμαράς, με την οποία σε ένα καφενείο, ας πούμε, κάνεις θαύματα. Προτιμάς, κύριε, την αθεΐα από τη διαφθορά; Προτιμάς αυτόν που δηλώνει «μη θρησκευόμενος» από αυτόν που επικαλείται τον Θεό, την Παναγιά και τους αγίους επ' ευκαιρία νέων δυσβάσταχτων οικονομικών μέτρων;
Όλοι αυτοί που ομολογούν ή είναι ήδη φυλακισμένοι για μίζες, χρηματισμό, κακοδιαχείριση του δημόσιου χρήματος να υποθέσουμε πως είναι άθεοι; Ο Χάρης Τομπούλογλου την πίστη του στον Θεό επικαλέσθηκε όταν συνελήφθη κλέπτων. Ο Άκης Τσοχατζόπουλος πρώτο βιολί ήταν κάθε δεκαπενταύγουστο στην Παναγία Σουμελά. Δεν γνωρίζω αν θα τους σώσει η γνήσια, ειλικρινής και αμόλυντη πίστη τους στον Θεό, ένα όμως είναι σίγουρο: αυτή η πίστη δεν τους εμπόδισε να παρανομήσουν. Και το χειρότερο, χρησιμοποίησαν το «τυπικό» του θεοσεβούμενου ως προπέτασμα για πράξεις του κοινού ποινικού δικαίου. Τα δύο ονόματα που αναφέρονται εδώ είναι απλώς ενδεικτικά. Κατάλογος ογκώδης θα μπορούσε να γραφτεί και ο περιορισμένος χώρος της εφημερίδας δεν μας το επιτρέπει...
Αυτή η άθλια κωμωδία στην οποία είμαστε ακούσιοι θεατές, όμως, είναι διαδραστική. Η εξέλιξη και το τέλος της δεν είναι προκαθορισμένα. Στον «Ταρτούφο» του φρόντισε ο ίδιος ο Μολιέρος για την ευτυχή κατάληξη. Εδώ ο ίδιος ο ελληνικός λαός θα πρέπει να γίνει «δραματουργός». Να ξεσκεπάσει τους κατ' επάγγελμα και εκ του πονηρού «θεοσεβείς» απατεώνες και να οδηγήσει ο ίδιος αυτό το δράμα που ζούμε σε μια κατάληξη από την οποία θα επιχειρηθεί η επιστροφή στην επανάκτηση ηθικών και υλικών αξιών που μας στέρησαν.
Ο «Ταρτούφος» είναι το πιο πολυπαιγμένο έργο στη Γαλλία, από όλα τα έργα του κλασικού ρεπερτορίου. Στην Comedie - Francaise μόνο, από το 1680 έως σήμερα, έχουν καταγραφεί πάνω από 3.000 παραστάσεις.
Στην Ελλάδα, οι Ταρτούφοι μας δίνουν καθημερινά πολύ περισσότερες!
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ
