Του Παναγιώτη Καραβασίλη*
Από τους πρώτους Έλληνες ποιητές της λεγόμενης μεταπολεμικής γενιάς, του εμφυλίου και της ήττας, ο Μιχάλης Κατσαρός είδε τα ρήγματα του «πολιτικού ναού». Για να αναλύσει αυτές τις ιδέες, του «Αντισταθείτε», κατέβηκε πολύ χαμηλά. Μέχρι τα έγκατα της Γης.
Έγινε «αρουραίος» και αχθοφόρος των ιδεών της ελευθερίας. Προχώρησε πέρα από το νεκρό σώμα των ιδεών. Έφτασε μέχρι το λιοκόκκι της ανάλυσης ή της απορίας του. Ένας κύκλος βαμμένων λέξεων η ζωή του. Με τους νικητές ύστερα από τον εμφύλιο να έχουν την αλαζονεία μιας αδίστακτης και αιματοβαμμένης εξουσίας και, για τον Μιχάλη Κατσαρό, ο κατατρεγμός και το ιδεολογικό κενό.
Έτσι από τη δοκιμασία έφτασε στην ωριμότητα και την ανάλυση. Θέσεις πολιτικές τότε και τώρα. Μυστικές συνωμοτικές φράσεις του «1950» φανερές σήμερα. Μια φωνή αενάως για εκείνους που βλέπαμε και βλέπουμε και θα ξαναδούμε. Την όποια εξουσία, όταν δεν υπηρετεί τα συμφέροντα του λαού και τις επιδιώξεις του.
Ο Ποιητής βρίσκεται εν εγρηγόρσει με το «Αντισταθείτε». Όταν αληθινά οι εξουσίες μπορούν να πουν στον λαό τους «Αντισταθείτε», και σε μας που σας λέγαμε αυτά, «τότε μπορεί βέβαια να περάσουμε προς την ελευθερία». Ο Ποιητής μάς έδωσε όραμα. Κήρυξε την αέναη επανάσταση. Η αμφισβήτηση ήταν για τον Μιχάλη Κατσαρό η αποστασιοποίηση από τα πράγματα, τις παραστάσεις και τις εικόνες της εξουσίας. Να σταθείς κριτικά. Η εξουσία είναι για τον Κατσαρό το μόνο πράγμα που με τη χρήση του ο άνθρωπος δεν νιώθει κορεσμό, αντίθετα θέλει όλο και περισσότερα.
Η Αριστερά ήταν γι' αυτόν η μεγάλη αγάπη του. Η ελευθερία. Η Αριστερά είναι η τέχνη της αρετής, μου έλεγε. Η ποίηση είναι πέρα από τις λέξεις, μέσα από τις λέξεις, διά των λέξεων, υπέρ των λέξεων. Είναι η ψυχή που δεν μιλάει και τα νεύρα που δεν εγγίζονται. Είναι το υποχθόνιο, το στίλβον πνεύμα, του αείμνηστου φίλου Μιχάλη Κατσαρού και όλων όσοι δεν συμβιβάζονται με την κάθε μορφή εξουσίας.
Το «Αντισταθείτε» είναι η διαλεκτική του ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν. Είναι τα οράματα. Η συλλογική συνείδηση. Ο δυναμισμός και η διδαχή του. Η ηθική στάση. Το σύνολο. Τότε αντιστάθηκε. Σήμερα μας καλεί να αντισταθούμε εναντίον της ομοιομορφίας, της οικονομικής, της πολιτιστικής, της ολιγαρχικής και της κοινωνικής.
Όταν η τέχνη στηρίζεται στη βία και το «εξασκείν» την τέχνη σε προνόμια, τότε τα έργα μας, λέει, έχουν την τάση να γίνονται «φυλακές». Σήμερα, που τα μείζονα κείμενα του αιώνα προετοιμάζονται για την εξόντωση της αυτονομίας τους, προϊόν της «μοιχείας» με την ιδιωτική οικονομία, «Αντισταθείτε»! Τότε «υπάρχουν προϋποθέσεις για μια καινούργια άνοιξη». Ο αείμνηστος ποιητής προφητικός νυν και αεί. Μας έφερε κρασί και μέθυσε τις καρδιές μας με νέους έρωτες.
«Μην αφήσετε το νερό, τον άνεμο και τη γη. Κάθε λεπτό μαζί σας».
Συνέβαλε, βεβαίως, σε αυτό που συνηθίσαμε να λέμε αλλαγή ή καινούργιο στα δρώμενα. Είναι η ποίηση της διαφοράς, όπως είναι και η δημοκρατία της διαφοράς. Να υπηρετείς την Πολιτεία και τον Πολίτη βεβαίως. Το «Αντισταθείτε» είναι η επιστημολογία της Αντίστασης. Η σημειολογία του μας παραπέμπει διαρκώς στην διαλεκτική επεξεργασία για τον προσδιορισμό της ελευθερίας.
Έγινε παρανάλωμα! Τον καίγαν οι πυρκαγιές της Γαλλικής Επανάστασης, της Οκτωβριανής του ’17, η ισπανική επανάσταση με τον εμφύλιο του ’36, το κίνημα το εθνικοαπελευθερωτικό του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, το κίνημα της απελευθέρωσης των νέγρων. Τον καίγαν τα κηροπήγια του Γιάννη Αγιάννη. Ανέβηκε στο συννεφιασμένο οροπέδιο (ως άνθρωπος των ορεινών ταξιαρχιών) μαζί με τους δαφνοστεφείς ήρωες και πορεύτηκε στους ιδεολογικούς δρόμους, σαν τη Ρόζα Λούξεμπουργκ, κοντά στις ιδέες του Λένιν, του Τέλμαν, του Μαγιακόφσκι, τους ήρωες του Μεξικού και τους Ονδούρας.
Τον φώτιζαν όλοι οι ήρωες του 1821: «Την Ρούγα μου την παλαιά την χορηγώ διά τον εξόριστο Ρήγα» έγραφε ο Μιχάλης Κατσαρός. Ανέβηκε στο «Οροπέδιο» της Αντίστασης μαζί με τους Μπλοκ, Μαγιακόφσκι, Αραγκόν, Νερούντα, τον Ρίτσο, τον Λειβαδίτη, τον Στάθη Πρωταίο και με ιδιαίτερη μελωδική φωνή έψαλαν τους λαϊκούς αγώνες και την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917, των οραμάτων, των ελπίδων, αλλά και των απογοητεύσεων που για ορισμένους αυτή προκάλεσε. Το «Αντισταθείτε» είναι η διαρκής προτροπή για τη μη απώλεια της εν εγρηγόρσει καταστάσεως του Ανθρώπου.
* Ο Παναγιώτης Καραβασίλης είναι ποιητής και αναλυτής συστημάτων πληροφορικής. Ήταν φίλος πιστός του αείμνηστου ποιητή Μιχάλη Κατσαρού
