Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.7°C24.6°C
2 BF 54%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
18.0°C24.3°C
2 BF 53%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C20.9°C
4 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
19.9°C20.8°C
3 BF 56%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.4°C23.9°C
2 BF 35%
Στον ναό της Σρι Σανταντούργκα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Στον ναό της Σρι Σανταντούργκα

Μπροστά από την είσοδο της Σρι Σανταντούργκα

Κείμενο - φωτογραφίες:
ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

Γαλλία, 1929. Ο Ζωρζ Ντυμεζίλ αναπτύσσει στο "Flamen - Brahman" τη θεωρία της τριαδικότητας, η οποία διείπε την προϊστορική πρωτο-ινδο-ευρωπαϊκή κοινωνία. Αυτή η "idéologie tripartite" κατοπτρίζεται στις τρεις τάξεις των Ινδοευρωπαίων, ιερείς, πολεμιστές και καλλιεργητές, καθώς και στα τρία θεμέλια της κοινωνίας τους, ιερότητα, πόλεμο, παραγωγή. Σύμφωνα με την ίδια θεωρία, ο Rex Flamen των Ρωμαίων είναι ο Raj Brahman, ο Βασιλέας Μπράμα, των Ινδών. Κάποιοι ερευνητές, όπως ο Νορβηγός φιλόλογος και γλωσσολόγος Σόφυς Μπύγκε, θa προχωρήσουν παραπέρα, συσχετίζοντας το "Flamen" με τον παλαιότερο τύπο *flădmen και το πρωτογερμανικό Blót, που αποδίδει τη "θυσία" στον νορδικό παγανισμό.


Ο ναός και ο λευκός ντίπα στάμπα, ο Πύργος των Καντηλιών, όπου τις νύχτες των μεγάλων εορτών ανάβουν εκατοντάδες λυχνάρια δημιουργώντας ένα υποβλητικό απόκοσμο θέαμα

Η "Τριπλή Όψη"

Η τριαδικότητα αυτή θα περάσει και στη θεολογία των Ινδοευρωπαίων. Αιώνες προτού διατυπωθεί το χριστιανικό δόγμα της Αγίας Τριάδος, ο Ινδουισμός είχε σχηματοποιήσει τη θεϊκή τριαδικότητα στην Τριμούρτι, την "Τριπλή Όψη". Μια τριπλή όψη εκφράζουν οι τρεις θέαινες του Ινδουισμού, Σαρασβάτι, Λάκσμι και Παρβάτι ή Ντούργκα, και άλλη μία οι τρεις μεγάλοι θεοί, της δημιουργίας Μπράμα, της διατήρησης των μορφών Βίσνου και της καταστροφής και αναδημιουργίας Σίβα.

Η σχέση των τριών μεγάλων θεών του Ινδουισμού θυμίζει θεμελιώδη αξιώματα της διαλεκτικής. Παρότι η χιλιάδων ετών παράδοση του Ινδουισμού τούς θέλει είτε να δρουν και να λατρεύονται ανεξάρτητα είτε να "συνεργάζονται", υπάρχουν κάποιοι, σαφώς λιγότεροι μύθοι που τους θέλουν αντιπάλους. Ένας τέτοιος μύθος σχετίζεται με ένα από τα εξαιρετικής αισθητικής ιερά όχι μόνο στο κρατίδιο της Γκόα όπου βρίσκεται αλλά και ολόκληρη την Ινδία. Σύμφωνα με αυτόν, οι Βίσνου και Σίβα βρέθηκαν κάποτε να πολεμούν με μανία ο ένας τον άλλον. Η μονομαχία τους, λέει ο μύθος, ήταν πολύ σκληρή, σε βαθμό που τρόμαξε τον τρίτο της μεγάλης θεϊκής τριάδας, τον δημιουργό Μπράμα, ο οποίος παρακάλεσε τη θεά Ντούργκα να παρέμβει και να τους μονοιάσει.

Η Ντούργκα έκανε δεκτή την παράκληση του θεού της δημιουργίας και πήρε τη μορφή της "συμφιλιώτριας" Σανταντούργκα. Κρατώντας στο δεξί χέρι τον Βίσνου και στο αριστερό τον Σίβα, έδωσε τέλος στη διαμάχη. Σε ανάμνηση του ειρηνοποιού ρόλου της, οι Ινδουιστές έχτισαν σε ένα χωριό του κρατιδίου της Γκόα, το Καβάλεμ, στους πρόποδες ενός λόφου 33 χιλιόμετρα έξω από την πρωτεύουσα του κρατιδίου, του Πανάτζι, έναν μεγάλο ναό. Τον ονόμασαν Σρι, που θα πει "Σεβάσμια" Σανταντούργκα, ενώ μία ακόμη ονομασία που έδωσαν στη θεά ήταν «Σαντέρι» από το όνομα της αρχαίας Μητέρας Θεάς.

Αρχικά ο ναός είχε κατασκευαστεί σε χωριό της Μαχαράστρα, το Κελόσι, αλλά καταστράφηκε το 1564 από τους Πορτογάλους. Ακολούθως κατασκευάστηκε από λασπώδη λατερίτη και τον 18ο αιώνα μεταμορφώθηκε σε κομψοτέχνημα. Ο θεμέλιος λίθος του νέου ναού μπήκε το 1730 και η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1738 για να αναπαλαιωθεί το 1966. Η Σανταντούργκα παρουσιάζεται να κρατά δύο ερπετά, ένα στο κάθε χέρι, τα οποία αντιπροσωπεύουν τον Βίσνου και τον Σίβα.

Εκτός της διαμάχης των δύο θεών, άλλοι θρύλοι αναφέρουν ότι η Σανταντούργκα εξόντωσε τον δαίμονα Καλάντακ, που θα πει «Καταστροφέας» και που ενοχλούσε τους Βραχμάνους, και γι’ αυτό πήρε την ονομασία Βιτζάγια, που θα πει "Νικήτρια". Η Σρι Σανταντούργκα είναι και Κουλντέβι, εφέστια θεότητα, πολλών Βραχμάνων τόσο στην Γκόα όσο και στο γειτονικό κρατίδιο της Μαχαράστρα. Ο ναός παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, μιας και είναι κατασκευασμένος σε ινδο-πορτογαλικό ρυθμό, με σειρά από πυραμιδοειδείς στέγες, τις γνωστές στην ιστορία της ινδικής αρχιτεκτονικής ως "σικάρα", πάνω από τον θόλο, χρωματιστά τζάμια σε κόκκινο, κίτρινο, πράσινο και μπλε στα τοξωτά παράθυρα και βρίσκεται στους πρόποδες ενός λόφου ανάμεσα σε πυκνή βλάστηση, ενώ και στις τρεις πλευρές του διαθέτει και άλλους μικρότερους ναούς άλλων θεοτήτων.


Η δεξαμενή του ιερού με τα εξαγνιστικά ύδατα

Δύο αρχιτεκτονικές "σχολές"

Από έξω νομίζεις, βλέποντας τις πορτογαλικές επιρροές στην αρχιτεκτονική του ναού αλλά και κάποιες ομοιότητες που έχουν οι δύο "σχολές", ότι θα μπεις σε κάποια χριστιανική εκκλησία. Οι κίονες του ναού είναι φτιαγμένοι από πέτρα του Κασμίρ, ενώ διαθέτει και μια τεράστια δεξαμενή, ξενώνες και έναν ντίπα στάμπα. Ο τελευταίος είναι ένα είδος πύργου που φωτίζει τις νύχτες με καντήλια και αποτελεί ιδιαιτερότητα αρκετών ινδουιστικών ναών. Ντιπ θα πει «καντήλι» και Σταμπ «κολώνα». Το θέαμά του τις νύχτες των γιορτών σε συνδυασμό με το γαλήνιο περιβάλλον δημιουργεί μια γοητευτικά απόκοσμη ατμόσφαιρα.

Η επίσκεψη στον ναό της Σανταντούργκα είναι και μια καλή αφορμή για στοχασμούς πάνω στη διαλεκτική και τη δυαδικότητα. Η ονομασία και μόνο είναι ενδεικτική. "Σάντα" σημαίνει "ειρηνική" και σε συνδυασμό με την άγρια φύση της Ντούργκα έχουμε ένα οξύμωρο σε πρώτη ανάγνωση θεϊκό όνομα. Με μια δεύτερη ανάγνωση πολλά εξηγούνται, ειδικά αν ληφθεί υπόψη η άποψη των αρχαιολόγων ότι η Ντούργκα, θεά των Αρίων, υποκατέστησε μια προάρια θεότητα, η οποία λατρευόταν κάποτε σε "ναούς" κατασκευασμένους από την φύση, όπως η Μυρμηγκοφωλιά που σχετίζεται λατρευτικά με τη Σανταντούργκα.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL