Live τώρα    
20°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.1°C20.7°C
2 BF 52%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
18 °C
16.5°C18.5°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C16.6°C
3 BF 70%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.4°C18.0°C
4 BF 52%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.9°C19.9°C
3 BF 40%
Ημερολόγια Αναγνώσεων / Τεριρέμ των αγγέλων της Κύπρου
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ημερολόγια Αναγνώσεων / Τεριρέμ των αγγέλων της Κύπρου

Έχω μια δυσπιστία όταν βλέπω δύο ονόματα να υπογράφουν ένα βιβλίο. Πιστεύω ή πίστευα πως το εργαστήρι του συγγραφέα είναι όπως το εργαστήρι του αλχημιστή, μοναχική υπόθεση. Οι δοκιμασίες και τα πάθη τους, δράκος για έναν, Άι - Γιώργη. Οι άλλες φωνές, ο έξω κόσμος, περνά από το αποστακτήριο της ψυχής. Διευρύνεται έτσι η συνείδηση του συγγραφέα αλλά και ο κόσμος του αναγνώστη.

Ωστόσο, η Ιστορία δείχνει πως σε πολύ τραγικές συγκυρίες οι αφηγήσεις γίνονται διάλογος. Γνωρίζω μάλιστα περιπτώσεις στην Ιστορία του 20ού αιώνα που, μετά από τη φρίκη και τις πληγές, οι άνθρωποι από τις απέναντι πλευρές μιλούν μαζί και αντικριστά. Η αφήγηση γίνεται θεραπεία, διάλογος αποκατάστασης, συγκόλλησης. Βλέπε Ιράκ, Νότια Αφρική.

Θαρρώ σε αυτήν την κατηγορία εντάσσεται και το συλλογικό έργο της Αλεξάνδρας Ζαμπά και του Ουμίτ Ινατσί. Κύπριοι καλλιτέχνες, ελληνικής κουλτούρας η μια και τουρκικής ο άλλος. Τόπος συνάντησης η Ιταλία, όπου ζει και δημιουργεί η πρώτη και έχει σπουδάσει και πηγαινοέρχεται ο δεύτερος. Ένα δίγλωσσο βιβλίο - όπου ο καθένας στη μητρική του γλώσσα, προσπαθεί να περισώσει τα πολύτιμα σπαράγματα από εμπειρίες προσωπικές αλλά και συλλογικές. Απλώνονται σε μια περίοδο από την εποχή της Βρετανικής αποικιοκρατίας, το παρασκήνιο των εντάσεων επί Κυπριακής Δημοκρατίας, μέχρι το δράμα της εισβολής, της διχοτόμησης και της εσωτερικής προσφυγιάς, νικητών και νικημένων. Ο νικητής αλλάζει τα ονόματα των χωριών.

«Επαναλαμβάνω τα ονόματά τους μη τυχόν και τα ξεχάσω» γράφει η Αλεξάνδρα. «Το πρώτο πράγμα που είχα σκεφτεί ήταν πως δεν θα ξαναμύριζα εκείνο το χώμα», γράφει ο Τουρκοκύπριος Ινατσί, τις παραμονές της οριστικής αποχώρησης από την Πάφο. Ο καθένας γράφει στη γλώσσα του, ελληνικά και τουρκικά, και μεσολαβεί η μετάφραση της Λάλε Άλατρι, αμφίδρομα. Παράλληλοι μονόλογοι, ο Άλλος όμως υπάρχει στη διπλανή σελίδα. Υπάρχει στην καρδιά και των δύο. Κείμενα - μαρτυρίες. Χάρτης συναισθημάτων, κατάλογος λέξεων και ονομάτων της ντοπιολαλιάς.

Η άλλη εκδοχή του δράματος. Εκτός από την πόλη - φάντασμα, την Αμμόχωστο, είναι και ο Μούτταλος, ο ερημωμένος τουρκομαχαλάς στην Πάφο. Τούρκοι μαθητές τρυπώνουν στα εγκαταλελειμμένα σπίτια της Αμμοχώστου για να κλέψουν κονσέρβες, έναν αναπτήρα Rohnson, ένα παλτό -με αυτό έβγαλε τις σπουδές του στην Αγγλία- και τους συλλαμβάνει ο στρατός για να τους ξυρίσει ατιμωτικά τα κεφάλια. Αντιμέτωποι με ένα βιωτικό επίπεδο πολύ υψηλότερο από αυτό που είχαν συνηθίσει. Αργότερα, στη Βόρεια Κύπρο όταν τους δίνουν -ως λεία- απέραντα περιβόλια με πορτοκαλιές, τα θεωρούν δικαιωματικά δικά τους. Φιλονικούν για ενδεχόμενες αδικίες στη μοιρασιά: αφού το σπίτι σου στην Πάφο δεν ήταν ωραιότερο από το δικό μου, γιατί να πάρεις τώρα αυτό που είναι ωραιότερο; Κόσμοι κατ’ αντιστοιχίαν, που φτιάχνονται και γκρεμίζονται. Τα πάθια και οι καημοί του κόσμου, άλλη μια φορά.

Η Αλεξάνδρα Ζαμπά υπερβαίνει τη μαρτυρία του τραύματος και μετουσιώνει τα κείμενα σε υψίσυχνη λογοτεχνία. Χωρίς ούτε μια σταγόνα αίμα - να περισσεύει. Αφηγήσεις γυναικών με τον καφέ. Τα δράματα των μανάδων, τα όνειρα, η παιδική ηλικία ανάμεσα. Αίγυπτος, Μικρασία των προγόνων, Κύπρος. Ονόματα τόπων και στιγμών γλυκά και νόστιμα, κρυμμένα στα συστατικά μια συνταγής. Το νερό του Πεδουλά, το αλεύρι ποικιλία Μαλλούρα, προζύμι από την Αθηένου. Το πουλιά της Κύπρου, τι καημός, διάδρομος μετανάστευσης αγγέλων. Η ανατομία του πόνου μπροστά στον θάνατο - το πώς είναι μια περφόρμανς, εσωτερική πραγμάτευση, έχει ανάγκη τη μαύρη μαντήλα της γιαγιάς για να κρυφτείς και να τη δαγκώσεις. Η αλχημίστια Κύπρια γιαγιά Λωξάνδρα που φτιάχνει ροδόνερο στο σπιτάκι των χάλκινων λαμπίκων, η γλώσσα των πουλιών μπροστά στον καθρέφτη, ο ποταμός με τις λέξεις στο παιδικό δωμάτιο, η καρδιά που παγώνει στο κερφιού, η μάνα του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, η αιμορραγία των συλλαβών, η βωβότητα μπροστά στη συντριβή. Η τρέλα που προκαλεί η φρίκη του θανάτου.

Η εντιμότητα της εξομολόγησης, το παράπονο και η από καρδιάς ανάγκη για συνύπαρξη, για θεραπεία των πληγών. Να ακουστούν οι φωνές. Αντικριστά, σε άλλη γλώσσα, μάτια καθαρά, άνθρωποι πονεμένοι που δεν θέλουν να είναι εχθροί. Επιθυμούν να συνυπάρξουν. Τεριρέμ των αγγέλων η φωνή τους.

“Ίχνη Μνήμης, Τριάντα ιστορίες από την Κύπρο”

Αλεξάνδρα Ζαμπά - Ουμίτ Ινατσί

Αρμίδα, 2018

148 σελ. 12 ευρώ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL