Μεγάλες αντιδράσεις προξένησε η «βόμβα» που έριξε ελαφρά τη καρδία ο Κυριάκος Μητσοτάκης για τον σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης, με «θύμα» τις ιδιαίτερα σημαντικές αρχαιότητες που αποκαλύφθηκαν εκεί και κατ’ επέκταση την πολιτιστική κληρονομιά της Θεσσαλονίκης. Παράλληλα είναι ορατός ο κίνδυνος νέου διχασμού της πόλης, που στο πρόσφατο παρελθόν έδωσε μάχη απαιτώντας «και αρχαία και μετρό» στη Βενιζέλου.
Έτσι βρέθηκε η τεχνική λύση που εφαρμόζεται στην υλοποίηση του σταθμού, αλλά η κυβέρνηση της Ν.Δ. και ο πρωθυπουργός θέλουν να την ανατρέψουν βάζοντας σε νέες περιπέτειες το έργο και την πόλη.
Ο πρωθυπουργός από το βήμα της ΔΕΘ, ως γνωστόν, ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπεται η λύση της κατασκευής του σταθμού με την παραμονή των αρχαιοτήτων στη θέση όπου βρέθηκαν και πως θα γίνει απόσπαση και επανατοποθέτησή τους. Και αυτό χωρίς να έχει διατυπωθεί κάποιο σχετικό αίτημα από τους εμπλεκόμενους στην κατασκευή του έργου, χωρίς να έχει προηγηθεί διάλογος με τους αρμόδιους φορείς του κράτους και της πόλης, χωρίς να έχει εξεταστεί τι θα σημάνει κάτι τέτοιο σε χρόνο και χρήμα για την κατασκευή του συγκεκριμένου σταθμού και συνολικά της βασικής γραμμής του μετρό.
Οι μόνοι που ανακίνησαν το θέμα ήταν ο σημερινός δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας και ο πρώην γ.γ. Δημοσίων Έργων στην κυβέρνηση Σαμαρά και νυν βουλευτής Θεσσαλονίκης Στράτος Σιμόπουλος, που επί ημερών του το έργο του μετρό στην κυριολεξία «βάλτωσε»... Δεν είναι τυχαίο ότι για η συγκεκριμένη πρωθυπουργική ανακοίνωση δέχτηκε «κομψή» κριτική ακόμη και από τα πλέον φιλικά προς τη Ν.Δ. τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Την ίδια ώρα στελέχη της Αττικό Μετρό διαψεύδουν τους ισχυρισμούς «γαλάζιων» στελεχών ότι ο σταθμός Βενιζέλου είναι στον «αέρα» και δεν υπάρχουν οι απαιτούμενες μελέτες. «Μόνη αλήθεια είναι ότι η κατασκευή του σταθμού είναι σε εξέλιξη και προχωρά βάσει των χρονοδιαγραμμάτων που είχαν τεθεί για την ολοκλήρωσή του το 2023, ενώ η μελέτη της βαθιάς αποβάθρας βρίσκεται στη φάση της έγκρισης…» τονίζουν.
Γ. Μυλόπουλος: "Κακή απόφαση από πολλές πλευρές"
«Είναι πρωτοφανές στα χρονικά πολιτισμένου κράτους η πορεία ενός έργου να αλλάζει χωρίς καμία μελέτη που να τεκμηριώνει την ανάγκη αλλαγής, χωρίς καμία μελέτη για τη λύση που προτείνεται, χωρίς καμία εισήγηση αρμόδιου φορέα (π.χ. Αττικό Μετρό) και πριν γνωμοδοτήσουν τα αρμόδια όργανα της πολιτείας (ΚΑΣ ΥΠΠΟ)» σχολίασε στην «Αυγή» ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό Γιάννης Μυλόπουλος, όταν του ζητήσαμε να σχολιάσει την σχετική ανακοίνωση του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Τόνισε, επίσης, ότι «ο πρωθυπουργός με τις δηλώσεις του προκαταλαμβάνει και τις τεχνικές μελέτες και τους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας καταδικάζοντας ένα έργο σε μια ακόμη καθυστέρηση, μια πόλη σε μια ακόμη ομηρεία και το Δημόσιο στην καταβολή τεράστιων αποζημιώσεων χωρίς παραγωγικό αντικείμενο. Και φυσικά ο πρωθυπουργός δεν είπε κουβέντα για τις σχεδιαζόμενες από την ακόμη μέχρι σήμερα διοίκηση της Αττικό Μετρό για τις επεκτάσεις ανατολικά και δυτικά».
Ο Γ. Μυλόπουλος χαρακτηρίζει «κακή απόφαση από πολλές πλευρές» την αλλαγή στον σχεδιασμό του σταθμού Βενιζέλου, καθώς, πέρα από το ότι θα σημάνει νέα καθυστέρηση δυόμισι χρόνων στην ολοκλήρωση συνολικά του έργου του, «χάνεται η μεγάλη ευκαιρία της επιτόπου ανάδειξης ενός σπάνιου και μοναδικού συγκροτήματος της ρωμαϊκής και μετέπειτα βυζαντινής Θεσσαλονίκης με τεράστια πολιτισμικά και οικονομικά οφέλη».
Προσθέτει ότι «ζημιώνονται η πόλη, οι έμποροι και επιχειρηματίες από μία ακόμη καθυστέρηση του μετρό, ζημιώνεται το δημόσιο συμφέρον εξαιτίας των αποζημιώσεων που ήδη έχει αρχίσει να ζητάει ο ανάδοχος και σταματάει μια μεγάλη πρόοδος του έργου που ξεκίνησε το 2016 και η οποία για πρώτη φορά έβλεπε ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2020 για το σύνολο του έργου πλην Βενιζέλου, που θα ολοκληρωνόταν το 2023».
Αρ. Μπαλτάς: "Το μπετόν και οι εργολάβοι ξανάρχονται"...
«Έμεινα έκπληκτος» δήλωσε στην «Αυγή» ο πρώην υπουργός Πολιτισμού Αριστείδης Μπαλτάς, που επί ημερών του δόθηκε η λύση για την κατασκευή του σταθμού με την παραμονή των αρχαιοτήτων στη θέση τους.
«Η λύση για τον σταθμό Βενιζέλου είχε δρομολογηθεί με απόλυτη ευαισθησία ως προς τα αρχαιολογικά ευρήματα και με καινοτόμο τεχνική προσέγγιση, χωρίς οικονομικές επιβαρύνσεις και με σεβασμό στα χρονοδιαγράμματα. Η εκπληκτική απόφαση Μητσοτάκη αναιρεί όλα τα παραπάνω, πολλαπλασιάζει το κόστος κάνοντας ταυτόχρονα ένα μεγάλο δώρο στους εργολάβους και αναβάλει την ολοκλήρωση του μετρό για απροσδιόριστο διάστημα.
Ταυτόχρονα, ίσως σημαντικότερο, αναιρεί τον σχεδιασμό για την αναμόρφωση του κέντρου της Θεσσαλονίκης όπως είχε εμπνευστεί και σχεδιάσει ο πρώην δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης, εις βάρος των Θεσσαλονικέων, της μνήμης και της ιστορίας της πόλης. Το μπετόν και οι εργολάβοι ξανάρχονται» τονίζει.
«Οι αρχαιότητες στον σταθμό Βενιζέλου δεν θα μετακινηθούν, όση λογοκρισία και αν επιβάλει σήμερα το υπουργείο Πολιτισμού, όσο και αν οι σημερινοί ηγέτες προαναγγέλλουν τις γνωμοδοτήσεις των συμβουλίων. Δεν θα το επιτρέψει ο ελληνικός λαός, δεν θα το επιτρέψει ο αρχαιολογικός νόμος» σχολίασε στην «Αυγή» η πρώην γ.γ. του ΥΠ.ΠΟ. Μαρία Βλαζάκη.
Επισήμανε ότι «οι πολύ σημαντικές αρχαιότητες της Θεσσαλονίκης, η πολεοδομική 'καρδιά' της συμβασιλεύουσας πόλης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που αποκαλύφθηκαν κατά τις εργασίες κατασκευής του μετρό Θεσσαλονίκης στον σταθμό Βενιζέλου δεν γίνεται να μετακινηθούν και να κινδυνέψουν» και πως «από τη στιγμή που υπήρξε τεχνική λύση για διατήρηση του μνημείου στο περιβάλλον του και έχουν ξεκινήσει οι αντίστοιχες εργασίες, οποιαδήποτε απόπειρα μετακίνησης παραβιάζει τον αρχαιολογικό νόμο 3028/2002, άρθρο 42, παρ. 1, που ρητά απαγορεύει τη μεταφορά ακίνητου μνημείου».
Από την πλευρά του ο τομεάρχης Ενέργειας της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Θεσσαλονίκης Σωκράτης Φάμελλος με δηλώσεις του επισήμανε τον κίνδυνο ενός «άνευ λόγου νέου διχασμού» της πόλης, τονίζοντας ότι «δεν μπορεί η επιλογή κατασκευής ενός έργου να γίνεται με πολιτικούς όρους, αλλά πρέπει να γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τα τεχνικά και θεσμικά δεδομένα». «Η νύμφη του Θερμαϊκού πληρώνει τη νύφη του Μητσοτάκη» κατέληξε.
Αντιδρούν πολίτες και δημοτικές παρατάξεις
Ήδη από χθες δημοτικές παρατάξεις του Δήμου Θεσσαλονίκης δηλώνουν την αντίθεσή τους στον σχεδιασμό που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός για τον σταθμό Βενιζέλου και κινήσεις πολιτών κινητοποιούνται ώστε η κυβέρνηση Μητσοτάκη να σεβαστεί το αίτημα «και αρχαία και μετρό» και να ακολουθήσει τη λύση που δόθηκε το 2016 για τη Βενιζέλου.
Η Κίνηση Πολιτών για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς αύριο θα δώσει συνέντευξη Τύπου για το θέμα, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες ήδη έχουν συγκεντρωθεί πάρα πολλές υπογραφές στο κείμενο που διακινεί για τη διάσωση της βυζαντινής Μέσης Οδού, που ανέδειξε η αρχαιολογική σκαπάνη στη Βενιζέλου.
Η εξαγγελθείσα από τα πρωθυπουργικά χείλη απόσπαση των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου χαρακτηρίζεται ως «το μεγαλύτερο έγκλημα που επιχειρείται να γίνει στην πόλη τις τελευταίες δεκαετίες», καθώς πρόκειται για το «σημαντικότερο μνημειακό σύνολο που αποκαλύφθηκε στη Θεσσαλονίκη». Τονίζεται, επίσης, ότι η σχετική πρωθυπουργική εξαγγελία «αντιβαίνει στη γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (KAΣ) και στην επακόλουθη Υπουργική Απόφαση του 2017 για την κατά χώραν διατήρησή του και οδηγεί το μνημείο σε βέβαιο αφανισμό».
Νέος Έλγιν ο Κ. Μητσοτάκης
Με την κίνηση πολιτών συντάσσεται η δημοτική παράταξη Θεσσαλονίκη Μαζί με επικεφαλής την Κατερίνα Νοτοπούλου τονίζοντας σε σχετική ανακοίνωση ότι ο Κυρ. Μητσοτάκης «ως νέος Έλγιν, ανακοίνωσε, χωρίς προηγούμενη διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και την κοινωνία των πολιτών, την αρπαγή - απόσπαση των αρχαιολογικών ευρημάτων προκειμένου να τα στεγάσει στο υπό σχεδιασμό μουσείο αρχαιολογικών ευρημάτων του μετρό».
«Η εξαγγελία του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη στην ομιλία του στην 84η ΔΕΘ για την απόσπαση των αρχαιοτήτων από τον σταθμό Βενιζέλου του μετρό αποτελεί την πιο ταπεινωτική και απαξιωτική πράξη για την πόλη, την ύπαρξή της και την πορεία της» υπογραμμίζει η «Θεσσαλονίκη Μαζί» και προσθέτει ότι «όλοι όσοι άκουγαν για το έγκλημα εις βάρος της πόλης και χειροκροτούσαν (σ.σ.: τον πρωθυπουργό) θα έπρεπε να ντρέπονται, αν μπορούσαν να κατανοήσουν τη σπουδαιότητα αυτής της παγκόσμιας αποκάλυψης».
Η παράταξη "Πολύχρωμη Θεσσαλονίκη" με επικεφαλής τον Σπ. Βούγια, αφού σχολιάζει ότι «δεν πρόσφεραν καλές υπηρεσίες στον πρωθυπουργό όσοι εισηγήθηκαν να πάρει ο ίδιος θέση σε ένα τόσο σύνθετο και εξειδικευμένο ζήτημα», επισημαίνει τον κίνδυνο «να ξεκινήσει και πάλι ένας ατέρμονος κύκλος άγονων συζητήσεων και πόλωσης».
Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται η σύγκληση μιας έκτακτης ανοιχτής συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου με θέμα την προστασία των αρχαίων αλλά και την έγκαιρη ολοκλήρωση του σταθμού μετρό της Βενιζέλου, με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Για την ιστορία...
Το 2011 η αρχαιολογική σκαπάνη στο εργοτάξιο του σταθμού Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης αποκάλυψε σε βάθος πέντε μέτρων κάτω από τη σημερινή Εγνατία Οδό την πλακόστρωτη «Μέση Οδό» ή «Λεωφόρο» των Βυζαντινών, που ήταν ο κύριος δρόμος «Decumanus Μaximus» ή αλλιώς «Via Regia». Άμεσα ξεκίνησε, όπως είναι φυσικό, και η διαχείριση αυτών των σημαντικών αρχαιοτήτων. Αρχικά, και χωρίς καμία ιδιαίτερη ευαισθησία για την πολιτιστική κληρονομιά, αποφασίστηκε οι αρχαιότητες να αποσπαστούν και να μεταφερθούν στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά.
Εξαιτίας της αντίδρασης αρχικά των αρχαιολόγων και στη συνέχεια μεγάλης μερίδας των πολιτών, αλλά και του Δήμου Θεσσαλονίκης, η απόφαση αυτή ευτυχώς μπλοκαρίστηκε και δεν εφαρμόστηκε. Στη συνέχεια προωθείται η λύση για απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων, που επίσης συγκέντρωσε μεγάλες αντιδράσεις από αρχαιολόγους, πολίτες και δήμο και τελικά το 2016, με απόφαση του τότε ΥΠΠΟ Αριστείδη Μπαλτά, υπογράφεται μνημόνιο συναντίληψης όλων των εμπλεκόμενων οργανισμών αποφασίζεται η λύση της διατήρησης των αρχαίων κατά χώραν με την παράλληλη κατασκευή ενός επανασχεδιασμένου σταθμού στο ίδιο σημείο.
Και ενώ αυτός ο σχεδιασμός προχωρά κανονικά μέχρι τώρα, ο πρωθυπουργός για άγνωστους λόγους αποφασίζει να επιστρέψει το έργο πίσω στο 2012 και να ξαναδιχάσει, επαναθέτοντας ουσιαστικά το δίλημμα «ή αρχαία ή μετρό», όταν μάλιστα υπάρχει σχέδιο που ικανοποιεί το αίτημα «και αρχαία και μετρό».
ΣΥΡΙΖΑ: Θύμα ιδεοληπτικών εμμονών ένα από τα εντυπωσιακότερα μνημιακά σύνολα
Σε μια ιδιαίτερης σημασίας πολιτική κίνηση, το Τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού το διάστημα 2015-2019 και ο τομεάρχης Πολιτισμού της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε κοινή τους δήλωση απαντούν στην πρωθυπουργική εξαγγελία για απόσπαση και επανατοποθέτηση των σπουδαίων αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης αποδίδοντάς τη σε ιδεοληπτικές εμμονές και ιδιωτικά συμφέροντα.
Η ανακοίνωση, που υπογράφουν το Τμήμα Πολιτισμού, οι πρώην υπουργοί Νίκος Ξυδάκης, Αριστείδης Μπαλτάς, Λυδία Κονιόρδου, Μυρσίνη Ζορμπά, η πρώην γ.γ. του ΥΠΠΟΑ Μαρία Βλαζάκη και ο τομεάρχης Πολιτισμού Πάνος Σκουρολιάκος έχει ως εξής:
"Με περισσή ευκολία το βράδυ του Σαββάτου, από το βήμα της ΔΕΘ, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε την αλλαγή πολιτικής όσον αφορά την ολοκλήρωση του μετρό στη Θεσσαλονίκη. Γυρίζοντας την πόλη επτά χρόνια πίσω, έθεσε εκ νέου ένα δίλημμα που η κοινωνία της Θεσσαλονίκης έχει πλέον υπερβεί, προκαταβάλλοντας μάλιστα αποφάσεις γνωμοδοτικών συμβουλίων που ακόμη δεν έχουν συνεδριάσει. Η απόφαση απόσπασης των αρχαιολογικών ευρημάτων του σταθμού της Βενιζέλου δεν ήρθε βέβαια ως κεραυνός εν αιθρία. Την προκατέλαβαν δηλώσεις υπουργών και βουλευτών, ακόμη περισσότερο η τοποθέτηση σε θέσεις - κλειδιά προσώπων που στο παρελθόν υποστήριξαν ιδεοληπτικά την απομάκρυνση των αρχαίων προκειμένου να ολοκληρωθεί το έργο. Προσώπων στα οποία φαίνεται πως κόστισε πολύ τόσο η αλλαγή πολιτικής κατά την περίοδο 2015-2019 όσο και η πάνδημη αποδοχή από τους πολίτες της Θεσσαλονίκης της λύσης 'και αρχαία, και μετρό'.
Αρκεί όμως ο ρεβανσισμός των τότε εμπλεκομένων για να δικαιολογήσει την απόφαση να τιναχτεί στον αέρα τόσο ως προς το χρονοδιάγραμμά του, όσο και ως προς το κόστος του ένα τόσο σημαντικό έργο, για να ακυρωθούν όσα έγιναν τα τελευταία χρόνια; Ποια οικονομικά συμφέροντα και σκοτεινές συμφωνίες επιβάλλουν το αδιανόητο χάος που θα προκύψει στην καθημερινότητα και την εμπορική ζωή της πόλης χωρίζοντας και πάλι τους κατοίκους της σε αντιμαχόμενα στρατόπεδα;
Θύμα ιδεοληπτικών εμμονών και ιδιωτικών συμφερόντων, λοιπόν, ένα από τα εντυπωσιακότερα μνημειακά σύνολα που έχουν ανακαλυφθεί τα τελευταία χρόνια, και όχι μόνο στη Θεσσαλονίκη και τη χώρα μας. Για τη σημασία του και το δέος που προκαλεί έχει μιλήσει εκτενώς η αρχαιολογική κοινότητα. Με την κατά χώρα διατήρησή τους δίνεται η δυνατότητα δημιουργίας ενός εμβληματικού ιστορικού τοπόσημου για τη Θεσσαλονίκη, ανυπολόγιστης σημασίας τόσο για την ιστορική ταυτότητα της πόλης, όσο και για την τουριστική και την εν γένει οικονομική ανάπτυξή της.
Αντ’ αυτού, το κόμμα που διαχρονικά πρωτοστατεί στην άνοδο ενός επικίνδυνου, εργαλειακού και γκροτέσκου πατριωτισμού, δείγματα του οποίου έδειξε και πολύ πρόσφατα με αφορμή τη Συμφωνία των Πρεσπών, απαξιώνει τα αρχαιολογικά τεκμήρια, προκρίνοντας, όπως προσπάθησε να κάνει και το 2014 χωρίς κανένα θεσμικό φραγμό και αιδώ, μια αμφίβολης υλοποίησης αρχαιολογική Ντίσνεϊλαντ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, το τμήμα Πολιτισμού, αλλά και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού το διάστημα 2015-2019 δηλώνουμε πως είμαστε στο πλευρό της Κίνησης Πολιτών για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Θεσσαλονίκης, και θα πρωτοστατήσουμε στον αγώνα να ανακληθεί αυτή η καταστροφική απόφαση".
