Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.1°C19.8°C
3 BF 56%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
14.7°C17.0°C
1 BF 75%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C17.1°C
3 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.8°C17.5°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
14 °C
13.9°C16.9°C
0 BF 62%
Αριστερά και οι νέοι Κώδικες. Η μεταρρύθμιση του αιώνα;
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Αριστερά και οι νέοι Κώδικες. Η μεταρρύθμιση του αιώνα;

Κώστας Χαρίτος, δικηγόρος

- Το σημαντικότερο όμως πολιτικό αποτέλεσμα της ιστορικής ψήφισης των νέων Κωδίκων είναι ότι η Αριστερά γράφει ιστορία, ως εγγυητής του φιλελεύθερου ποινικού δικαίου και εγγυητής των ατομικών ελευθεριών. Γράφει ιστορία ως προοδευτικός μεταρρυθμιστής, υλοποιώντας σε τέσσερα χρόνια ένα κολοσσιαίο έργο, που άλλες κυβερνήσεις δεν έκαναν για δεκαετίες, δίνοντας ταυτόχρονα ισχυρό πλήγμα στις λογικές του ποινικού λαϊκισμού.

Δημοσιεύτηκαν πριν από λίγες ημέρες οι ν.4619/2019 και 4620/2019 που αφορούν στην κύρωση του νέου Ποινικού Κώδικα και του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, με τους οποίους η Αριστερά γράφει ιστορία, καθώς δεν πρόκειται για μία εσπευσμένη νομοθετική πρωτοβουλία που σχετίζεται με την προκήρυξη εκλογών, αλλά για μια ενέργεια που είχε υποχρέωση να πράξει η παρούσα κυβέρνηση, όπως και πολλές κυβερνήσεις πριν από αυτήν.

Ιστορικά, για να συνειδητοποιήσουμε το βάρος αυτού του νομοθετήματος, ο Ποινικός Κώδικας  που ψηφίστηκε πριν από λίγες ημέρες είναι ο τέταρτος στην νεοελληνική ιστορία. Ο πρώτος ήταν το «Απάνθισμα των Εγκληματικών» του 1824. Ο δεύτερος ήταν ο Βαυαρικής εμπνεύσεως Ποινικός Νόμος του 1835 και τέλος ο προηγούμενος Ποινικός Κώδικας του 1951. Ο Ποινικός Κώδικας του 1951 που αποτέλεσε τη βάση της ποινικής δογματικής και γενικότερα της απονομής της ποινικής δικαιοσύνης στη χώρα µας, μέσα στις δύσκολες μεταπολεμικές συνθήκες, υπήρξε προϊόν μακράς και παραγωγικής επεξεργασίας, αφού η πρώτη επιτροπή για τη σύνταξή του («καθολικής ανακαινίσεως του Ποινικού Νόμου» του 1824) ορίσθηκε το 1911 και η σύνταξη του πρώτου Σχεδίου αποπερατώθηκε το 1923. Ακολούθησε η σύνταξη δεύτερου Σχεδίου (1937), επακολούθησε το 1940 το τρίτο Σχέδιο, και τελικά υποβλήθηκε στη Βουλή το τελικό Σχέδιο του 1948, το οποίο κυρώθηκε µε τον ν. 1492/1950 και τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 1951. Δηλαδή, το στάδιο επεξεργασίας και διαβούλευσής του διήρκησε σαράντα χρόνια και η εφαρμογή του διήρκησε για πάνω από μισό αιώνα. Άρα, από την Ιστορία συνάγουμε ότι το πιο πιθανό είναι να ισχύει ο νεοψηφισθείς Ποινικός Κώδικας και τον επόμενο αιώνα.

Οι νέοι Κώδικες είναι αφενός ένα επιστημονικό έργο, προϊόν των νομοπαρασκευαστικών επιτροπών που συστάθηκαν το 2015 από τον τότε Υπουργό Δικαιοσύνης, το οποίο συνεχίσθηκε από τους επόμενους Υπουργούς, και αφετέρου ένα έργο που είναι καρπός και των πολιτικών θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ, παρά το ότι δεν μπορεί να του πιστωθεί αποκλειστικά.

Ο νέος Ποινικός Κώδικας υπηρετεί την αρχή της νομιμότητας, το σεβασμό της αξιοπρέπειας, την αρχή της ενοχής, τη δημοκρατική αρχή που επίσης επικοινωνεί με και αλληλοεπηρεάζεται από τις ρυθμίσεις της ποινικής νομοθεσίας, με την αρχή της ισότητας, του κοινωνικού κράτους και της επιείκειας. Έχει προσαρμοστεί στην πρόοδο, σε κατακτήσεις οι οποίες αφορούν και τον κοινωνικό χώρο. Επιδιώκει την ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και κράτους δικαίου και ιδίως το σεβασμό των δικαιωμάτων του πολίτη που ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπος με τον ποινικό έλεγχο. Στον πυρήνα του αποτελεί ένα εγχείρημα εκσυγχρονισμού του συστήματος ποινών υπό το φως των σύγχρονων αντιλήψεων του ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού, το οποίο αναμένεται να συμβάλει στην επιτάχυνση της δικαιοσύνης (σχήμα απελευθερωτικό για την κοινωνική και οικονομική ζωή), αλλά και θα συμβάλει στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στις φύλακες. Συνεπώς, ο εκσυγχρονισμός των Κωδίκων ήταν απολύτως αναγκαίος.

Τα νομοθετήματα αυτά, εκτός από αναγκαία, έχουν και προοδευτικό πρόσημο, όπως το άρθρο 13 του Ποινικού Κώδικα, όπου στους ορισμούς βρίσκουμε ότι η έννοια του οικείου πλέον δεν αφορά μόνο την οικογένεια όπως τη γνωρίζαμε, αλλά και την οικογένεια όπως έχει διευρυνθεί πλέον κοινωνικά.

Το βασικότερο πρόβλημα που έρχεται να επιλύσει είναι το ότι μέχρι σήμερα είχαμε πολύ υψηλές απειλούμενες ποινές και ένα ιδιαίτερα εύκαμπτο και ελαστικό σύστημα απολύσεων. Αυτό το σύστημα έπρεπε να εξισορροπηθεί παρέχοντας εμπιστοσύνη, ασφάλεια και δικαιώματα.

Ο νέος Ποινικός Κώδικας επιτυγχάνει αυτή την εξισορρόπηση, με χαμηλότερες απειλούμενες ποινές. Δηλαδή μειώνονται οι περιπτώσεις όπου προβλέπεται η ισόβια κάθειρξη και μειώνεται αισθητά το ανώτατο όριο της πρόσκαιρης κάθειρξης από τα είκοσι στα δεκαπέντε έτη. Παράλληλα, δημιουργείται ένα πάγιο και μόνιμο σύστημα απολύσεων. Στην κατεύθυνση αυτή γίνεται και εξορθολογισμός των επαπειλούμενων ποινών υπό το φως της αρχής της αναλογικότητας, με βάση την αξιολόγηση των προστατευόμενων έννομων αγαθών. Διότι δεν είναι αναλογικό να προβλέπεται η ποινή της ισόβιας κάθειρξης για καταχραστές και ποινή ισόβιας κάθειρξης για την ανθρωποκτονία.

Επίσης, στο πεδίο της φυλάκισης και των πλημμελημάτων, δηλαδή των ποινών που αφορούν στις αξιόποινες πράξεις μεσαίας τάξης, έχουμε σημαντικές αλλαγές, αφού πλέον έχουμε τρεις κύριες ποινές: τη φυλάκιση, η οποία από τα τρία χρόνια και άνω πλέον θα εκτίεται, την παροχή κοινωφελούς εργασίας, και τη χρηματική ποινή. Καταργείται η μετατροπή της ποινής φυλάκισης με καταβολή χρηματικού ποσού, καθώς έθετε τους πολίτες σε άνιση θέση μεταξύ τους, συνδέοντας τον ποινικό σωφρονισμό με την καταβολή χρημάτων.

Επιπρόσθετα, η νομοτεχνική βελτίωση στο άρθρο που αφορά το έγκλημα του βιασμού είναι προς την σωστή κατεύθυνση, καθώς η απουσία συναίνεσης αποτελεί πλέον βασικό στοιχείο. Και, όταν εννοούμε συναίνεση, την εννοούμε ως εκούσια, αποτέλεσμα της ελεύθερης βούλησης του ατόμου. Γιατί η έλλειψη συναίνεσης καταστρέφει ζωές, καταστρέφει ψυχές, καταστρέφει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Γιατί ο άνθρωπος, ο οποίος βασανίζεται, από ένα σημείο και μετά νιώθει σαν να μην υπάρχει.

Το σημαντικότερο όμως πολιτικό αποτέλεσμα της ιστορικής ψήφισης των νέων Κωδίκων είναι ότι η Αριστερά γράφει ιστορία, ως εγγυητής του φιλελεύθερου ποινικού δικαίου και εγγυητής των ατομικών ελευθεριών. Γράφει ιστορία ως προοδευτικός μεταρρυθμιστής, υλοποιώντας σε τέσσερα χρόνια ένα κολοσσιαίο έργο, που άλλες κυβερνήσεις δεν έκαναν για δεκαετίες, δίνοντας ταυτόχρονα ισχυρό πλήγμα στις λογικές του ποινικού λαϊκισμού.

Κλείνοντας, η ψήφιση των Κωδίκων στις τελευταίες συνεδριάσεις πριν τη διάλυση της Βουλής αποδεικνύει την ορθότητα της ποδοσφαιρικής φράσης, σύμφωνα με την οποία τα πιο όμορφα γκολ μπαίνουν στις καθυστερήσεις.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL