Του Κώστα Καναβούρη
Μοιάζει όλο και πιο δύσκολο να σκοντάψεις στην αμφιβολία. Όλα είναι τόσο πλήρη! Η ανάσταση πέτυχε για μια ακόμα φορά, οι εξηγήσεις τέλειες και επιβεβαιωμένες, αφού εκατομμύρια εκατομμυρίων ζώντες εμπιστεύονται τις εξηγήσεις. Δεν έχουν θέση εδώ, στη χαρά της βεβαιότητας, οι Προσωκρατικοί, οι Σοφιστές, οι τρυφεροί Κυνικοί, οι Νεοπλατωνικοί, οι Σούφι ακόμα. Δεν έχει εδώ στιγμή για τον έντρομο άνθρωπο μπροστά στο κενό. Θέλω να πω πως, αν το καλοεξετάσεις, η Κυριακή του Θωμά είναι μια οδυνηρή γιορτή της τιμωρημένης αμφιβολίας. Της εσαεί τιμωρημένης αμφιβολίας σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Άλλωστε ας μην ξεχνάμε ότι τα πιο στυγνά καθεστώτα (όπως και η στυγνότητα των θρησκειοποιημένων εκκλησιών και εκκλησιασμάτων) τιμώρησαν ακόμα και την παραμικρή παρέκκλιση από το στέρεο ενός κόσμου που επινοήθηκε έτσι ώστε να είναι στέρεος. Τι λέω; Δεν τιμώρησαν την παρέκκλιση απλώς. Δεν τιμώρησαν καν την πρόθεση παρέκκλισης. Τιμώρησαν μια εκκοσμίκευση της σκέψης, έξω από τη θρησκευτική τους απλότητα. Αυτό είναι η φρίκη. Που έσυρε μέχρι τον θάνατο εκατομμύρια αθώους κι ακόμη τους σέρνει.
Στην Κυριακή του Θωμά, ακούγονται οι αλυσίδες της δουλείας. Στην Κυριακή του Θωμά η ελευθερία είναι ένα -στην καλύτερη περίπτωση- ραχιτικό ενδεχόμενο, μπροστά στη λάμψη της απόλυτης αλήθειας που περιλαμβάνει τα πάντα αυτό το ραχιτικό ενδεχόμενο καθώς σκύβει υπό το βάρος του λάθους του και σιωπά. Τιμωρημένο. Σε μυριάδες τόπους εκτελέσεων μπροστά σε μυριάδες εκτελεστικά αποσπάσματα: ερήμων, θαλασσών, καθεστώτων, χρηματιστηρίων, γεωτοποθετήσεων, καυσίμων, παραδείσων, χαρτοφυλακίων μιας Κυριακής στην πίσω αυλή αυτού του κόσμου.
Α, ναι, είναι ωραία αυτή η Κυριακή που το θέμα έληξε για πάντα. Είναι ωραίες οι υπόλοιπες ηττημένης Κυριακές μας των λαϊκών ασμάτων, της ήττας που έχει ίση αξία με ένα ποδόσφαιρο των εννοιών σε ξένο γήπεδο, ίση αξία με το ποίημα μιας άτεχνης ελπίδας στον φωταγωγό. Στον ίδιο φωταγωγό που κάποια στιγμή -ωστόσο- έπεσε και σκοτώθηκε ο Άρης Κωνσταντινίδης. Ο Άρης Κωνσταντινίδης. Αυτός ο μέγας άπιστος Θωμάς της αρχιτεκτονικής μας πλησμονής.
Αυτή ακριβώς -θέλω να πω η Κυριακή, η Κυριακή του Θωμά- είναι που έκανε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή εθνάρχη και τον Άρη Κωνσταντινίδη αυτόχειρα. Για να ξέρουμε τι λέμε δηλαδή, αυτή η Κυριακή αποτελείωσε την ομορφιά στο στόμα του μεγάλου Αριστομένη Προβελέγγιου, την γέμισε τσιμέντο, στομώνοντας όλη την ωραιότητα σπασμένης γης, όλη τη λιόφυτη ομορφιά που λέγεται Αττική. Αυτό «το δράμα της ποιότητας» που ΄λεγε και ο Νίκος Καρούζος, άλλα άντε να καταλάβεις όταν προσκυνάς το δράμα της διώκουσας ευπιστίας.
Και ύστερα ήρθαν κι άλλες Κυριακές του Θωμά. Κι άλλες έφυγαν τρομαγμένες σαν τα πουλιά που σκορπίζουν με το τουφέκισμα του κυνηγού. Φτεροκοπώντας άγρια μέσα στον ύπνο μας, παρεμποδίζοντας βέβαια με ένα επικίνδυνο ποίημα την αρχιτεκτονική του Εφιάλτη. Του εφιάλτη που σαλτάρει από τις οιμωγές στις αμμοθίνες της νιρβάνας κι όλα τα κάνει έρημο. Και βόμβο. Και καταργεί τη γλώσσα. Και τότε πώς να την μιλήσεις μια τέτοια Κυριακή, οδυνηρής πληγής, σαν στύση έφηβου, που είναι μια τέτοια Κυριακή: του Θωμά. Με τα χέρια καμένα από το άγγιγμα. Για σκέψου: μια Κυριακή με τα χέρια καμένα. Κι εσύ πρέπει ν’ αγγίξεις τη μοτοσυκλέτα που πάγωσε χίλιους χειμώνες περιμένοντας μια τέτοια Κυριακή. Του Θωμά. Άγριο πράγμα μια μοτοσυκλέτα που παγώνει -χρόνια ολόκληρα- μέσα σ’ ένα ποίημα του Τάσου Δενέγρη. Πεθαμένος και αυτός. Σαν άπιστος Θωμάς μέσα στον θάνατό του, γιατί έτσι πεθαίνουν οι ποιητές: σαν να μην πιστεύουν τον θάνατό τους. Ενώ τα πλήθη αλαλάζουν στα γήπεδα, ενώ τα χρηματιστήρια κοιμούνται, τα κολέγια εκλέγουν τον Πάπα σαν όνειρο πραγματικότητας κι ένα παιδί βυθίζεται στον θάνατο μπροστά στα μάτια όλου του κόσμου, σ’ αυτή την Κυριακή του Θωμά. Πέραν πάσης αμφιβολίας.
Άλλωστε οι αμφιβολίες, όπως έδειξε η καύση των μαγισσών όπου γης, η τιμωρία των γυναικών θηλυκού γένους όπου γης, με λιθοβολισμό, ή με αναζήτηση των νεκρών τους παιδιών ή με πνιγμό ομού μετά των τέκνων τους, δεν αφήνει άλλα περιθώρια. Εδώ είναι το τέλος. Στη Κυριακή του Θωμά. Εδώ αποφασίστηκε πως Κυριακή δεν υπάρχει. Γιατί η Κυριακή είναι ένα πράγμα ελαστικό. Εκτείνεται από κει που θέλει ο εργοδότης Θεός μέχρι εκεί που πεθαίνει διαρκώς ο άπιστος Θωμάς. Της εργατικής αμφιβολίας. Άρον, άρον, σταύρωσον αυτόν. Πάνω στη μοτοσυκλέτα.
Η Κυριακή είναι ένα πράγμα ελαστικό. Εκτείνεται από κει που θέλει ο εργοδότης Θεός μέχρι εκεί που πεθαίνει διαρκώς ο άπιστος Θωμάς. Της εργατικής αμφιβολίας. Άρον, άρον, σταύρωσον αυτόν. Πάνω στη μοτοσυκλέτα
