Τώρα λοιπόν που αρχίζει να μπαίνει το νερό στο αυλάκι. Μετά το σύμφωνο πρωθυπουργού - αρχιεπισκόπου. Κι ενώ βρισκόμαστε στην έναρξη των κοινοβουλευτικών διαδικασιών αναθεώρησης του συντάγματος. Διά των οποίων αναμένεται πως θα οριοθετηθούν οι ρόλοι και θα αποσαφηνιστούν οι σχέσεις Πολιτείας - Εκκλησίας. Μήπως είναι ακριβώς τώρα η ώρα να δούμε και κάποια άλλα θέματα, εφαπτόμενα του ζητήματος; Κάποια δευτερεύοντα, ας πούμε, ζητήματα, με ιδιαιτέρως όμως σημαντική διάσταση στο θεσμικό αλλά και στο συμβολικό πεδίο. Επιτέλους, όταν μιλούμε για «θρησκευτική ουδετερότητα» του κράτους, ας το εννοούμε κιόλας...
ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΪΚΟΥ
Κάποια δευτερεύοντα ζητήματα παράπλευρα του κεντρικού, δηλαδή των όλων σχέσεων Πολιτείας - Εκκλησίας, με διόλου δευτερεύουσα όμως σημασία. Προπάντων στο θεσμικό αλλά και -ιδιαιτέρως- στο συμβολικό επίπεδο. Ζητήματα ανεξάρτητα της συνταγματικής αναθεώρησης, τα περισσότερα των οποίων δεν χρήζουν καν νομοθετικής παρέμβασης. Αρκεί για τη ρύθμισή τους πολιτική απόφαση. Ως προϊόν βεβαίως ισχυρής πολιτικής βούλησης και, ασφαλώς, πολιτικής τόλμης...
Έχουμε και λέμε λοιπόν:
* Καμιά παρέμβαση της Ιεραρχίας στο περιεχόμενο των διδασκομένων στα σχολεία μαθημάτων. Και του μαθήματος των Θρησκευτικών. Η εκπαίδευση των ελληνοπαίδων είναι ζήτημα αποκλειστικής αρμοδιότητας και ευθύνης της Πολιτείας. Ο κάθε πολίτης βεβαίως (και οι ιεράρχες) μπορεί να εκφράζει τη γνώμη του επ’ αυτής. Όχι όμως θεσμικά. Που πάει να πει, δεν συναποφασίζουν. Η κρίση, η επιλογή και η απόφαση ανήκουν στην Πολιτεία...
* Ας σταματήσει πλέον ο αγιασμός στην έναρξη των συνόδων της Βουλής. Η εικόνα που αντικρίζουμε κάθε φθινόπωρο, με τα άμφια και τα εξαπτέρυγα παρά τω προεδρείω, δεν απαντάται παρά σε τριτοκοσμικά φονταμενταλιστικά καθεστώτα. Και, ασφαλώς, πουθενά στη Δύση...
* Το ίδιο και στα σχολεία. Δεν έχει κι εκεί καμιά δουλειά ο εναρκτήριος των μαθημάτων αγιασμός ούτε, βέβαια, η καθημερινή πρωινή προσευχή. Η «βίαιη» κατήχηση των παιδιών και των εφήβων επ’ ουδενί συνάδει προς τη λογική της ελευθερίας της βούλησης και των επιλογών...
*Ο πολιτικός όρκος θα πρέπει να γενικευθεί. Πλην των πάσης φύσεως αιρετών, και σε όλες τις έναντι του κράτους δοσοληψίες. Και στα δικαστήρια ασφαλώς. Και να αφορά όλους τους πολίτες. Η ενδεχόμενη ανάγκη του καθενός για θρησκευτικό όρκο, σεβαστή σε κάθε περίπτωση, είναι εντελώς προσωπική υπόθεση. Πρόκειται για ζήτημα συνείδησης και δεν ανάγεται στη δημόσια σφαίρα.
* Θα πρέπει επιτέλους να γενικευθεί, ως υποχρεωτικός, και ο πολιτικός γάμος. Ως ληξιαρχική πράξη έναντι του κράτους. Από 'κεί και πέρα ο καθένας θα μπορεί, αν το επιθυμεί, να τελεί και θρησκευτικό γάμο. Δίχως όμως να ανατίθενται ληξιαρχικές αρμοδιότητες στον κλήρο...
* Δεν έχουν, δεν μπορεί να έχουν καμιά θέση οι εικόνες στις δημόσιες υπηρεσίες. Τα κάθε είδους λατρευτικά σύμβολα είναι για τις εκκλησίες και για τα εικονοστάσια των σπιτιών εκείνων που το επιθυμούν. Όχι για το Δημόσιο...
* Ας σταματήσει επιτέλους αυτή κωμωδία της υποδοχής του αγίου φωτός «με τιμές αρχηγού κράτους». Πέραν του προσβλητικά γελοίου του πράγματος, δεν έχουν καμιά θέση σε τέτοιου είδους τελετουργίες κρατικοί αξιωματούχοι και στρατιωτικά αγήματα. Τα οποία, εκτός των άλλων, «παρουσιάζουν όπλα». Σκέψου, όπλα μπροστά στον Χριστό! Κάτι που θα περίμενες να ενοχλεί προπάντων τους εκπροσώπους της Εκκλησίας. Θα περίμενες, αλλά μπα... Τα στρατιωτικά αγήματα δεν έχουν θέση γενικώς στις θρησκευτικές τελετές. Στις λιτανείες, στους επιταφίους, στις περιφορές αγίων λειψάνων. Καμιά θέση απολύτως...
- Σεβαστές σε κάθε περίπτωση οι παραδόσεις του λαού μας. Ακόμη περισσότερο σεβαστό το θρησκευτικό του συναίσθημα. Κάποτε όμως θα πρέπει ν’ αρχίσει η χώρα να εκσυγχρονίζεται. Αφήνοντας πίσω της εθιμικές δυσμορφίες, αναγόμενες σε κάθε μορφής δεισιδαίμονες προκαταλήψεις. Και, επιτέλους, δεν μπορεί να έχει καμιά σχέση η Πολιτεία μ’ αυτές.
Οι εκπρόσωποί της, ως πολίτες, μπορούν να μετέχουν στο όλο εκκλησιαστικό λατρευτικό γίγνεσθαι αν το επιθυμούν. Όχι όμως το επίσημο κράτος. Και, για να θυμηθούμε ένα προσφιλές του κόμματος - κορμού της κυβερνητικής πλειοψηφίας σλόγκαν, «Αν όχι τώρα πότε; Αν όχι αυτοί, ποιος;». Είπαμε, όταν μιλούμε για «θρησκευτική ουδετερότητα» της ελληνικής Πολιτείας, ας το εννοούμε κιόλας...
