Της Katerina Kolozova*
- Το γεγονός ότι δεν επιτύχαμε να ξεπεράσουμε το 50% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων σχεδόν κατά 15 μονάδες αποτελεί ένδειξη για τις έντονες επιφυλάξεις ή ενδεχομένως (και πιθανότατα) την έντονη αντίθεση στη συμφωνία από τη συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων. Οι υποστηρικτές της συμφωνίας θεωρούνται προδότες που επιτρέπουν την εξωτερική παρέμβαση στην κυριαρχία του έθνους μας. Μιας και οι Έλληνες επιμένουν ότι η χώρα πρέπει να αλλάξει το Σύνταγμά της, αυτό θεωρείται παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναφέρεται πολύ συχνά όχι μόνο ως βία, αλλά και ως βιασμός.
- Σε αντίθεση με εμένα, η πλειοψηφία που στήριξε το δημοψήφισμα και ψήφισε υπέρ πιθανότατα «κατάπιε τη συμφωνία» για χάρη του ευρωπαϊκού μέλλοντος της χώρας. Για μένα, ήταν το αντίστροφο: η συμφωνία ήταν πιο σημαντική από το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. Η υπέρβαση του εθνικιστικού ανταγωνισμού που μοιραζόμαστε είναι αυτό που με ώθησε ανοιχτά και ίσως παθιασμένα να υποστηρίξω τη Συμφωνία.
Μιας και προέρχομαι από την Αριστερά, ήταν μάλλον δύσκολο - αν όχι αμήχανο - να υποστηρίξω το «ναι» σε μια ερώτηση που συνεπάγεται αυτόματα και ψήφο υπέρ της ένταξης στο ΝΑΤΟ. Ωστόσο, γνωρίζοντας ότι όλες οι δημοσκοπήσεις που διεξήχθησαν τα τελευταία δύο χρόνια έχουν δείξει τη συντριπτική υποστήριξη του πληθυσμού για την ένταξή μας στο ΝΑΤΟ (και επίσης στην ΕΕ), κατέληξα στο συμπέρασμα πως το «όχι» ή το μποϊκοτάζ θα έβλαπτε μόνο τη Συμφωνία των Πρεσπών. Σε αντίθεση με εμένα, η πλειοψηφία που στήριξε το δημοψήφισμα και ψήφισε υπέρ πιθανότατα «κατάπιε τη συμφωνία» για χάρη του ευρωπαϊκού μέλλοντος της χώρας. Για μένα, ήταν το αντίστροφο: η συμφωνία ήταν πιο σημαντική από το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. Πρέπει να συμφιλιωθούμε - έχουμε πάρα πολλά ανεπούλωτα και κοινά ιστορικά τραύματα που δεν μπορούν να μένουν αενάως υπό καταστολή, τροφοδοτώντας τις τοξικές σχέσεις που καλλιεργούσαμε για δεκαετίες, αν όχι για περισσότερο από έναν αιώνα. Η υπέρβαση του εθνικιστικού ανταγωνισμού που μοιραζόμαστε είναι αυτό που με ώθησε ανοιχτά και ίσως παθιασμένα να υποστηρίξω τη Συμφωνία.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικά διατυπωμένο έγγραφο, που διαμορφώνεται από τις έννοιες και την ορολογία της σύγχρονης πολιτικής θεωρίας και επιστήμης, χωρίς εθνικιστικό πάθος και χωρίς να αναζητά δικαίωση στην ιστορία. Η Ιστορία δεν εμπλέκεται σε αυτή τη συμφωνία και αυτό είναι το εξαιρετικό σε αυτήν. Το πολιτικό δικαίωμα στον αυτοπροσδιορισμό και την αυτοδιάθεση είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της. Το άρθρο 7 της Συμφωνίας είναι έξυπνα διατυπωμένο: δύο διαφορετικές αναγνωρίσεις αναφορικά με την εθνικότητα, την ιστορία, τον πολιτισμό και τη γλώσσα με το ίδιο όνομα (ή μάλλον το επίρρημα: «Μακεδονικό») αναφέρονται ως πιθανές. Αυτές οι δύο θεμελιώνονται σε διαφορετικές παραδόσεις που έχουν αναπτυχθεί εντός των ορίων δύο διαφορετικών εθνικών κρατών. Αυτό αρκεί. Αυτή είναι η αρχή της πολιτικής και δεν απαιτείται ιστορία ή ιστορικός ρομαντισμός για να δικαιολογηθεί το πολιτικό δικαίωμα στην αυτοδιάθεση. Η αποσαφήνιση σχετικά με τη γλώσσα που μιλιέται στη (μέχρι τώρα) Δημοκρατία της Μακεδονίας ήταν περισσότερο από αναγκαία - όχι μόνο για να μετριάσει τα ελληνικά εθνικά αισθήματα, αλλά και - ακόμη περισσότερο - για να αποκαταστήσει το γλωσσικό γεγονός της σλαβικής της φύσης και ως εκ τούτου, να διαλύσει την ψευδοεπιστήμη που δημιουργήθηκε την περασμένη δεκαετία από τους υποστηρικτές της «αρχαιοποίησης» στη Δημοκρατία της Μακεδονίας. Είναι πεποίθηση μου ότι μια τόσο εξαιρετικά διατυπωμένη και διπλωματικά έξυπνη συμφωνία δεν θα είναι δυνατή στο μέλλον, εάν ο κόσμος και στις δύο χώρες αποδείξει ότι δεν είναι σε θέση να κατανοήσει τις αποχρώσεις και να συνειδητοποιήσει ότι αυτό που έχουμε στη διάθεσή μας είναι μια λύση όπου κερδίζουν και οι δύο.
Δυστυχώς, το κοινό της πΓΔΜ δεν μπόρεσε να αντιληφθεί την ιδέα, καθώς και τη δυνατότητα ενός μέλλοντος που ενυπάρχει στη Συμφωνία. Το γεγονός ότι δεν επιτύχαμε να ξεπεράσουμε το 50% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων σχεδόν κατά 15 μονάδες αποτελεί ένδειξη για τις έντονες επιφυλάξεις ή ενδεχομένως (και πιθανότατα) την έντονη αντίθεση στη συμφωνία από τη συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων. Οι υποστηρικτές της συμφωνίας θεωρούνται προδότες που επιτρέπουν την εξωτερική παρέμβαση στην κυριαρχία του έθνους μας. Μιας και οι Έλληνες επιμένουν ότι η χώρα πρέπει να αλλάξει το Σύνταγμά της, αυτό θεωρείται παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναφέρεται πολύ συχνά όχι μόνο ως βία, αλλά και ως βιασμός. Η μεταφορά του βιασμού έγινε ένα επαναλαμβανόμενο θέμα στις τοπικές διαδικτυακές συζητήσεις. Η συναισθηματική ανταπόκριση του πληθυσμού ήταν τόσο δυνατή που ήταν σχεδόν αδύνατο να διεξαχθεί μια λογική συζήτηση και επιχειρηματολογία σχετικά με το γιατί η συμφωνία πρέπει να θεωρηθεί λύση και όχι αιτία για τέτοια αισθήματα. Δεδομένου ότι το δημοψήφισμα ήταν συμβουλευτικό και όχι δεσμευτικό, η απόφαση μεταβιβάζεται τώρα στο Κοινοβούλιο. Χωρίς τις ψήφους του VMRO-DPMNE, είναι αδύνατο να επιτευχθεί η υποστήριξη της συμφωνίας από τα 2/3 των βουλευτών. Η επιζητούμενη πλειοψηφία είναι προϋπόθεση που δεν μπορεί να παραβλεφθεί, προκειμένου να εισαχθούν αλλαγές στο Σύνταγμα. Δεν μπορεί κανείς να ξεκινήσει να φαντάζεται για ποιο λόγο - αν υπάρχει έστω και ένας - οι βουλευτές του VMRO θα υποστήριζαν τη συμφωνία (εκτός, ίσως, από την προθυμία να ευθυγραμμιστούν με τις θέσεις των μεγάλων αδελφών κομμάτων εντός του ΕΛΚ, του οποίου είναι μέλος το VMRO). Επί του παρόντος, το μέλλον της συμφωνίας των Πρεσπών παραμένει αβέβαιο, καθώς και η δυνατότητα γεφύρωσης της επικοινωνίας, της εμπιστοσύνης και, τέλος, της υπερνίκησης των κοινών μας εθνικισμών.
Μετάφραση: Βασίλης Ρόγγας
* Καθηγήτρια φιλοσοφίας και σπουδών φύλου στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο στα Σκόπια
