ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ*
Οι κυρίαρχες πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού έχουν πληγώσει το ευρωπαϊκό όνειρο για μια ισότιμη, δίκαια και αλληλέγγυα συνεργασία των λαών της. Προωθούν την απορρύθμιση των αγορών από δημόσιο έλεγχο, την επέκταση της ιδιωτικοποίησης δημόσιων αγαθών, όπως μεταφορές, ενέργεια, νερό, υγεία, παιδεία, τη μείωση των κοινωνικών δαπανών, τον περιορισμό των κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων.
Ενισχύεται η παρεμβατικότητα των ισχυρών λόμπι των πολυεθνικών και η έλλειψη δημοκρατικής νομιμοποίησης παράλληλων θεσμών: Eurogroup, κοινές επιτροπές ρυθμιστικής συνεργασίας των TTIP, CETA, TiSA, ΙSDS κ.λπ. Όταν όμως απαξιώνονται οι δημοκρατικοί θεσμοί, τροφοδοτείται η άνοδος της Ακροδεξιάς. Οι επιπτώσεις των νεοσυντηρητικών πολιτικών είναι εμφανείς στη διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, στο χάσμα Βορρά - Νότου, στην αυξανόμενη ανεργία και την περιβαλλοντική υποβάθμιση.
Η ανάγκη για αλλαγή πορείας προς μια προοδευτική Ευρώπη γέννησε “από τα κάτω” κινήματα πολιτών που προσπαθούν να αντιπαλέψουν αυτές τις πολιτικές. Δημιουργήθηκαν δίκτυα κοινωνικών φορέων όπως το Seattle to Brussels και το Δίκτυο Ευρωπαϊκών Δήμων και Περιφερειών ενάντια στις νεοφιλελεύθερες ρυθμίσεις των διεθνών εμπορικών συμφωνιών της Ε.Ε. σε συνεργασία με το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ.
Κοινός στόχος τους είναι η αποτροπή ζημιογόνων ρυθμίσεων για το δημόσιο συμφέρον και η προώθηση μιας πολυμερούς παγκόσμιας νέας συνθήκης στο πλαίσιο του ΟΗΕ ή και του ΠΟΕ που θα διασφαλίζει -μεταξύ άλλων- την προστασία των τοπικών προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης, Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη), την επέκταση και τήρηση της διεθνούς συμφωνίας για την κλιματική αλλαγή του 2015, την περιβαλλοντική προστασία και δημόσια υγεία, την αποτροπή ιδιωτικοποίησης δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών κ.λπ.
Μέσα δράσης αυτών των κινημάτων είναι τα θεματικά εργαστήρια φορέων και πολιτών, οι διαδηλώσεις και τα ψηφίσματα φορέων και πολιτών. Για παράδειγμα, η συγκέντρωση τριών εκατομμυρίων υπογραφών Ευρωπαίων πολιτών κατά των ΤΤΙP, CETA, η διακήρυξη εκατοντάδων ευρωπαϊκών δήμων και Περιφερειών στη Βαρκελώνη ως ζώνες δίκαιου εμπορίου το 2016, η αντίσταση της Περιφέρειας της Βαλωνίας το 2017, η προετοιμασία καμπάνιας μέσω Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Πολιτών (ECI) ενάντια στα ιδιωτικά δικαστήρια το 2018 και οι δεκάδες διαδηλώσεις στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες τα τελευταία τρία χρόνια έδωσαν μικρές δημοκρατικές κατακτήσεις και ώθηση στο ευρωπαϊκό κίνημα να αγωνιστεί για μια προοδευτική και δημοκρατική Ευρώπη.
Οι διεργασίες στα κοινωνικά κινήματα επηρέασαν και τη συγκρότηση και την πολιτική θεματολογία του Ευρωπαϊκού Προοδευτικού Φόρουμ που δημιουργήθηκε πριν δύο χρόνια· μια συνεργασία Ευρωπαίων δημοκρατικών πολιτών που πήρε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τη μορφή της προοδευτικής συμμαχίας.
Βασικοί πολιτικοί άξονες για κοινή δράση είναι η επαναφορά της Ε.Ε. στις ιδρυτικές αξίες (ειρήνη, ασφάλεια και βιώσιμη ανάπτυξη για όλους), η αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισσαβώνας, η προώθηση του δίκαιου εμπορίου αντί του “ελεύθερου” εμπορίου, η κοινή διαχείριση του χρέους των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου, η κατάργηση των φορολογικών παραδείσων και πολλά άλλα.
Επίσης, ως προς το κρίσιμο θέμα του προσφυγικού, η θέση του Φόρουμ είναι η αντιμετώπισή του μέσω πολιτικών συνευθύνης και αλληλεγγύης.
Τέλος, ζητούμενα είναι η δραστική αύξηση του προϋπολογισμού της Ε.Ε., της ΚΑΠ και των διαρθρωτικών ταμείων, χωρίς επιβάρυνση των ασθενέστερων κοινωνικών στρωμάτων μέσω π.χ. φορολογίας των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών (φόρος Τόμπιν), των επιχειρήσεων διαδικτυακής οικονομίας (web tax) που τώρα φοροδιαφεύγουν, των μη επενδεδυμένων κερδών μεγάλων επιχειρήσεων, των περιβαλλοντικά ρυπογόνων δραστηριοτήτων των πολυεθνικών και, βεβαίως, τα κύρια ζητούμενα είναι η αύξηση των δημοσίων επενδύσεων, η καταπολέμηση των περιφερειακών ανισοτήτων, η ενίσχυση των πολιτικών άρσης του κοινωνικού αποκλεισμού.
Οι επόμενες συναντήσεις των ευρωπαϊκών κοινωνικών και αυτοδιοικητικών φορέων του κινήματος Seattle to Brussels, το φθινόπωρο του 2018, και του Ευρωπαϊκού Προοδευτικού Φόρουμ που θα γίνει στο Μπιλμπάο της Ισπανίας τον Νοέμβριο του 2018, με πρόσκληση και φορέων των ευρωπαϊκών κινημάτων να συνεισφέρουν προγραμματικά, αποτελούν σταθμούς στη συνεργασία κοινωνικών, αυτοδιοικητικών και προοδευτικών δυνάμεων για τη δημοκρατική αλλαγή και αναγέννηση της Ευρώπης των λαών.
* Ο Γιώργος Εμμανουήλ είναι εκπρόσωπος του Δικτύου Stop TTIP, CETA, TiSA, ISDS
