ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΣΑΧΠΕΚΙΔΗ*
Οι πάντες έχουν καταλάβει πως για εμάς τους Έλληνες ΤΩΡΑ είναι η καλύτερη ευκαιρία να λυθεί οριστικά το ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ, γιατί μας ευνοεί από πολλές απόψεις η συγκυρία. Η επί του θέματος στάση των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ, της Ε.Ε., του ΟΗΕ, η σφοδρή επιθυμία της γείτονος να ενταχθεί τώρα στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε., η ισχυρή βούληση της σημερινής κυβέρνησης των Σκοπίων να προχωρήσει στη λύση του προβλήματος που μας ταλαιπωρεί όλους με πολλούς τρόπους εδώ και δεκαετίες, όλα συνηγορούν υπέρ της άμεσης λύσης. Από τη μεριά μας, μόνο η βλακεία των τζάμπα εθνικιστών και η κομματική ιδιοτέλεια (των) κομμάτων της αντιπολίτευσης (να μην είναι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αυτή που θα λύσει το πρόβλημα!) προβάλλουν εμπόδια στην αξιοποίηση της χρυσής αυτής ευκαιρίας, αν όντως υπάρξει.
Αλλά μιας και φτάσαμε στα παζάρια, η ονομασία Gorna Makedonija (Άνω Μακεδονία) φαίνεται πως θα ήταν η καταλληλότερη τόσο ιστορικά όσο και γεωγραφικά. Ιστορικά, επειδή δεν νοθεύει την αληθινή ιστορία, και γεωγραφικά, επειδή η ΠΓΔΜ αποτελεί το «άνω» τμήμα της ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής της Μακεδονίας. Το Severna Makedonija (Βόρεια Μακεδονία) παραπέμπει σε αρνητικές εμπειρίες και συνειρμούς (Βόρειο-Νότιο Βιετνάμ, Βόρεια-Νότια Κορέα, αλλά και Βορράς-Νότος των ΗΠΑ, Βόρεια-Νότια Ευρώπη... ), γι’αυτό δεν πρέπει να προτιμηθεί. Για ανάλογους λόγους πρέπει να αποφευχθούν και τα άλλα προτεινόμενα ονόματα, όπως το Nova Macedonija. Ας συγκρίνουμε: Σμύρνη-Νέα Σμύρνη, Μουδανιά-Νέα Μουδανιά, Ρώμη-Νέα Ρώμη (Κωνσταντινούπολη), Υόρκη-Νέα Υόρκη κ.ο.κ. Υπάρχει καμιά σχέση;
Το Gorna Makedonija προφέρεται εύκολα, είναι εύηχο, και πιο πολύ θα ακούγεται το Γκόρνα παρά το Μακεντόνιγια ή Ματσεντόνια. Όλος ο κόσμος θα λέει Γκόρνα Μακεντόνιγια, και το όνομα αυτό, αμετάφραστο μάλιστα, θα ηρεμήσει τα πνεύματα στον απανταχού της γης Ελληνισμό, και θα βοηθήσει και κάποιους καλόπιστους (όπως π.χ. ο κυβερνητικός εταίρος Πάνος Καμμένος) να άρουν τις επιφυλάξεις τους. Αντίθετα, το Republika Ilindenska Makedonija ή Republic of Ilinden Macedonia, π.χ., είναι... «τροχιόδρομος» και δεν πρόκειται να το πει ή να το γράψει κανείς.
Κάποτε, ο καθηγητής μου στο Α.Π.Θ. γλωσσολόγος Νικόλαος Ανδριώτης -ο οποίος πρέπει να κατατάσσεται ανάμεσα στους όντως σοφούς της εποχής μας-, πρύτανης τότε, μου αφηγήθηκε την εξής διδακτική ιστορία: Όταν ήρθαν τα τραμ στην Ελλάδα, η τότε κυβέρνηση συγκάλεσε ένα συμβούλιο «σοφών», προκειμένου να αποφασίσουν για την ονομασία «επί το... ελληνοπρεπέστερον» των τραμ. Και αφού συσκέφθηκαν για πολύ, κατέληξαν να τα πουν... «τροχιόδρομο»! Εγώ τους είπα ότι το όνομα αυτό δεν πρόκειται να περάσει στον κόσμο, γιατί είναι δυσπρόφερτο και η εκφορά του αντιβαίνει στους νόμους της εύκολης γλωσσικής επικοινωνίας, ενώ η συντομία του ονόματος «τραμ» διευκολύνει τη χρήση του και γι' αυτό θα επικρατήσει. Και πράγματι, «τραμ» ήρθαν στην Ελλάδα, τραμ τα έλεγε ο κόσμος και ως τραμ έφυγαν (από τη Θεσσαλονίκη)!
Αν πάμε και σε άλλους τομείς, θα κάνουμε την ίδια διαπίστωση: Στην περίπτωση π.χ. της επικράτησης της δημοτικής γλώσσας έναντι της καθαρεύουσας, την οποία μάλιστα Δημοτική την καθιέρωσε η ίδια συντηρητική παράταξη που την είχε πολεμήσει με όλα τα μέσα κατά τις προηγούμενες πολλές δεκαετίες. Υπήρχε καμιά περίπτωση να μάθει ο λαός την καθαρεύουσα, όταν και οι μορφωμένοι υποστηρικτές της τη... σκότωναν με κάθε ευκαιρία τόσο στον προφορικό όσο και στον γραπτό λόγο; («Οι μαθηταί οίτινες διήλθον δια των χειρών μας», «έρριψαν τους ανθρώπους εις τας λάσπας», «το αποχωρών Γυμνάσιον»... ).
Για τους ίδιους λόγους πέρασε τόσο εύκολα και το μονοτονικό στις νεότερες ηλικίες, και μόνο οι νοσταλγοί της περισπωμένης και της υπογεγραμμένης, της ψιλής και της δασείας (δεν είναι ψόγος) γράφουν σε πολυτονικό. Μπορεί να διανοηθεί κανείς επιστροφή στο πολυτονικό;
Κάποιοι κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν και απαιτούν μαξιμαλιστικά και εντελώς εξωπραγματικά όνομα για τη γειτονική χώρα που να μην περιέχει τον όρο «Μακεδονία» (κι εγώ θα προτιμούσα να τους λέγαμε... Φούφουτους!), ενώ δεν αγνοούν ότι με μια τέτοια εξωπραγματική απαίτηση εκ μέρους μας δεν πρόκειται να υπάρξει λύση. Αυτό θέλουν; ώστε να διαιωνίζεται και να καθιερωθεί de facto το σκέτο «Μακεδονία», που ήδη έχει περάσει σε μεγάλο μέρος της παγκόσμιας κοινότητας;
ΥΓ. Κάποτε πρέπει να καταλάβουμε πως το σύνθημα «Η Μακεδονία είναι... ελληνική» αποτελεί... φάουλ: Φαντάζεστε να λέγαμε «η Πελοπόννησος είναι... ελληνική»; Πρώτος μάς το επεσήμανε ο... Γκορμπατσόφ, όταν ερχόμενος στην Ελλάδα είχε δηλώσει: «Η Μακεδονία δεν είναι ελληνική. Η Μακεδονία είναι Ελλάδα»! (Αυτό για τους θερμοκέφαλους... Μακεδονομάχους.)
* Ο Αντώνης Σαχπεκίδης είναι κλασικός φιλόλογος - συγγραφέας.
