Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.1°C19.8°C
3 BF 56%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
14.7°C17.0°C
1 BF 75%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C17.1°C
3 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.8°C17.5°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
14 °C
13.9°C16.9°C
0 BF 62%
H Eυρωπαϊκή Ένωση και οι δρόμοι του φυσικού αερίου
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

H Eυρωπαϊκή Ένωση και οι δρόμοι του φυσικού αερίου

William S. Schwartz, "Gas Factory", c. 1948

Φαίνεται ότι η αποκάλυψη, από τη μεριά του ιταλικού ΕΝΙ (Εθνικός Οργανισμός Υδρογονανθράκων), του κοιτάσματος Καλυψώ, όνομα της μυθικής νύμφης που κράτησε με τα κάλλη της τον Οδυσσέα στο νησί της για επτά χρόνια, κινδυνεύει να γίνει κατ’ αντίθεση το άνοιγμα του πιθαριού της Πανδώρας.

Σπινθήρας σε μια περιοχή όπου οι ενεργειακές επιδιώξεις γίνονται υπόβαθρο αντίστοιχων γεωπολιτικών επιδιώξεων, καθώς και αντίστροφα. Ενδεικτικό παράδειγμα, ο πόλεμος στη Συρία: κατακερματισμός του σιιτικού άξονα, διέξοδος προς Ευρώπη φυσικού αερίου (Φ.Α.), Κατάρ, υδρογονάνθρακες Συρίας. Ας γυρίσουμε όμως στην Ε.Ε. και την εξάρτησή της από τις εισαγωγές Φ.Α., με τις οποίες σχετίζεται σε σημαντικό βαθμό και η τωρινή κρίση γύρω από το Φ.Α. της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Είναι γνωστό ότι η Ε.Ε. εξαρτάται, κατά 65% σχεδόν, από τις εισαγωγές για το Φ.Α. Οι χώρες από τις οποίες εισάγεται είναι κυρίως εκείνες της βόρειας Αφρικής, το Κατάρ, η Νορβηγία (γύρω στο 20%) και η Ρωσία (γύρω στο 30%). Τα τελευταία χρόνια, το θέμα της διασφάλισης της προμήθειας του Φ.Α. έρχεται με ένταση στην επιφάνεια· ενδεικτική έκφραση ήταν και, το 2015-16, η λαθεμένη αντιμετώπιση -από τη μεριά των Ελλήνων κυβερνώντων- του θέματος του Sοuth Stream.

Η ένταση της συζήτησης για τη διασφάλιση της προμήθειας του αναγκαίου όγκου Φ.Α., που διατρέχει όχι μόνο τους θεσμούς της Ε.Ε., αλλά και που διαχωρίζει τις χώρες της «Νέας Ευρώπης» (Πολωνία, Βαλτικές χώρες κ.λπ.) από εκείνες της «παλιάς Ευρώπης», οφείλεται κυρίως σε τρεις λόγους:

Πρώτον, στην κρίση της Ουκρανίας και στον κίνδυνο διακοπών της προμήθειας μέσω των αγωγών που περνούν από αυτή.

Δεύτερον, στην πίεση των ΗΠΑ για αποδέσμευση της Ε.Ε. από το ρωσικό Φ.Α. Η ενέργεια αυτή στοχεύει, από τη μια πλευρά, στην παραπέρα αποδυνάμωση των σχέσεων της Ε.Ε. με τη Ρωσία και, από την άλλη, στην εξασφάλιση πελατείας -ενάντια στους νόμους της αγοράς- για την προώθηση του σχιστολιθικού Φ.Α. των ΗΠΑ.

Τρίτον, στη σταδιακή μείωση της παραγωγής Φ.Α. στη Βόρεια Θάλασσα (Αγγλία, Νορβηγία) και στη σχετική αναβάθμιση της κατανάλωσης σε σχέση με τα άλλα ορυκτά καύσιμα, στο πλαίσιο της COP.21 του Παρισιού.

Τα τεχνικά εμπόδια που προέρχονται από την ουκρανική κρίση ξεπερνούνται με την κατασκευή -μια και είναι και ρωσική η επιδίωξη- του North Stream2, που, παρά τις αντιθέσεις ΗΠΑ, Πολωνίας κ.λπ., θα λειτουργήσει μέσα στο 2019 και υποστηρίζεται από το παραγωγικό κεφάλαιο (Γερμανίας, Γαλλίας, Αυστρίας). Ο βόρειος άξονας διασφαλίζεται σαν συνέχεια ποσότητας και προμήθειας.

Το επιχείρημα ότι ευνοείται, πέρα από τους οικονομικούς κανόνες, ο «κυρίαρχος» προμηθευτής, που συμπτωματικά έχει τα μεγαλύτερα κοιτάσματα Φ.Α. του κόσμου, δεν στέκεται:

Πρώτον, γιατί η ενδογενής Ευρωπαϊκή Παραγωγή - Β. Θάλασσα, Νορβηγία - έχει πάρει την «κατιούσα» διαδρομή, ενώ και η κατάσταση της Β. Αφρικής είναι ασταθής και τα βασικά ευρωπαϊκά δίκτυα Φ.Α. έχουν κατεύθυνση Ανατολή προς Δύση και η αναδιάρθρωση και συμπλήρωσή τους τούς απαιτεί σημαντικές και χρονοβόρες επενδύσεις.

Δεύτερον, γιατί η ισχύς των εγκαταστάσεων αεριοποίησης LNG (Yγροποιημένου Φυσικού Αερίου) στην Ε.Ε. είναι γύρω στα 230 δισ. κ.μ. Αυτή που στην πραγματικότητα χρησιμοποιείται, είναι γύρω στα 50 δισ. κ.μ.. Δηλαδή, η ικανότητα αεροποίησης που δεν χρησιμοποιείται είναι πολύ μεγαλύτερη από τον όγκο του Φ.Α. που εισάγει η Ε.Ε. από τη Ρωσία (γύρω στα 130 δις.κυβ.μέτρα) μέσω των αγωγών που από αυτή ξεκινούν. Πέρα από τη διαφορά της τιμής, το δίκτυο αγωγών και η ικανότητα αποθήκευσης που υπάρχουν δεν ευνοούν την καλύτερη εκμετάλλευση της ικανότητας αεριοποίησης που είναι εγκαταστημένη.

Είναι γνωστό ότι με τις εγκαταστάσεις αεροποίησης ο εισαγωγέας του Φ.Α. δεν είναι δεσμευμένος με κανέναν συγκεκριμένο προμηθευτή. Αρκεί η τιμή του δυνατού προμηθευτή να είναι συμφέρουσα και απελευθερωνόμαστε αμέσως από την «υποθετική» εξάρτηση από το Φ.Α. της Gazprom. Το πρόβλημα είναι ότι ο προμηθευτής αυτός δεν υπάρχει -σε μόνιμη βάση- και γι’ αυτόν τον λόγο ακριβώς οι εγκαταστάσεις αεριοποίησης χρησιμοποιούνται στο 20% της ισχύος τους, ενώ οι αγωγοί που ξεκινούν από τη Ρωσία χρησιμοποιούνται πάνω από το 60% της ικανότητάς τους. Ενώ «η αγορά του Φ.Α. είναι ρευστή σε τέτοιο βαθμό, που έχει υποχρεώσει αυτόν που έχει το μεγαλύτερο κομμάτι σε συμπεριφορές μιας ανταγωνιστικής αγοράς», της ίδιας εκτίμησης είναι και ο κατεξοχήν ειδικός C. Descalzi (εντεταλμένος σύμβουλος ENI).

Ο νότιος άξονας μέχρις στιγμής -μετά την αποτυχία Nabucco, South Stream- είναι αδύναμος και περιορίζεται στον Τap, με Φ.Α. από το Αζερμπαϊτζάν, δυναμικότητας 10 δισ. κ.μ. Φ.Α με υποθετική προοπτική διπλασιασμού. Ποσότητες και με μελλοντική προοπτική, σαν αυτές που προέρχονται από τη Νορβηγία ή τη Ρωσία, προϋποθέτουν άλλες χώρες ξεκινήματος: π.χ. Αζερμπαϊτζάν - Ρωσία ή Ιράν. Τα κοιτάσματα που εντοπίστηκαν στην ανατολική Μεσόγειο -Αίγυπτο, Ισραήλ, Κύπρο- μπορεί να συμβάλουν σε μια σημαντική ενίσχυση του Νότιου άξονα, χωρίς τη δημιουργία δημοσιογραφικών αυταπατών. Σύμφωνα με τους Ιταλούς ειδικούς, δύσκολα το κοίτασμα του Ζohr (γύρω στα 850 δισ. κ.μ.), θα ακολουθήσει ευρωπαϊκό δρόμο. Η επιδίωξη της Αιγύπτου είναι να επεκταθεί η χρήση του Φ.Α. σε έναν πληθυσμό 95 εκατ. με υψηλή γεννητικότητα. Από την άλλη πλευρά, το μέγεθος του Ζohr σπρώχνει στη χρήση του Φ.Α. στη βιομηχανία (αύξηση της παραγωγικότητας) και τη δημιουργία νέων βιομηχανικών τομέων με βάση τους υδρογονάνθρακες. Ενώ το Ισραήλ επεξεργάζεται και αγωγό προς την Τουρκία πολύ μικρότερου κόστους.

Κατά συνέπεια, η ανακάλυψη, μετά την Αφροδίτη, του κοιτάσματος της Καλυψούς (γύρω στα 230 δισ. κ.μ.) μπορεί να δημιουργήσει -όπως δείχνουν και οι αντιδράσεις της Ε.Ε.- το κατάλληλο οδυσσειακό κλίμα για τη δημιουργία του αγωγού Φ.Α. από την ανατολική Μεσόγειο προς την Ε.Ε. Αρκεί να μην επιβαρυνθεί το συνολικό κόστος, έχοντας υπ’ όψη ότι ο αγωγός θα στοιχίσει 6-7 δισ. δολάρια.

Σε μια αγορά κατά κάποιον τρόπο κορεσμένη, παρά τη μείωση της εσωτερικής παραγωγής, ένας νέος προμηθευτής πρέπει να εκτοπίσει κάποιον άλλο, αλλά μόνιμα. Δεν φαίνεται να είναι η Gazprom, για λόγους «γεωλογικοοικονομικούς» και βεβαιότητας του συγκεκριμένου όγκου Φ.Α. Σταδιακά, θα αντικατασταθούν κάποιοι άλλοι. Γι’ αυτό τον λόγο, για να αντέξουν τον ανταγωνισμό του γερμανικού hub που στοχεύει να καλύψει και τη νοτιοκεντρική Ευρώπη, οι νέες ποσότητες Φ.Α. πρέπει να είναι σε τιμές ανταγωνιστικές. Το αρνητικό είναι ότι η κατάσταση που δημιουργεί η τουρκική παρεμβατικότητα, σε συνδυασμό με το μεγάλο κόστος της υποδομής μεταφοράς, τείνουν να μειώσουν την ανταγωνιστικότητα.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL