Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
21.3°C24.2°C
3 BF 38%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C24.7°C
4 BF 37%
ΠΑΤΡΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.0°C23.8°C
2 BF 58%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
18.6°C21.0°C
2 BF 75%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
21.9°C23.4°C
3 BF 35%
Το Ελληνικό μετά το ΚΑΣ: μια νέα αφετηρία
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το Ελληνικό μετά το ΚΑΣ: μια νέα αφετηρία

Των Έφη Γιαννοπούλου - Κώστα Στρατή

Την Τρίτη 3 Οκτωβρίου, με το τέλος της συνεδρίασης του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, έκλεισε μια εκκρεμότητα χρόνων. Το ζήτημα θα μπορούσε -ακόμη περισσότερο, θα έπρεπε- να είχε λυθεί πολύ νωρίτερα, το αργότερο το 2014, όταν και υπογράφηκε η σύμβαση με τη Lamda Development από την απερχόμενη κατ’ ουσίαν κυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου.

Η ομόφωνη απόφαση για κήρυξη αρχαιολογικού χώρου στον χώρο του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού (λίγο περισσότερα από 300 στρέμματα, συν τα 300 ήδη κηρυγμένα στον Άγιο Κοσμά) και η ταυτόχρονη έγκριση του ΣΟΑ και της ΣΜΠΕ της επένδυσης έδωσαν επίσης τέλος σε έναν πολεμικό δημόσιο διάλογο εβδομάδων. Ύστερα από δύο διακοπές και μία ενδιάμεση αναβολή της συνεδρίασης του ΚΑΣ, η όξυνση είχε οδηγήσει σε στοχοποίηση τόσο των αρχαιολόγων όσο και της γενικής γραμματέως του υπουργείου, που την αποπομπή της ζήτησε δημοσίως ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η τελική συνεδρίαση του ΚΑΣ έγινε υπό το κράτος ασφυκτικών πιέσεων και, ενώ, οι εκπρόσωποι του ΤΑΙΠΕΔ και της Ελληνικό Α.Ε. δήλωναν μέχρι τέλους πως και μόνο η αναφορά της λέξης «κήρυξη» θα έδιωχνε οριστικά τον επενδυτή.

Ωστόσο η γνωμοδότηση του ΚΑΣ έγινε δεκτή με πάνδημη σχεδόν ικανοποίηση. Τέτοια που να αναρωτιέται κανείς ποιοι έγραφαν τα πρωτοσέλιδα με τις αδιανόητες κινδυνολογίες και τα εξωφρενικά σενάρια παράκαμψης του ΚΑΣ, ποιοι αρθρογραφούσαν με απίστευτη περιφρόνηση κατά των αρχαιολόγων, αλλά και με χλευασμό για τις αρχαιότητες του Ελληνικού, ποιοι άφηναν ανοιχτό το ενδεχόμενο να αγνοηθεί η γνωμοδότηση του συμβουλίου λόγω πιθανολογούμενης οριακής πλειοψηφίας. Και πώς οι ίδιοι το πρωί της Τετάρτης ανακάλυψαν τον τροχό, ότι δηλαδή υπάρχει και «κήρυξη χωρίς περιορισμό των όρων δόμησης».

Για όσους από την πρώτη στιγμή υποστήριξαν ότι το ζήτημα έπρεπε να αντιμετωπιστεί με νηφαλιότητα και ακολουθώντας τις θεσμοθετημένες διαδικασίες, με σεβασμό για το περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά, το κέρδος της προπερασμένης Τρίτης είναι μεγάλο: τήρηση του αρχαιολογικού νόμου και των νόμιμων διαδικασιών, πλήρης εξασφάλιση της προστασίας και της ανάδειξης των αρχαιοτήτων μέσα από την εποπτεία της αρχαιολογικής υπηρεσίας, θωράκιση του Ελληνικού Δημοσίου (αλλά και του επενδυτή) έναντι προσφυγών στο ΣτΕ, προστασία του Δημοσίου έναντι απαιτήσεων αποζημίωσης από τον σημερινό επενδυτή ή επόμενους αγοραστές σε περίπτωση ανεύρεσης αρχαιοτήτων.

Η παράλληλη έγκριση του ΣΟΑ και της ΣΜΠΕ με συγκεκριμένες παρατηρήσεις που θέτουν όρους στην επιχειρούμενη ανεξέλεγκτη δόμηση, σηματοδοτεί μια νέα φάση, η οποία αντιστοιχεί σε ευνομούμενη ευρωπαϊκή χώρα και όχι σε μπανανία, ανοίγοντας τον δρόμο για το Προεδρικό Διάταγμα με το οποίο θα ξεκινήσουν ουσιαστικά τα έργα.

Από αυτή την άποψη, η γνωμοδότηση του ΚΑΣ για το Ελληνικό μπορεί να αποτελέσει μια νέα αφετηρία όχι μόνο για τη συγκεκριμένη επένδυση αλλά και γενικότερα για τη «δίκαιη ανάπτυξη», που σε όλους τους τόνους διακηρύσσει ότι επιθυμεί η κυβέρνηση. Μια νέα αφετηρία που θα σημαίνει ότι επιβάλλεται επιτέλους ισονομία και ισοπολιτεία, ότι δεν μπορούν τα όποια συμφέροντα να περιφρονούν τη νομοθεσία και να εκβιάζουν δημόσιους λειτουργούς, θεσμούς και κυβερνήσεις, ότι η προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί απαράγραπτη προτεραιότητα του κράτους απορρέουσα από το Σύνταγμα. Η κυβέρνηση που προς στιγμήν φάνηκε να κάμπτεται από τις πιέσεις και τις απειλές, έχει τώρα μια πρώτης τάξης ευκαιρία να δώσει το δικό της διαφορετικό στίγμα, συνδυάζοντας φιλοεπενδυτικό προφίλ και απαρέγκλιτη τήρηση της νομιμότητας.

Όμως το σήριαλ «Ελληνικό» δεν τελειώνει εδώ. Πρέπει να ακολουθήσουν κι άλλα αναγκαία βήματα. Κατ’ αρχάς πρέπει να διορθωθεί, σύμφωνα και με τη γνωμοδότηση του ΚΑΣ, το Μνημόνιο Συναντίληψης και Συνεργασίας που υπέγραψε πρωθύστερα η υπουργός Πολιτισμού με την Ελληνικό Α.Ε., πριν δηλαδή την κήρυξη αρχαιολογικού χώρου και την έγκριση του ΣΟΑ και της ΣΜΠΕ της επένδυσης. Η πλέον λυσιτελής επιλογή από την πλευρά της ασφάλειας δικαίου είναι να θεσμοθετηθεί με νόμο στη Βουλή ένα αρχαιολογικό μνημόνιο όχι πια μόνο για το Ελληνικό, αλλά οριζόντια για όλες τις επενδύσεις του ΤΑΙΠΕΔ όπου εμπλέκεται η αρχαιολογική υπηρεσία. Με παρόμοια διαδικασία θεσμοθετήθηκαν τα Μνημόνια που επεξεργάστηκε η αρχαιολογική υπηρεσία για τα μεγάλα δημόσια έργα και τις στρατηγικές επενδύσεις, διασφαλίζοντας την προστασία και την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς ακόμα και στα πέτρινα χρόνια της επιτροπείας. Το ίδιο έγινε το 2013 για τον αγωγό TAP, ένα σύνθετο και με γεωπολιτικές διαστάσεις έργο. Ένας τέτοιος «κώδικας», νομοθετικά κατοχυρωμένος, θα θέτει εξαρχής τους όρους προστασίας και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς ορίζοντας ένα σταθερό πλαίσιο για κάθε συναλλαγή μεταξύ Δημοσίου και επενδυτών. Και θα ξεμπλοκάρει άμεσα και άλλες επενδύσεις, όπως αυτή της Αφάντου.

Στη συνέχεια, και όσον αφορά την επένδυση του Ελληνικού, πρέπει να περάσουμε σε μια «θετική» ατζέντα, που, σε συνεργασία με τον επενδυτή, θα μεγιστοποιήσει τα οφέλη τόσο για την επένδυση όσο και για το δημόσιο συμφέρον. Από τις ήδη κατατεθειμένες προτάσεις θα σταθούμε στις εξής:

Επικαιροποίηση - συμπλήρωση των προβλεπόμενων χρήσεων των κτηρίων που έχουν χαρακτηριστεί νεότερα μνημεία (τέσσερα υπόστεγα της Ολυμπιακής Αεροπορίας και κτήριο Σάαρινεν), ώστε η αξιοποίησή τους να προσαρμοστεί στις σημερινές ανάγκες, χωρίς να υποβαθμιστούν οι υφιστάμενες χρήσεις και κυρίως το μουσείο αεροπορίας.

Μετεγκατάσταση της υφιστάμενης αρχαιολογικής αποθήκης από τον αποθηκευτικό χώρο του πρώην αεροδρομίου, όπου στεγάζεται σήμερα, σε ένα από τα χαρακτηρισμένα υπόστεγα με τη μορφή επισκέψιμης μουσειακής αποθήκης και που προσφέρει προστιθέμενη αξία για την επένδυση.

Διερεύνηση της δυνατότητας υποστήριξης της λειτουργίας του μουσείου αεροπορίας και της μουσειακής αποθήκης από τον προβλεπόμενο φορέα διαχείρισης του μητροπολιτικού πάρκου.

Διατήρηση, σε συμφωνία με τον επενδυτή, τουλάχιστον του κεντρικού κτηρίου του συγκροτήματος του Κολεγίου θηλέων, ώστε να ενταχθεί και να αξιοποιηθεί στον σχεδιασμό της επένδυσης, όπως ήταν και η πρόταση της μελέτης που κατέθεσε πέρυσι το ίδιο το ΤΑΙΠΕΔ στο ΚΣΝΜ.

Τέλος -μια «αιρετική» πρόταση που όμως αξίζει να διερευνηθεί-, εξέταση για δυνατότητα ένταξης στα έργα δημοσίου ενδιαφέροντος ύψους 1,5 δισ., που προβλέπει η βελτιωμένη από την παρούσα κυβέρνηση συμφωνία με τον επενδυτή, της ανέγερσης ενός σύγχρονου δημόσιου κτηρίου για τη στέγαση του ΥΠΠΟ, που θα αποτελέσει σημαντικό τοπόσημο για το έργο επιλύοντας και το τεράστιο κτιριακό πρόβλημα του υπουργείου.

Τις παραπάνω προτάσεις εξέταζε και είχε συμπεριλάβει στον σχεδιασμό της και η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου. Αν επιτευχθούν, η γνωμοδότηση του ΚΑΣ για το Ελληνικό όχι μόνο θα έχει λειτουργήσει εκτονωτικά σε σχέση με τις εντάσεις του παρελθόντος αλλά και θα αποτελέσει αφετηρία για μια νέα στρατηγική από την πλευρά του ΥΠΠΟ, με σημαντικά επικοινωνιακά αλλά και ουσιωδώς πολιτικά κέρδη ευρύτερα για την κυβέρνηση.

* Η Έφη Γιαννοπούλου είναι μέλος της γραμματείας του τμήματος Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ και ο Κώστας Στρατής είναι αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL