Η Παναγιά η Πλάκα βρίσκεται στα ριζά της διάσημης πια Καλντέρας της Σαντορίνης, αντικρίζει το ηφαίστειο και όλοι την ήξεραν για τα θαυματουργά ιαματικά λουτρά της. Σε κάτι σκοτεινές γούρνες σύναζαν το καυτό νερό, που πήγαζε από τα έγκατα της Γης και δίπλα σε σκοτεινά υπόσκαφα (για λόγους σεμνότητας των λουομένων) ήταν οι πέτρινες μπανιέρες, όπου σε ανάμειξη με θαλασσινό νερό μούλιαζαν για λόγους ιαματικούς όσοι έπασχαν από μια ετερόκλητη ποικιλία ασθενειών. Για να λειτουργήσει η θεραπευτική αγωγή υπήρχε αριθμός μπάνιων, που απαιτούσε θρησκευτική ευλάβεια και για να τηρηθεί η αγωγή οι ασθενείς έμεναν συνήθως οικογενειακά, με παιδιά κι εγγόνια, σε φτωχικά κελιά δίπλα στη θάλασσα, κάτω απ’ τη σκέπη της εκκλησιάς της Παναγιάς στην οποία προσέτρεχαν για την ίαση και την οποία αντάμειβαν, ανάβοντάς της τα καντήλια.
Πουθενά δεν υπήρχε τόπος να κολυμπήσεις με ασφάλεια, ειδικά αν είχε έστω και ελάχιστο κύμα, αλλά εκείνη την εποχή οι άνθρωποι δοξολογούσαν τον θεό για ό,τι και όπως τους προσφέρονταν και η θερινή ανάπαυλα ήταν μια ακόμη ευλογία στη δύσκολη καθημερινότητα. Έτσι τα παιδιά μπορούσαν να παίζουν επικίνδυνα ρίχνοντας βουτιές ή κάνοντας υποβρύχιες αναμετρήσεις πόσο βαθιά μπορούν να πιάσουν κάτι, ή πόσο χρόνο μένει καθένας κάτω από το νερό, παντού στη βραχώδη ακτή εκτός από ένα συγκεκριμένο σημείο· εκεί όπου όλοι έλεγαν ότι ήταν η Ρουφήχτρα.
Καθισμένοι στο πεζούλι καθώς η μέρα έσβηνε, ιστορούσαν γι’ αυτή τη Ρουφήχτρα, που έμοιαζε με το τέρας του Λόχνες. Κανείς δεν μπορούσε να την περιγράψει. Όλοι τη φοβόντουσαν, αν και κανείς δεν την είχε δει. Μάταια τα παιδιά καιροφυλακτούσαν πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας κάτι να συμβεί που να δικαιώσει τον τρόμο. Η θάλασσα πότε νωχελικά λαμπύριζε και πότε αστραφτερά ξεσπούσε, αν και ποτέ σε κάτι το διαφορετικό από τα γειτονικά της βράχια. Σε μιαν εποχή που δεν υπήρχαν τηλεοράσεις, ούτε καν εφημερίδες στο νησί, η συλλογική μνήμη στόμα με στόμα διάσωζε τον τρόμο από την εξαφάνιση στη Ρουφήχτρα της όμορφης Αργυρούλας, που βρέθηκαν μόνο τα παπούτσια της. Η απουσία της στιγμάτισε την Πλάκα με τη γοητεία του κινδύνου. Κάθε κύμα την τραγουδούσε στους παραθεριστές, που μετρούσαν τις μέρες της λουτροθεραπείας στο φως της λάμπας ξεκουκίζοντας αλλοτινές ιστορίες. Μέχρι που ο τουρισμός σάρωσε το νησί με πυροτεχνήματα πολυτέλειας κι η Πλάκα εγκαταλείφθηκε.
Είχα πολλά χρόνια να την κατέβω, βουλιάζοντας ξανά στις αναμνήσεις μου, πασχίζοντας να ξαναδώ τη Σαντορίνη, που χάνεται πριν παραμορφωθεί στο κυνήγι της τουριστικής αξιοποίησης. Όχι ότι είναι κακό, ειδικά σε αυτή την οικονομική λαίλαπα, που αφανίζει την υπόλοιπη Ελλάδα. Απλώς, όσο γερνάμε τόσο κρατάμε φυλαχτό τις αναμνήσεις μας και ξετυλίγουμε το κουβάρι των πρώτων εντυπώσεων ψάχνοντας τι επιβίωσε στη φθορά του χρόνου.
Η κατάβαση είναι γοητευτική και στοργικά οριοθετημένη. Σε αρκετά σημεία έχουν κατασκευάσει σκαλοπάτια και κοντά στις εκκλησιές είναι σχεδόν δρόμος. Τα ποικιλόχρωμα βράχια και τα ευωδιαστά φυτά συντροφεύουν κάθε προσεκτικό βήμα σου, γιατί η κίσυρη γλυστρά, και κάθε βήμα πρέπει να ζυγίζεται με σέβας. Είναι δύσκολη, ειδικά όταν κάνει ζέστη και ο ήλιος στη Σαντορίνη χτυπά κατακέφαλα. Όμως είναι σαγηνευτική γιατί τα χρώματα των αγριολούλουδων ανακατεύονται με την έντονη παλέτα της λάβας και τα βότανα, λόγω του άνυδρου εδάφους, μοσκοβολούν μεθυστικά, ενώ απολαμβάνεις αργά-αργά τη θέα όλης της Καλντέρας με τους οικισμούς και τα πλοία που -ολάκερες πολιτείες- επισκέπτονται με θάμπος το νησί.
Η Πλάκα προσφέρεται για σπουδή στη ματαιότητα των εγκοσμίων και τη διαμάχη των θεών με τους ανθρώπους για κάθε αλλαγή στο πιο επικίνδυνο σημείο της γης, στην Καλντέρα του ηφαιστείου. Κελιά ισοπεδωμένα από τεράστιους βράχους μαρτυρούν τη σταθερή νίκη των δυνάμεων της καταστροφής, όμως η ισοπεδωμένη στέρνα της εκκλησιάς γρήγορα ξαναγεννήθηκε με τη φροντίδα των ανθρώπων που διεκδίκησαν με επιτυχία τον χώρο λατρείας τους. Αντίθετα τα λουτρά, οι μπανιέρες, τα κελιά, οι φούρνοι και τα αποχωρητήρια εγκαταλείφθηκαν στα τερτίπια του καιρού και του χρόνου, όσο η τουριστική αξιοποίηση δεν πρόλαβε να τα αγγίξει. Ως πότε;
Στα πρώτα βήματα της κατάβασης, κάποιοι από σκοπιμότητα ή μεράκι χάραξαν στην κίσυρη καρδιόσχημη οπή που έγινε διάσημη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς πλαισιώνει ιδανικά το ηφαίστειο. Καθώς οι παλιότεροι τουριστικοί προορισμοί θυμίζουν γήπεδα σε πρωτάθλημα, ήδη τουριστικά πρακτορεία οδηγούν τα τουριστικά στίφη και σε λιγότερο ασφυκτικές περιοχές και τα πρώτα βήματα τουριστών στην Πλάκα είναι γεγονός. Μακάρι κάποιοι να συγκινηθούν από τις αθέατες ακόμη ομορφιές αυτού του νησιού, όμως προς Θεού μην καταστρέψουν και αυτή τη γωνιά του τόπου μας!
