To 2017 καθιερώθηκε ως Διεθνές Έτος Αειφόρου Τουρισμού για την ανάπτυξη και όχι μόνο. Ως εκ τούτου, 30 εκπρόσωποι1 Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, κινημάτων πολιτών και ακαδημαϊκοί, από 19 χώρες της Αφρικής, της Ασίας, της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής, συγκεντρώθηκαν στο Βερολίνο, από τις 3 έως τις 6 Μαρτίου 2017, για να συζητήσουν τους όρους της αναγκαίας μεταρρύθμισης του τουρισμού, ώστε αυτός να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της Ατζέντας 20302.
Κύριοι στόχοι της συνάντησης ήταν:
* Επανεξέταση, συζήτηση και ιεράρχηση των εποικοδομητικών προτάσεων που διατυπώθηκαν μέσα από διαδικτυακή διαβούλευση βάσει της εμπειρίας των συμμετεχόντων φορέων.
* Ενίσχυση της διεθνούς δικτύωσης και συνεργασίας.
* Δημιουργία μιας κοινωνικής διακήρυξης που θα δρομολογήσει τις σχετικές διαδικασίες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
* Ανάπτυξη οδικού χάρτη δραστηριοτήτων σχετικά με το 2017 ως Διεθνές Έτος Αειφόρου Τουρισμού για την ανάπτυξη και όχι μόνο.
Συγκέντρωσαν τις ιδέες τους, τις εμπειρίες και τις ανησυχίες τους, δημιούργησαν και ενέκριναν τη Διακήρυξη του Βερολίνου για τη «μεταρρύθμιση του τουρισμού».3
Σε γενικές γραμμές η Διακήρυξη του Βερολίνου4 αναφέρει:
«Η μεταρρύθμιση του κόσμου μας δεν είναι εφικτή χωρίς τη μεταρρύθμιση του τουρισμού. Με αυτή τη διακήρυξη θέλουμε όχι μόνο να ενθαρρύνουμε περαιτέρω προβληματισμούς και συζητήσεις, αλλά απαιτούμε συγκεκριμένες δράσεις και επιτακτικές ενέργειες.
Ως οριζόντια βιομηχανία, ο τουρισμός ευθύνεται για τις τεράστιες επιπτώσεις που έχει στην καθημερινή ζωή των τοπικών κοινωνιών και των εργαζομένων, καθώς επηρεάζει το περιβάλλον τους και τον πολιτισμό τους.
Μόνο ο τουρισμός που συμβάλλει στη βελτίωση της ευημερίας του τοπικού πληθυσμού, την αξιοπρέπεια των εργαζομένων, την περιβαλλοντική προστασία καθώς και στην εξάλειψη της εκμετάλλευσης, των ανισοτήτων και της φτώχειας είναι μια ουσιαστική επιλογή για βιώσιμη ανάπτυξη.
Αν αγνοήσει λοιπόν ο τουρισμός αυτή την ευθύνη, αποτελεί απειλή για την ανάπτυξη και όχι εργαλείο. Επομένως, η ανάπτυξη του τουρισμού καθ’ εαυτή δεν αποτελεί αυτοσκοπό και όλες οι προσπάθειες πρέπει να επικεντρωθούν στη μεταρρύθμιση του τουρισμού.
Ήτοι, να επιδιωχθεί ευρεία και δίκαιη κατανομή των οικονομικών και κοινωνικών οφελημάτων σε όλες τις αποδέκτριες κοινότητες, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της τοπικής ευημερίας, της ποιότητας ζωής και της κοινωνικής ισότητας.
Ο τουρισμός πρέπει να είναι μια θετική και ωφέλιμη εμπειρία για τους ταξιδιώτες και τους οικοδεσπότες για να λειτουργήσει ως δύναμη αμοιβαίας κατανόησης, αλληλοεκτίμησης και σεβασμού».
Παρ' ότι η διεθνής κοινότητα έχει δεσμευτεί για την επίτευξη των στόχων της Ατζέντας 2030, οι συμμετέχοντες στη συνάντηση του Βερολίνου δηλώνουν ανήσυχοι ότι η μεταρρύθμιση του τουρισμού καθίσταται αδύνατο επιχείρημα, λόγω των μετατοπίσεων της εξουσίας από τα δημόσια θεσμικά όργανα στα συμφέροντα του ιδιωτικού τομέα.
Όσον αφορά την επίτευξη της Ατζέντας 2030, εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη συνοχής και επαρκούς δομής διακυβέρνησης στον τομέα του τουρισμού. Ενώ άλλες οργανώσεις των Ηνωμένων Εθνών ήδη ενσωματώνουν μηχανισμούς για την ουσιαστική συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων μηχανισμών καταγγελιών και παρακολούθησης, η UNWTO (United Nations World Tourism Organization) δεν έχει ακόμη αναπτύξει αυτούς τους μηχανισμούς. Φέτος, το 2017, που είναι το Διεθνές Έτος του Βιώσιμου Τουρισμού για την Ανάπτυξη, δημιουργείται επιτακτική η ανάγκη για επείγουσα και επικαιροποιημένη αναθεώρηση αυτών των δομών και για ανάπτυξη τετοιων μηχανισμών.
Οι εμπειρικές μελέτες, η ακαδημαϊκή έρευνα, οι μελέτες περιπτώσεων και οι δικές μας εμπειρίες δείχνουν ότι ο τουρισμός, όπως τον ξέρουμε σήμερα, θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την επίτευξη της Ατζέντας 2030».
Μικρές κοινωνικοοικονομικές ή οικολογικές προσαρμογές, που συχνά παρουσιάζονται ως «αειφόρος» ή «υπεύθυνος» τουρισμός, δεν θα φέρουν την απαραίτητη αλλαγή.
Για τον τουρισμό, μια θεμελιώδης μεταρρύθμιση είναι ουσιαστική και επείγουσα ώστε να καταστεί δυνατή η συμβολή του στην αειφόρο ανάπτυξη.
Σας προτρέπουμε να συμβάλετε στη μεταρρύθμιση του τουρισμού, είτε πρόκειται για τουρίστα, τουριστικό φορέα, είτε για διαμορφωτή πολιτικής απόφασης ή κοινότητα υποδοχής. Οι μελλοντικές γενιές θα μας κρίνουν από τις πράξεις μας. Τώρα είναι η ώρα για αλλαγή».
Με αυτήν την έκκληση τελειώνει η Διακήρυξη του Βερολίνου και καλεί οργανισμούς και ιδιώτες να ενδυναμώσουν τη διακήρυξη συνυπογράφοντας τη με την αποστολή μηνύματος στο mail [email protected].
1. Μεταξύ των 30 φορέων που συνέταξαν και στη συνέχεια συνυπέγραψαν τη «Διακήρυξη του Βερολίνου» είναι α) Η Διεθνής Οργάνωση Naturefriends International, β) African Naturefriends Network, γ) Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece. [ΕΔΩ http://www.transforming-tourism.org/berlin-declaration-on-transforming-tourism.html]
2. Η «Διακήρυξη του Βερολίνου» παρουσιάζει σε 112 σελίδες τους «17 Στόχους του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη» από την οπτική και σε σχέση με τον Βιώσιμο Τουρισμό. Ο 15ος στόχος, «Η ζωή στη στεριά» / Life in Land παρουσιάζεται από τις Katrin Karschart και Cornelia Kuhhas από τους Naturefriends International [ΕΔΩ http://www.transforming-tourism.org/fileadmin/baukaesten/sdg/downloads/sdg-complete.pdf]
3. 17 Στόχοι του ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη - Ατζέντα 2030 https://www.unric.org/el/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=36&Itemid=71
4. Μεγάλο μέρος της «Διακήρυξης του Βερολίνου» θα μεταφραστεί και θα παρουσιαστεί σε e-book από τους ΦτΦ. Το φθινόπωρο του 2017 προγραμματίζεται ημερίδα από τους ΦτΦ με θέμα τη Διακήρυξη του Βερολίνου και το «2017 - Έτος Αειφόρου Τουριστικής Ανάπτυξης».
* Η Kατερίνα Κωστογιάννου είναι πολιτικός μηχανικός
