Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.0°C25.9°C
3 BF 34%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
25 °C
23.4°C26.5°C
2 BF 33%
ΠΑΤΡΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.0°C24.4°C
2 BF 51%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.7°C21.0°C
2 BF 71%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
24.0°C24.0°C
1 BF 40%
"Ο παγκόσμιος καπιταλισμός σε αταξία"
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

"Ο παγκόσμιος καπιταλισμός σε αταξία"

Μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και τη διάλυση της ΕΣΣΔ, σημαντικά κινήματα αμφισβήτησης της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης ξεκίνησαν από τη Λατινική Αμερική. Πρώτο ήταν το κίνημα των Ζαπατίστας, με επικεφαλής τον κομαντάντε Μάρκος, και λίγο μετά, το Πόρτο Αλέγκρε της Βραζιλίας έγινε το λίκνο του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ, το οποίο διακήρυξε (2001) ότι «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός». Έκτοτε, σημειώθηκαν ελπιδοφόρες προοδευτικές αλλαγές, αρχής γενομένης από τη Βενεζουέλα στη συγκεκριμένη υπο-ήπειρο, που άλλοτε εθεωρείτο «ξέφραγο αμπέλι» των ΗΠΑ.

Παρά τα όποια πισωγυρίσματα, τα τελευταία χρόνια, η Λατινική Αμερική δεν παύει να αποτελεί πηγή ιδεών για το διεθνές αριστερό κίνημα. Απόδειξη, το βιβλίο του διεθνώς γνωστού Χιλιανού πανεπιστημιακού Αντρές Σολιμάνο, με τίτλο "Ο παγκόσμιος καπιταλισμός σε αταξία" (Global Capitalism in Disarray), το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Ο Χιλιανός οικονομολόγος και διανοητής βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα για να παρουσιάσει το βιβλίο του σε αίθουσα του Πανεπιστημίου Αθηνών, ύστερα από πρόσκληση του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Κατρούγκαλου και της πρεσβείας της Χιλής. Συμμετέχοντας και ο ίδιος ως συμπαρουσιαστής, είχα την ευκαιρία να θυμηθώ και να αναφερθώ στους νεανικούς δεσμούς μου με τη Χιλή. Ειδικότερα, είχα την τύχη να επισκεφθώ τη χώρα του Αλιέντε και του Νερούντα, τον Σεπτέμβριο του 1972 (22 ετών τότε), εκπροσωπώντας την ΚΝΕ σε συνέδριο της Κομμουνιστικής Νεολαίας Χιλής. Η επίσκεψή μου είχε συμπέσει με τη δεύτερη επέτειο της εκλογικής νίκης του Σαλβαντόρ Αλιέντε, που είχε αναδειχθεί πρόεδρος της Χιλής, επικεφαλής της Λαϊκής Ενότητας, που ήταν πολιτικός συνασπισμός κυρίως σοσιαλιστών και κομμουνιστών.

Η εκλογή του Αλιέντε σε μια χώρα που μέχρι τότε δεν είχε γνωρίσει στρατιωτικές δικτατορίες, όπως άλλες χώρες της περιοχής, είχε εμπνεύσει την Αριστερά παγκοσμίως δημιουργώντας μεγάλες ελπίδες για τη δυνατότητα ενός ειρηνικού δρόμου προς τον σοσιαλισμό. Δυστυχώς, έναν χρόνο μετά (1973), το χιλιανό εγχείρημα συνετρίβη από το φασιστικό πραξικόπημα του στρατηγού Πινοτσέτ, με την άμεση βοήθεια της CIA. Θυμάμαι ότι τότε είχαν γίνει διαδηλώσεις και στην Αθήνα με σύνθημα «Ο Αλιέντε ζει», διότι ήταν περίοδος που το αντιδικτατορικό φοιτητικό και νεολαιίστικο κίνημα είχε ήδη δυναμική παρουσία με την κατάληψη της Νομικής και άλλες εκδηλώσεις. Υπενθυμίζω ότι ο Χιλιανός σοσιαλιστής πρόεδρος είχε πέσει επί των επάλξεων αυτοπυροβολούμενος, για να μην πέσει στα χέρια των πραξικοπηματιών, αρνούμενος να παραδοθεί, παρ' ότι του προσέφεραν ασφαλή διαφυγή από το προεδρικό μέγαρο με ελικόπτερο.

Ας μου επιτραπεί τώρα να γράψω για το βιβλίο του Σολιμάνο. Πρόκειται για εξαιρετικά τεκμηριωμένη εργασία, την οποία θα χαρακτήριζα ανατομία της σύγχρονης παγκόσμιας οικονομίας. Αποτελεί βαθιά κριτική μελέτη, αλλά δεν περιορίζεται στην κριτική του καπιταλισμού, που είναι σχετικά εύκολη σήμερα, με δεδομένη την τρέχουσα πολυδιάστατη κρίση. Ο Χιλιανός οικονομολόγος παρουσιάζει και εναλλακτικές προτάσεις, ακολουθώντας τα λόγια του Μαρξ, που λέει στο "Κομμουνιστικό Μανιφέστο" ότι «πολλοί φιλόσοφοι έχουν εξηγήσει τον κόσμο με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, αλλά το ζήτημα είναι να τον αλλάξεις».

Αξιοσημείωτο είναι ότι σημαντικό μέρος του βιβλίου αναφέρεται στην «επανάκαμψη» των ιδεών του Μαρξ για την οικονομία και τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Πράγματι, αποτελεί πλέον γενική πεποίθηση ότι λόγω και της πολυδιάστατης κρίσης, σημειώνεται διεθνώς επιστροφή στον μαρξισμό, όχι βέβαια ως δόγμα, αλλά ως εργαλείο ανάλυσης και οδηγός για δράση. Ο Σολιμάνο μιλά για τον ζωντανό, τον δημιουργικό μαρξισμό.

Το τελευταίο μέρος του βιβλίου "Global Capitalism in Disarray" τιτλοφορείται «Τι να κάνουμε», όπου καταγγέλλεται το ΔΝΤ και άλλοι διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί και κατατίθενται σημαντικές ιδέες υπέρ του εκδημοκρατισμού και εξανθρωπισμού των διεθνών σχέσεων, της οικονομικής και κοινωνικής δημοκρατίας. Στο πλαίσιο αυτό, ο Σολιμάνο υποστηρίζει ότι το κυνήγι του κέρδους δεν μπορεί να αποτελεί κυρίαρχο κριτήριο για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, πολύ περισσότερο που βαρύνεται και με την παγκόσμια περιβαλλοντική κρίση, η οποία απειλεί την ανθρωπότητα με πλήρη καταστροφή, όπως άλλοτε (αλλά και τώρα) η πυρηνική απειλή. Επιπλέον, τάσσεται υπέρ της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, την οποία προωθεί και η σημερινή κυβέρνηση της Ελλάδας, έχοντας προβεί και στις σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις.

Τέλος, ο Χιλιανός φίλος μας εκτίμησε ως μεγάλης διεθνούς σημασίας την κυβερνητική εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ και τον ρόλο της Ελλάδας ως προπομπού αναγκαίων αλλαγών σε αντι-νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση, με στόχο να αλλάξει το σύνολο της Ε.Ε., γιατί μόνο έτσι μπορεί να σωθεί το ενοποιητικό ευρωπαϊκό εγχείρημα. Επίσης, προειδοποίησε τους Έλληνες και Ευρωπαίους αριστερούς κάθε απόχρωσης ότι μπορεί ο παγκόσμιος καπιταλισμός να διανύει πρωτοφανή κρίση και αποδιοργάνωση, αλλά είναι λάθος να θεωρείται ότι η κατάρρευσή του είναι προ των πυλών, αφού συχνά στην Ιστορία ο καπιταλισμός έχει δείξει προσαρμοστικότητα σε νέα φαινόμενα, καθώς και ικανότητα αυτοανανέωσης. Κάτι που επισημαίνεται και από τον Μαρξ στο "Κομμουνιστικό Μανιφέστο".

Πάνος Τριγάζης, μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL